van_opleidingsbehoefte_naar_opleidingsdoelen

Back to list

Copyright © Association for Social Development (ASD) 2013 All Rights Reserved. No part of this website may be reproduced or published without the express consent of Association for Social Development (ASD). Please also read http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/

Original format:

npi_-_van_opleidingsbehoefte_naar_opleidingsdoelen.pdf

INSTITUUT VOOR ORGANISATIE ONTWI KKE LING Valckenboschlaan 8 • Postbus 299 - 3700 AG Zeist Holland Te l . (03404) 20044 VAN OPLEIDINGSBEHOEFTE NAAR OPLEIDINGSDOELEN 6 5 5 2 . 8 5 2 LB/LG 0 . I n l e i d i n g I n h e t k a d e r v a n d i t a r t i k e l z a l w o r d e n i n g e g a a n o p h e t h a n t e r e n v a n o p l e i d i n q s d o e l e n v o o r h e t i n r i c h t e n v a n l e e r - p r o c e s s e n . D e z e l e e r p r o c e s s e n z o u d e n o . a . d o o r o p l e i d i n g s - a c t i v i t e i t e n m o g e l i j k g e m a a k t woorden. Ofschoon h i e r i n g e g a a n z a l w o r d e n o p h e t w e r k e n m e t o p l e i - d i n g s d o e l e n mag n i e t v o o r b i j g e g a a n w o r d e n a a n h e t u i t - e i n d e l i j k e d o e l : h e t m o g e l i j k m a k e n v a n l e e r p r o c e s s e n v a n medewerkers i n b e d r i j f s s i t u a t i e s , z o d a t z i j i n s t a a t z i j n op e e n v o o r h u n t a a k a d e q u a t e w i j z e t e f u n c t i o n e r e n . D i t a r t i k e l i s om d e z e r e d e n g e s c h r e v e n v a n u i t h e t g e z i c h t s - p u n t : l e r e n om t e k u n n e n w e r k e n i s d o e l , o p l e i d e n i s d a a r - t o e e e n m i d d e l . E e n g e z i c h t s p u n t w a t o p l e i d e r s m e t e n i g g e - v o e l v o o r r e a l i s m e e r t o e z o u k u n n e n b r e n g e n a l s l i j f s p r e u k t e h a n t e r e n : o n d a n k s m i j z e l f e n d e o p l e i d i n g s p r o c e s s e n d i e i k i n r i c h t , w o r d t e r d o o r d e d e e l n e m e r s s o m s t o c h g e l e e r d ! Nog a n d e r s g e z e g d : l a a t o n s e r v o o r z o r g e n d a t h e t l e r e n z o d i c h t b i j h e t ( g e w o n e d a g e l i j k s e ) l e v e n k o m t t e s t a a n , d a t de l e r e n d e g e e n m i d d e l w o r d t o m o p l e i d i n g s p r o c e s s e n a a n t e v o l t r e k k e n . H e t z a l b e l a n g r i j k z i j n om i n o r g a n i s a t i e s e e n z o d a n i g e w e r k w i j z e e n w e r k s t i j l t e o n t w i k k e l e n , d a t o p l e i d e n w o r d t g e z i e n a l s e e n d o e l m a t i g p r o c e s om l e r e n v a n mensen m o g e l i j k t e m a k e n . H e t w e r k e n m e t o p l e i d i n g s d o e l e n i s e e n van d e m i d d e l e n d i e h e t l e r e n e f fi c i . á n t k u n n e n 1 . Lme r e an i sk l eev e nn . A l v o r e n s v e r d e r i n t e g a a n o p h e t w e r k e n m e t o p l e i d i n g s d o e l e n , z a l h i e r e e r s t l e r e n a l s o n t w i k k e l i n g s a c t i v i t e i t w o r d e n b e - s p r o k e n . D a a r d o o r w o r d t h e t m o g e l i j k n a t e g a a n , w e l k e b i j - d r a g e n o p l e i d i n g s d o e l e n k u n n e n l e v e r e n om t o t l e r e n t e komen. I n h e t a l l e d a a g s e l e v e n w o r d e n w e v a a k g e p l a a t s t v o o r s i t u a - t i e s w a a r w e o p e e n b e p a a l d e w i j z e g e e n r a a d mee w e t e n . We e r v a r e n d a t d e s i t u a t i e “ g e h e i m e n ” v o o r o n s b e v a t : w e w e t e n soms n i e t h o e e n waarom i e t s z i c h a a n o n s v o o r d o e t , o p e e n a n d e r moment k u n n e n w e d e j u i s t e h a n d e l i n g n i e t v e r r i c h t e n , we v o e l e n o n s s o m s n i e t g e h e e l g e l u k k i g m e t d e s i t u a t i e . We w o r d e n e i g e n l i j k o p d e z e w i j z e g e c o n f r o n t e e r d m e t t e k o r t e n i n o n s h a n d e l e n d i e v o o r t k o m e n u i t o n z e o n v e r m o g e n s : s o m m i g e p r i n c i p e s o f a c h t e r g r o n d e n w e t e n w e n i e t , s o m m i g e h a n d e l i n g e n b e h e e r s e n ( k u n n e n ) w e n i e t , t o t b e p a a l d e v e r s c h i j n s e l e n hebben w e g e e n v e r h o u d i n g : z e s c h r i k k e n o n s z e l f s a f , a n d e r e v e r s c h i j n s e l e n s l o k k e n o n s s o m s t e v e e l o p , m a k e n o n s o n v r i j . N i e t a l l e t e k o r t e n w o r d e n t o t b e h o e f t e n : h e t z a l e r v a n a f - hangen o f w e z e l f d e h i n d e r o f d e l a s t b e l e v e n v a n d e z e t e k o r t e n . N a a r m a t e w e o n s m e e r b e w u s t z i j n v a n h e t e f f e c t 2. van e i g e n o n v e r m o g e n s z u l l e n w e z e l f d e d r a n g h e b b e n om van d e t e k o r t e n , d i e v o o r t k o m e n u i t d e z e o n v e r m o g e n s , a f t e komen. Op d e z e w i j z e i s d e w i l om t e l e r e n v a n d e l e r e n d e z e l f u i t g e g a a n : I D e d r i j f v e r e n om t e l e r e n komen u i t d e l e r e n d e z e l f v o o r t E c h t e r i n e e n a a n t a l g e v a l l e n z i j n w e o n s ( n o g ) n a u w e l i j k s bewust v a n h e t e f f e c t , d e u i t w e r k i n g v a n o n z e ( o n ) v e r m o g e n s . A l s v o o r b e e l d : a l s i k e e n a a n t a l k e r e n p e r j a a r e e n o n d e r - d e e l v a n m i j n a u t o m o e t l a t e n v e r v a n g e n , z a l i k e r i n e e r s t e i n s t a n t i e v a n u i t g a a n d a t d a t ongemak m e t d e t e c h n i e k e n c o n s t r u c t i e v a n m i j n a u t o t e m a k e n h e e f t . P a s a l s e e n d o o r m i j a l s a u t o r i t e i t b e l e e f d e p e r s o o n ( i e m a n d d i e o p e e n b e - p a a l d t e r r e i n e e n g r o t e r o v e r z i c h t h e e f t ) m i j o p f o u t e n i n m i j n omgang m e t d i e t e c h n i e k e n c o n s t r u c t i e w i j s t , k o m i k e r - t o e d i t o p m i j n e i g e n o n v e r m o g e n s t e b e t r e k k e n . D o o r d e z e a a n w i j z i n g z a l i k w a a r s c h i j n l i j k t r a c h t e n t o t e e n a n d e r e w e r k - w i j z e a c h t e r h e t s t u u r t e k o m e n : i k l e e r e e n a n d e r “ r i j g e - d r a g ” a a n . D a a r v o o r m o e t i k w e t e n h o e e . e . a . w e r k t e n h o e i k ermee om z o u m o e t e n g a a n . D o o r h e t v a k e r t e d o e n k a n h e t e e n nieuwe g e w o o n t e g a a n w o r d e n : e e n g e w o o n t e d i e m i j b e t e r b e - v a l t d a n m i j n v o o r a f g a a n d e g e w o o n t e g e d r a g a c h t e r h e t s t u u r . Op d e z e w i j z e z i j n d e d r i j f v e r e n v o o r m i j n l e r e n n i e t i n e e r s t e i n s t a n t i e u i t m i j z e l f a f k o m s t i g . D o o r d a t a n d e r e n m i j h e t e f f e c t v a n m i j n h a n d e l e n “ v o o r s p i e g e l e n ” w o r d t i k m i j bewust v a n d e t e k o r t e n i n m i j n f u n c t i o n e r e n . P a s d a n z a l i k z e l f d i t t e k o r t w i l l e n o p h e f f e n a l s : a. d e a n d e r d o o r m i j a l s e c h t e a u t o r i t e i t w o r d t b e l e e f d ( e n n i e t a l s e e n b o e m a n , e e n o n g e l i j k w a a r d i g e g e s p r e k s p a r t n e r ) ; b . a l s i k d e z i n v a n e e n n i e u w t e l e r e n g e d r a g i n z i e . A n d e r s g e z e g d : I I D e d r i j f v e r e n v o o r h e t l e r e n komen u i t d e l e r e n d e z e l f na s p i e g e l i n g d o o r z i j n o m g e v i n g ( c o l l e g a ' s , l e i d i n g g e v e n d e n , a d v i s e u r s , e n z . ) I n b e d r i j f s s i t u a t i e s w o r d t i n v e e l g e v a l l e n a a n d i t l a a t s t e f a c e t ( h e t s p i e g e l e n d o o r d e o m g e v i n g ) ( t e ) w e i n i g a a n d a c h t g e g e v e n . H e t h o e f t h i e r g e e n n a d e r b e t o o g d a t d i t p r o c e s e e n g r o o t b e r o e p d o e t o p d e v o l w a s s e n h e i d v a n d e o r g a n i s a t i e . De v r a a g d a a r b i j i s n l . o f w i j e l k a a r a a n d u r v e n t e s p r e k e n op waargenomen t e k o r t e n i n f u n c t i o n e r e n . E n d a a r b i j : i n h o e - v e r r e d u r f i k , a l s i k d i e a n d e r o p z i j n t e k o r t e n a a n s p r e e k , m i j z e l f o o k t e b e t r e k k e n a l s m o g e l i j k e ( o b j e c t i e v e ) f a c t o r , w a a r d o o r d i t t e k o r t m o g e l i j k e r w i j z e i s o n t s t a a n . I n d e m a t e w a a r i n o r g a n i s a t i e s e r i n s l a g e n h e t p r o c e s v a n z e l f o n d e r - zoek e n / o f s p i e g e l e n d o o r d e o m g e v i n g b i j v o o r t d u r i n g t e v o l t r e k k e n , l a a t z i c h d e s t e r k t e e n fl e x i b i l i t e i t i n d e o n t - w i k k e l i n g v a n d e o r g a n i s a t i e a fl e z e n . O p d e z e w i j z e k a n n a m e - l i j k d e k l a n t g e r i c h t h e i d e n d e f u n c t i o n a l i t e i t v a n d e o r g a n i - s a t i e e n h a a r m e d e w e r k e r s i n e e n p r o c e s s t e e d s v e r d e r w o r d e n v e r s t e r k t e n u i t g e b o u w d . A l s u i t g a n g s p u n t v o o r h e t b e d r i j f s m a t i g e l e r e n z o u d a n d e v o l g e n d e v r a a g k u n n e n w o r d e n g e h a n t e e r d : i n h o e v e r r e z i j n w e / b e n i k o p t i m a a l t o e g e r u s t en b e s c h i k b a a r v o o r d e o p g a v e n , d i e w e a l s b e d r i j f v o o r o n s z i e n ? Wa t v r a g e n o n z e k l a n t e n , o n z e a f n e m e r s z o w e l b i n n e n a l s b u i t e n h e t b e d r i j f ? D a a r d o o r w o r d t e r i n b e d r i j v e n g e - w e r k t a a n e e n l e e r k l i m a a t , d a t o n d e r s t e u n d k a n w o r d e n d o o r o p l e i d i n g s a c t i v i t e i t e n . 2. I n h e t b e h o e f t e - o n d e r z o e k w o r d t d e w i l t o t l e r e n z i c h t b a a r : de l e e r m o t i v a t i e I n h e t b e h o e f t e - o n d e r z o e k w o r d t g e z o c h t n a a r s i t u a t i e s , w a a r - i n d e l e r e n d e z i j n t e k o r t e n b e l e e f d e . Er i s d a n s p r a k e v a n e e n s i t u a t i e d i e a l s o n t o e r e i k e n d e n ongewenst w o r d t b e o o r d e e l d . Samen m e t d e l e r e n d e z o u d a n g e - t r a c h t k u n n e n w o r d e n e e n b e e l d v a n d e t o e r e i k e n d e e n d e g e - w e n s t e s i t u a t i e t e b e s c h r i j v e n . T u s s e n d e z e 2 s i t u a t i e s i s een s p a n n i n g a a n w e z i g d i e w e a a n d u i d e n a l s d e b e h o e f t e om v a n u i t h e t h u i d i g e f u n c t i o n e r e n t o t h e t g e w e n s t e e n t o e k o m s t i g e f u n c t i o n e r e n t e komen ( fi g . 1 . ) . huidige s i t u a t i e t e k o r t spanning 3. toekomstige s i t u a t i e toereikend F i g . 1 . P o l a r i t e i t h u i d i g e s i t u a t i e - t o e k o m s t i g e s i t u a t i e . Of d e l e r e n d e d e z e s p a n n i n g v o e l t e n i n h o e v e r r e z i j o f h i j b e r e i d i s d e z e a l s z i j n / h a a r b e h o e f t e t e a a n v a a r d e n , d . w . z . g e m o t i v e e r d i s h a n g t a f v a n d e i n h e t v o o r a f g a a n d e b e s c h r e - ven c o n d i t i e s : - d e z i n om a a n d e e i g e n ( o n ) v e r m o g e n s t e w e r k e n m o e t w o r d e n i n g e z i e n ; - d e a u t o r i t e i t v a n d e o m g e v i n g m o e t w o r d e n g e a c c e p t e e r d ; - i n d e b e d r i j f s s i t u a t i e e n b e d r i j f s c u l t u u r z o u h o g e w a a r d e moeten w o r d e n t o e g e k e n d a a n v e r b e t e r e n v a n d e f u n c t i o n a l i - t e i t d o o r l e e r p r o c e s s e n v a n h a a r m e d e w e r k e r s . Met name d i t l a a t s t e a s p e c t z a l n i e t s l e c h t s a l s b e s c h r e v e n i d e a a l b e l e i d m o e t e n v e r s c h i j n e n m a a r m o e t u i t h e t g e d a n e b e l e i d a f t e l e z e n z i j n . I n v e r s c h i l l e n d e o v e r l e g s i t u a t i e s b i n n e n h e t b e d r i j f z o u b i j v o o r b e e l d r u i m t e k u n n e n w o r d e n g e - maakt om a c t i e f n a t e g a a n i n h o e v e r r e d e w i j z e v a n w e r k e n v o l d o e t a a n d e o p g a v e n d i e h e t b e d r i j f ( o f o n d e r d e l e n v a n h e t b e d r i j f ) t e v e r v u l l e n h e e f t . F u n c t i o n e r i n g s g e s p r e k k e n zouden v a n u i t d i t g e z i c h t s p u n t g e e n u i t z o n d e r i n g m o e t e n z i j n , m a a r r e g e l . 4. 3. D e d o e l e n v o r m e n d e m o t i e v e n : d a a r o p r i c h t z i c h h e t l e r e n A l s o p d e z e w i j z e e e n o n t w i k k e l i n g s s p a n n i n g z i c h t b a a r i s g e - worden t u s s e n d e p o l e n : h u i d i g e s i t u a t i e - g e w e n s t e t o e - k o m s t i g e s i t u a t i e k a n w o r d e n n a g e g a a n , h o e t o t d e t o e r e i k e n d e s i t u a t i e k a n w o r d e n g e k o m e n . Soms l i g t h e t t e k o r t i n d e o n - vermogens v a n d e w e r k e n d e n . We k u n n e n e c h t e r i n b e p a a l d e s i t u a t i e s c o n s t a t e r e n d a t d e o r g a n i s a t i e o n t o e r e i k e n d i s t o e g e r u s t om d e m e d e w e r k e r s t o t h e t g e w e n s t e f u n c t i o n e r e n t e l a t e n k o m e n . G e b r e k k i g e m i d d e l e n , o n d o e l m a t i g e p r o c e d u r e s en w e r k p r o c e s s e n , o n v o l d o e n d e samenhang i n d e s a m e n w e r k e n d e d e l e n , t e v e e l o f t e w e i n i g c a p a c i t e i t , o n d u i d e l i j k e d o e l - s t e l l i n g e n e h o p g a v e n , t e w e i n i g e x p l i c i e t g e m a a k t b e l e i d , o n d u i d e l i j k e i d e n t i t e i t v a n h e t g e h e e l e n o n d e r d e l e n v a n h e t b e d r i j f m a k e n h e t i n v e e l g e v a l l e n n i e t m o g e l i j k t o t d e g e - w e n s t e w i j z e v a n f u n c t i o n e r e n t e k o m e n . I n h e t k a d e r v a n d i t a r t i k e l z a l n i e t v e r d e r w o r d e n i n g e g a a n op d e z e i n r i c h t i n g s c o n d i t i e s , h o e w e l d e z e v a a k e e n d o m i n a n t e r o l s p e l e n . D i t a r t i k e l z a l i n g a a n o p d e g e w e n s t e v e r m o g e n s : de c a p a c i t e i t e n w a a r o v e r men m o e t b e s c h i k k e n om o p e e n v o o r h e t w e r k n o o d z a k e l i j k e w i j z e t e k u n n e n h a n d e l e n . I n b e e l d g e b r a c h t : opleidingsvraag organisatieveranderingsvraag behoefte om t e veranderen tekorten t e k o r t e n d i e u i t onvermogens d i e u i t ontoereikende voortkomen i n r i c h t i n g s c o n d i t i e s voortkomen F i g . 2 . O n t s t a a n v a n o p l e i d i n g s v r a a g e n o r g a n i s a t i e v e r a n d e - r i n g s v r a a g . U i t d e b e s c h r i j v i n g v a n d e h u i d i g e s i t u a t i e k a n m e t d e l e r e n d e h e t b e g i n n i v e a u v a n z i j n v e r m o g e n s w o r d e n v a s t g e - s t e l d . W a t h i j / z i j a l w e e t , a l k a n o f w a a r h i j / z i j a l e e n b e v r e d i g e n d e v e r h o u d i n g t o e h e e f t z i j n d a n d e d r i e b a s i s - a s p e c t e n v a n a l a a n w e z i g e v e r m o g e n s i n h e t b e g i n g e d r a g . Wat h i j / z i j n o g n i e t w e e t , n o g n i e t k a n o f w a a r g e e n b e - v r e d i g e n d e v e r h o u d i n g t o e b e s t a a t g e e f t ( n e g a t i e f g e f o r m u - l e e r d ) d e d r i e b a s i s a s p e c t e n v a n d e v o o r h e t g e w e n s t e f u n c t i o - n e r e n n o o d z a k e l i j k e v e r m o g e n s a a n . P o s i t i e f g e f o r m u l e e r d : wat h i j / z i j z o u w i l l e n w e t e n , w i l l e n k u n n e n o f w a a r t o e e e n b e v r e d i g e n d e v e r h o u d i n g m o e t w o r d e n i n g e n o m e n , o m o p d e nieuwe g e w e n s t e w i j z e t e k u n n e n f u n c t i o n e r e n . N i v e a u s v a n v e r m o g e n s 5. I n h e t n a v o l g e n d e z u l l e n d e v e r m o g e n s v a n mensen w o r d e n b e - s c h r e v e n : w e t e n , k u n n e n e n h o u d i n g . Deze v e r m o g e n s w o r d e n b e s c h r e v e n i n n i v e a u s . D a a r o n d e r t e v e r s t a a n : k w a l i t e i t s v e r s c h i l l e n v o l g e n s e e n z o d a n i g e o r d e - n i n g d a t h e t e n e n i v e a u a a n h e t d a a r o n d e r l i g g e n d e n i v e a u een b e p a a l d v e r m o g e n o f e e n b e p a a l d e c a p a c i t e i t t o e v o e g t . Een p a a r v o o r b e e l d e n : - i n e i g e n w o o r d e n d e b e l a n g r i j k s t e p r i n c i p e s v a n d e d i e s e l - m o t o r k u n n e n u i t l e g g e n v e r s c h i l t v a n h e t d a a r o n d e r l i g g e n d e vermogen: u i t h e t h o o f d d e b e l a n g r i j k s t e p r i n c i p e s v a n d e d i e s e l m o t o r k u n n e n n a z e g g e n . H e t v e r s c h i l z o u k u n n e n w o r - den a a n g e d u i d m e t : d e b e l a n g r i j k s t e p r i n c i p e s v a n d e d i e s e l m o t o r z o d a n i g h e b b e n v e r w e r k t d a t z e i n e i g e n w o o r - den k u n n e n w o r d e n u i t g e l e g d ; - d e l o g i c a e n b e p a a l d e samenhangen i n g r o e p s g e s p r e k k e n b e - g r i j p e n v e r s c h i l t v a n h e t d a a r b o v e n l i g g e n d e v e r m o g e n : u i t e i g e n e r v a r i n g d e l o g i c a e n b e p a a l d e samenhangen i n g r o e p s g e s p r e k k e n h e b b e n g e z i e n . H e t v e r s c h i l z i t hem i n h e t f e i t d a t h e t e e r s t e u i t g e l e g d e n v e r w e r k t i s , t e r w i j l h e t t w e e d e o p b a s i s v a n e i g e n i n z e t “ a a n h e t e i g e n l i j f ” i s v o l t r o k k e n e n d a a r d o o r “ d o o r l e e f d e r b e s c h i k b a a r ” . I n f e i t e g e v e n d e n i v e a u s a a n o p w e l k e w i j z e h e t v e r m o g e n b e - s c h i k b a a r i s b i j d e l e r e n d e . B i j d e z e o r d e n i n g z i j n n o g e n k e l e k a n t t e k e n i n g e n t e m a k e n . I n d e e e r s t e p l a a t s i s h e t d e b e d o e l i n g v a n d e o n d e r s c h e i d i n g i n n i v e a u s b e t e r t e k u n n e n a a n g e v e n w e l k e k w a l i t e i t v a n h e t vermogen n o o d z a k e l i j k i s o m o p a d e q u a t e w i j z e t e k u n n e n f u n c t i o n e r e n . H e t i s n i e t d e b e d o e l i n g om h e t e n e n i v e a u o p z i c h b e t e r t e l a t e n z i j n i n v e r h o u d i n g t o t h e t v o o r a f g a a n d e : h e t e n e i s t o e r e i k e n d e n h e t a n d e r e v o l d o e t n i e t i n p l a a t s van h e t h o o g s t e i s a l t i j d h e t b e s t e . E e n t e h o o g n i v e a u k a n i n sommige s i t u a t i e s e e r d e r e e n h a n d i c a p v o r m e n d a n e e n s t e u n . A l s h e t b i j v o o r b e e l d i n e e n b e p a a l d e s i t u a t i e v o l d o e n d e i s de v e r s c h i l l e n i n u i t e r l i j k e z i n t e k u n n e n o n d e r s c h e i d e n t u s - sen h e t e n e e n h e t a n d e r e p r o d u k t i s h e t a l s b a l l a s t t e b e - schouwen. 3 . 1 We t e n : Van f e i t e n t o t w e r k z a m e p r i n c i p e s e n i d e e ë n . B i j h e t w e t e n g a a t h e t om h e t t o t b e w u s t z i j n k u n n e n b r e n g e n - d o o r m i d d e l van h e t d e n k e n - v a n f e i t e n , p r i n c i p e s e n a c h t e r g r o n d e n , w e r k i n g e n e n i d e e ë n om d a a r m e e o p d i r e c t e o f i n d i r e c t e w i j z e h a n d e l i n g e n i n d e w e r e l d t e v e r r i c h t e n . N i v e a u 1 . H e t b a s i s n i v e a u v a n w e t e n v o r m t d e g e h e u g e n k e n n i s . D . w. z . k e n n i s d i e n i e t v e r d e r r e i k t d a n d e f e i t e n : de b u i t e n z i j d e v a n v e r s c h i j n s e l e n , n a m e n g e v e n aan o n d e r d e l e n , b e s c h r i j v i n g v a n g e d a c h t e n , g e - v o e l e n s e n i n t e n t i e s . Op e e n h o g e r n i v e a u s p r e k e n w e o v e r : 6. N i v e a u 2 . a s s o c i a t i e v e k e n n i s . D i t i s k e n n i s w a a r b i j f e i t e n en v e r s c h i j n s e l e n i n r e l a t i e g e b r a c h t k u n n e n w o r - den m e t a n d e r e f e i t e n e n v e r s c h i j n s e l e n . O p h e t d e r d e n i v e a u s p r e k e n w e o v e r : N i v e a u 3 . b e g r i p s k e n n i s . D e z e k e n n i s s t e l t o n s i n s t a a t d e l o g i c a v a n d e v e r s c h i j n s e l e n , h e t waarom v a n d e f e i t e n t e ( b e ) g r i j p e n e n a a n a n d e r e n u i t t e l e g - g e n . D e z e d r i e k e n n i s n i v e a u s b e t r e f f e n n i v e a u s v a n weten v a n ( d o o r a n d e r e n ) r e e d s v e r z a m e l d e d e n k - r e s u l t a t e n . M . a . w . : d i t i s m a t e r i a a l , d a t i n l e e r - p r o c e s s e n d o o r k e n n i s o v e r d r a c h t e n v e r w e r k i n g d o o r l e r e n d e n k a n w o r d e n opgenomen d o o r t e l e z e n , t e l u i s t e r e n e n / o f t e k i j k e n . E e r s t o p h e t v i e r d e n i v e a u v a n w e t e n w o r d t e e n a n d e r l e e r p r o c e s v a n d e l e r e n d e g e v r a a g d , w a a r d o o r e e n a n d e r v e r m o g e n w o r d t a a n g e s p r o k e n . K a n h i j d a a r v o o r s t e u n e n o p d e e r v a r i n g e n e n d e n k r e s u l t a t e n v a n a n d e r e n , v o o r h e t v i e r d e n i v e a u w o r d t z i j n e i g e n o o r - d e e l s v e r m o g e n a a n g e s p r o k e n . D a a r d o o r s p r e k e n w i j b i j d i t n i v e a u : N i v e a u 4 . o v e r z e l f s t a n d i g e e r v a r i n g s k e n n i s . D . w . z . o p g r o n d van e i g e n o p g e d a n e e r v a r i n g e n k o m t d e l e r e n d e t o t e n i g e r l e i n i v e a u v a n w e t e n e n w e l o p b a s i s v a n e i g e n waarnemen e n o o r d e l e n . D a a r m e e i s h i j t e v e n s i n s t a a t d e z e v e r s c h i j n s e l e n i n d i v e r s e a n d e r e s i t u a t i e s t e h e r k e n n e n . O p d i t n i v e a u e i n d i g t d e m o g e l i j k h e i d om i n b . v . g e p r o g r a m m e e r d e o p l e i d i n g s - s i t u a t i e s t o t l e r e n t e k o m e n . I m m e r s , d e l e r e n d e g a a t o p e i g e n o o r d e e l e n v o o r d e h i e r n a h o g e r e n i v e a u s g e h e e l o p e i g e n w i l z i j n w e g . H i j k a n z i c h d a a r v o o r e i g e n l e e r d o e l e n s t e l l e n , m a a r d e s i t u a - t i e s w a a r i n g e l e e r d z o u m o e t e n w o r d e n z i j n v a a k n i e t v o o r s p e l b a a r e n d a a r d o o r v a a k z o n d e r b e g e l e i - d i n g . A l s d e z e s i t u a t i e s g e p l a n n e d z o u d e n p l a a t s - v i n d e n m e t o n d e r s t e u n i n g e n b e g e l e i d i n g d o o r o p - l e i d e r s v i n d t e r i n f e i t e w e e r k e n n i s o v e r d r a c h t p l a a t s c o n f o r m d e o n d e r s t e d r i e n i v e a u s . N i v e a u 5 . We s p r e k e n o p h e t v i j f d e n i v e a u o v e r a n a l y s e k e n n i s . Dat w i l z e g g e n : d e l e r e n d e i s i n s t a a t d e v e r - s c h i j n s e l e n o p e e n z o d a n i g e w i j z e t e o n t r a f e l e n , u i t e l k a a r t e h a l e n d a t d a a r m e e d e g e a a r d h e i d van waargenomen v e r s c h i j n s e l e n o n d e r s c h e i d e n k a n w o r d e n . H e t v e r m o g e n om t e o n d e r - s c h e i d e n : d e l e r e n d e i s o p b a s i s v a n e i g e n w i l e n d e n k e n i n s t a a t z i j n w a a r n e m i n g e n i n o n d e r d e l e n n a a s t e l k a a r t e p l a a t s e n . B i j h e t v o l g e n d e n i v e a u , N i v e a u 6 . d e s y n t h e s e k e n n i s i s d e l e r e n d e i n s t a a t o p b a s i s van z i j n z e l f s t a n d i g e o n d e r s c h e i d i n g s v e r m o g e n t o t n i e u w e samenhangen t e k o m e n : d e w e r k z a m e p r i n c i p e s a c h t e r d e v e r s c h i j n s e l e n w o r d e n o p e e n z o d a n i g e w i j z e h e r k e n d e n o p n i e u w g e r a n g s c h i k t , 3 . 2 K u n n e n : 7. d a t e e n n i e u w g e h e e l o n t s t a a t : m e n s p r e e k t h i e r van e e n “ d e n k e n d z i e n ” . E e r d e r g e v o n d e n s a m e n - hangen b i n n e n e e n s y s t e e m komen i n e e n a n d e r l i c h t t e s t a a n e n k r i j g e n e e n m e e r o m v a t t e n d e b e t e k e n i s . N i v e a u 7 . O p d i t k e n n i s n i v e a u s p r e k e n w e o v e r i d e e ë n k e n n i s . De l e r e n d e i s o p e i g e n k r a c h t d o o r g e d r o n g e n t o t i n de e s s e n t i e v a n h e t p r i n c i p e , h e t w e z e n l i j k e w o r d t h e r k e n d . D a a r m e e w o r d t e e n s l e u t e l v e r k r e g e n d i e h e t m o g e l i j k m a a k t e r v a r i n g e n e n v e r s c h i j n s e l e n t e e v a l u e r e n e n d e p l a a t s e n b e t e k e n i s v a n d e z e e r v a r i n g e n e n v e r s c h i j n s e l e n i n e e n samenhang t e p l a a t s e n m e t v e l e a n d e r e v e r s c h i j n s e l e n . We s p r e k e n h i e r o o k w e l o v e r h e t v e r m o g e n t e d e n k e n v a n u i t c o n c e p t i e s : o e r b e g i n s e l e n a c h t e r v e r s c h i j n s e l e n . Van h a n d e l i n g e n t o t c r e a t i e v e d a d e n . B i j h e t k u n n e n g a a t h e t om h e t i n g r i j p e n i n e n h e t h a n d e l e n m e t ( s t u k k e n v a n ) d e w e r e l d w a a r b i j s o m m i g e h a n d e l i n g e n z o n d e r b e w u s t z i j n p l a a t s - v i n d e n ( a u t o m a t i s m e ) e n a n d e r e m e t e e n b e w u s t z i j n v a n d e i n de h a n d e l i n g a a n w e z i g e p r i n c i p e s ( z i n g e v i n g ) w o r d e n v e r r i c h t ( c r e a t i e v e h a n d e l i n g e n ) . N i v e a u 1 . H e t b a s i s n i v e a u v a n k u n n e n v o r m t h e t a u t o m a t i s m e . D i t z i j n e l e m e n t a i r e , s p e c i fi e k e h a n d e l i n g e n d i e d o o r h e r h a l i n g z i j n i n g e s l e p e n , z o n d e r b e w u s t e a a n - d a c h t t e v e r r i c h t e n . V e l e a u t o m a t i s m e n w o r d e n d o o r i m i t a t i e g e l e e r d ( v o o r d o e n - n a d o e n ) . H e t g a a t h i e r e i g e n l i j k om d e d a a d z o n d e r m e e r. N i v e a u 2 . H e t v o l g e n d e n i v e a u v a n k u n n e n t r e f f e n w e v a a k a a n i n d a g e l i j k s e h a n d e l i n g e n . D i t n i v e a u d u i d e n w i j aan a l s v a a r d i g h e i d . D . w . z . e e n v l o e i e n d e r e e k s h a n d e l i n g e n , d i e e e n g e h e e l v o r m t e n z i c h a a n w i s s e l e n d e o m s t a n d i g h e d e n a a n p a s t . H e t g a a t h i e r om d e d a a d o p z i c h , d i e i n v e r s c h i l l e n d e o m s t a n - d i g h e d e n k a n w o r d e n u i t g e v o e r d ( b . v . r e k e n e n i s de d a a d z e l f , h e t u i t v o e r e n v a n d i v e r s e b e r e k e - n i n g e n i s d e v a a r d i g h e i d ) . N i v e a u 3 . O p h e t v o l g e n d e n i v e a u v a n k u n n e n s p r e k e n w e o v e r t e c h n i e k . H i e r b i j g a a t h e t om g e c o m p l i c e e r d e h a n d e - l i n g e n d i e n a u w k e u r i g , s n e l e n s o e p e l u i t g e v o e r d moeten w o r d e n w a a r b i j e e n v e r fi j n d e a f s t e m m i n g o p h e t m a t e r i a a l m o e t p l a a t s v i n d e n ( v i r t u o s i t e i t ) . Van e e n v a k m a n / v r o u w w o r d t o p d i t n i v e a u v e r w a c h t d a t h i j / z i j z o d a n i g m e t z i j n / h a a r m a t e r i a a l k a n omgaan, d a t h e t g e e n g e h e i m e n e n n a u w e l i j k s v e r r a s - s i n g e n m e e r k e n t . H i j / z i j k e n t z i c h z e l f e n h e t m a t e r i a a l z o d a n i g d a t h i j / z i j d e k u n s t v a a r d i g i s om d a t g e n e t e d o e n w a t h e t m a t e r i a a l v r a a g t : Op s o c i a a l n i v e a u : m e t m e n s e n om k u n n e n g a a n o p e e n w i j z e d i e h e t m o g e l i j k m a a k t d a t g e n e t o t s t a n d t e b r e n g e n w a t men z i c h t o t d o e l h e e f t g e s t e l d . 8. Op k u n s t z i n n i g n i v e a u : e e n k u n s t w e r k z o d a n i g t o t s t a n d b r e n g e n d a t t o t u i t i n g w o r d t g e b r a c h t w a t b e d o e l d w o r d t . N i v e a u 4 . O p h e t v i e r d e n i v e a u k o m t , e v e n a l s d a t b i j a n d e r e vermogens ( w e t e n e n h o u d i n g ) h e t g e v a l i s e e n n i e u w e l e m e n t a a n d e o r d e . D e l e r e n d e g i n g o p h e t v o o r g a a n d e n i v e a u e i g e n l i j k a a n d e s l a g m e t h a n d e - l i n g e n o p g r o n d v a n i n h e t v e r l e d e n o p g e d a n e e r v a - r i n g e n m e t a n d e r e n ( i m i t a t i e ) e n v a n z i c h z e l f ( t e c h n i e k , k u n s t v a a r d i g h e i d ) . O p d i t n i v e a u w o r d t v o o r h e t e e r s t h e t v e r m o g e n a a n g e s p r o k e n om z e l f - s t a n d i g d i n g e n t o t s t a n d t e b r e n g e n , d i e e r n o g n i e t z i j n . We s p r e k e n h i e r e e r s t o v e r s i t u a t i o n e e l h a n d e l e n . D a t w i l z e g g e n : m e n i s , o p d i t n i v e a u g e - komen, i n s t a a t d e h a n d e l i n g b e w u s t , o v e r e e n k o m s t i g de s i t u a t i e w a a r i n men s t a a t t e v e r r i c h t e n . D o o r - d a t men b i j d e v e r s c h i l l e n d e h a n d e l i n g e n i n s t a a t i s d e b i j b e h o r e n d e e f f e c t e n t e o n d e r s c h e i d e n i s men t o t e e n z e l f s t a n d i g e k e u z e v a n h a n d e l e n i n s t a a t . N i v e a u 5 . B i j h e t v o l g e n d e n i v e a u i s h e t v e r m o g e n t o t z e l f - s t a n d i g h a n d e l e n z o d a n i g v e r fi j n d d a t n i e t a l l e e n s i t u a t i o n e e l g e h a n d e l d k a n w o r d e n m a a r m e t h o d i s c h ( d . w . z . s y s t e m a t i s c h g e o r d e n d ) z u i v e r g e w e r k t w o r d t . De l e r e n d e i s o p d i t n i v e a u i n s t a a t om d e o n d e r - l i n g e samenhang v a n v e r s c h i j n s e l e n t e d o o r z i e n e n van d a a r u i t e e n z e l f g e k o z e n w e g t e g a a n . I n d e t e c h n i e k : e e n c o n s t r u c t e u r , d i e i n s t a a t i s , o m v e r s c h i l l e n d e d i s c i p l i n e s z o d a n i g b i j e l k a a r t e b r e n g e n , d a t d a a r u i t e e n o n t w e r p k a n o n t s t a a n . I n h e t s o c i a l e l e v e n : i e m a n d d i e i n s t a a t i s r e l e v a n t e gegevens t e v e r z a m e l e n o p g r o n d w a a r v a n e e n b e s l u i t genomen k a n w o r d e n . N i v e a u 6 . O p h e t z e s d e n i v e a u i s e r s p r a k e v a n h e t v e r m o g e n om s y s t e m e n , s t r u c t u r e n , m o d e l l e n t e k u n n e n o n t - w i k k e l e n , o n t w e r p e n o f c o m p o n e r e n . We d u i d e n d i t aan m e t h e t b e g r i p c r e a t i e f h a n d e l e n . O o k h i e r w o r d t v o o r t g e b o u w d o p h e t v o o r g a a n d e n i v e a u . E r i s d u s s p r a k e v a n m e t h o d i s c h h a n d e l e n m e t d a a r b i j h e t v e r m o g e n om n i e u w e s t r u c t u r e n e n s i t u a t i e s t e s c h e p p e n . E e n a r c h i t e c t d i e e e n g e b o u w o n t w e r p t , e e n k u n s t e n a a r d i e e e n c o n c e p t i e m a a k t , e e n r o m a n s c h r i j f t , e e n o n d e r n e m e r d i e e e n samenhangende s t r u c - t u u r v a n z i j n b e d r i j f o n t w e r p t ( w a t v e r d e r g a a t d a n a b s t r a c t e s c h e m a ' s t e b e d e n k e n ! ) . O p d i t n i v e a u i s k u n n e n k u n s t g e w o r d e n . N i v e a u 7 . O p h e t h o o g s t e n i v e a u v a n k u n n e n s p r e k e n w e o v e r h e t v e r m o g e n om ( o o r s p r o n k e l i j k e ) i d e e . e n , v i s i e s , d o e l e n t e c o n c i p i ë r e n e n t o t w e r k e l i j k h e i d t e b r e n g e n . A l l e v e r m o g e n s v a n h e t e e r s t e t o t h e t zevende n i v e a u m o e t e n h i e r w o r d e n i n g e z e t om t o t u i t e i n d e l i j k e r e a l i s a t i e t e k o m e n . We s p r e k e n h i e r 9. van h a n d e l e n v a n u i t z i n g e v i n g . D e c o n c e p t i e , h e t i d e e g e e f t d e z i n a a n h e t g e h e e l v a n h a n d e l i n g e n . We v i n d e n d i t n i v e a u t e r u g b i j o n d e r n e m e r s d i e o p g r o n d v a n e e n v i s i e e e n o n d e r n e m i n g b e g i n n e n e n t o t b l o e i b r e n g e n e n m e d e w e r k e r s v a n e e n b e d r i j f , d i e i n s t a a t z i j n om z o d a n i g m e t h u n w e r k om t e g a a n , d a t z i j d a a r a a n ( v o o r a n d e r e n ) z i c h t b a a r maken v a n u i t w e l k e l e i d e n d e g e d a c h t e n men w e r k t . I n s p i r e r e n d e d a d e n k u n n e n v e r r i c h t e n i s e e n v e r - mogen d a t o p v e l e p l a a t s e n i n d e s a m e n l e v i n g w o r d t g e v r a a g d . G e ï n s p i r e e r d e mensen d i e d e z e d a d e n k u n - nen v e r r i c h t e n , k u n n e n a n d e r e mensen o p e e n w a k k e r - makende d o c h v r i j l a t e n d e w i j z e a a n z e t t e n t o t c r e a - t i v i t e i t . O p d e z e w i j z e a a n w a k k e r e n v a n c r e a t i e v e vermogens z a l v e e l m e e r m o e t e n p l a a t s v i n d e n , a l s we t e n m i n s t e d e p r o b l e e m o p l o s s e n d e v e r m o g e n s v a n meer m e n s e n w i l l e n g e b r u i k e n . 3 . 3 H o u d i n g : A l s w e s p r e k e n o v e r e e n ( g e w i j z i g d e ) h o u d i n g a l s l e e r r e s u l - t a a t i s e r s p r a k e v a n h e t v e r k r i j g e n v a n e e n i n z e k e r e m a t e b e w u s t e ( v e r a n d e r e n d e ) v e r h o u d i n g v a n d e l e r e n d e t o t ( e e n s t u k v a n ) d e w e r e l d e n e e n d a a r b i j h o r e n d g e d r a g . D e z e l e e r - r e s u l t a t e n v o r m e n b i j o p l e i d i n g e n o n d e r w i j s z e l d e n e e n a a n l e i d i n g t o t d i d a c t i s c h e o v e r w e g i n g e n . A n d e r s d a n b i j “ o p - voeden” e n “ v o r m i n g ” w a a r n m e n t a l i t e i t s w i j z i g i n g e n “ e n ” m o t i v a t i e v e r a n d e r i n g e n “ v a k e r a a n d e o r d e k o m e n . M e n t a l i t e i t s w i j z i g i n g e n v r a g e n a l s h e t w a r e om ” o m w e g - l e r e n “ R e c h t s t r e e k s e b e ï n v l o e d i n g v a n d e m e n t a l i t e i t i s n i e t m o g e - l i j k o m d a t d e m e n t a l i t e i t v o o r t k o m t u i t h e t o o r d e e l o v e r d e w e r k e l i j k h e i d . O o r d e l e n komen i n b e w e g i n g d o o r : a. e n e r z i j d s d e w a a r n e m i n g e n v a n f e i t e n e n d e g e d a c h t e n e n p r i n c i p e s d i e men h e e f t t e v e r n i e u w e n n a b e w u s t m a k i n g ; b . a n d e r z i j d s d e d o e l e n e n d e m i d d e l e n om d i e d o e l e n t e b e - r e i k e n b e w u s t t e maken e n e v e n t u e e l t e v e r v a n g e n . D e r h a l v e z o u men k u n n e n s t e l l e n : e e n a n d e r e h o u d i n g w o r d t v e r k r e g e n d o o r h e t w e t e n o f h e t k u n n e n v a n b e p a a l d e a s p e c t e n t e o n t w i k k e l e n . Een v o o r b e e l d : d e p r o c e s o p e r a t o r z a l d e n e i g i n g h e b b e n om b e - p a a l d e s t o r i n g e n t e v o o r k o m e n a l s h i j d e g e v o l g e n v a n d e s t o r i n g e n v o o r h e t v e r d e r e p r o d u k t i e v e r l o o p k e n t . N i v e a u 1 . H e t b a s i s n i v e a u v a n h o u d i n g v o r m t d e v a n z e l f s p r e k e n - de g e w o o n t e . Z o n d e r z i c h h e t waarom a f t e v r a g e n v e r t o o n t d e l e r e n d e e e n z i c h s t e e d s h e r h a l e n d g e - d r a g . M e e s t a l w o r d t d i t g e d r a g v a n a n d e r e n o v e r - genomen, s o m s k r i j g t h e t g e d r a g e e n z e k e r e m a t e v a n o n e i g e n l i j k h e i d , s o m s i s h e t e e n s o o r t s t e r e o - t i e p g e d r a g ; d o o r d i t g e d r a g z e g t d e o m g e v i n g v a a k , w o r d t d e b e t r o k k e n e g e t e k e n d . H e t h o o r t z o b i j h e m o f h a a r , d a t men s p r e e k t o v e r ” k a r a k t e r “ . 10. N i v e a u 2 . O v e r h e t v o l g e n d e n i v e a u k a n g e z e g d w o r d e n , d a t e r s p r a k e i s v a n h e t z i c h n a u w e l i j k s b e w u s t z i j n van h e t e f f e c t v a n h e t e i g e n g e d r a g . De b e t r o k k e n e i s w e l i n s t a a t mee t e g a a n i n h e t g e d r a g v a n a n d e r e n , w a a r d o o r s p r a k e i s v a n a a n g e - p a s t g e d r a g . N i v e a u 3 . O p h e t v o l g e n d e n i v e a u i s d e l e r e n d e d o o r b e w u s t e keuze i n s t a a t t o t a a n g e p a s t g e d r a g . We s p r e k e n h i e r o v e r s p o n t a n e g e n e i g d h e i d , o m d a t d e l e r e n d e de t e n d e n t i e v e r t o o n t d o o r a f t a s t e n e n a a n v o e l e n van z i j n o m g e v i n g z i j n i n n e r l i j k e g e s t e m d h e i d t o t u i t d r u k k i n g t e b r e n g e n i n z i j n g e d r a g . O p h e t m o r e l e v l a k s p r e k e n w e d a n o v e r : s e n s i t i e f , t a c t - v o l e n b e l a n g s t e l l e n d i n omgang e n g e d r a g . N i v e a u 4 . O o k b i j h o u d i n g d o e t z i c h e e n o m s l a g p u n t v o o r o p h e t v i e r d e n i v e a u . Wa s e r o p h e t v o r i g e n i v e a u s p r a k e v a n e e n g e s t e m d h e i d ( g e v o e l s k w a l i t e i t ) , o p h e t v i e r d e n i v e a u i s e r s p r a k e v a n e e n g e z i n d h e i d ( w i l s k w a l i t e i t ) . We s p r e k e n h i e r o v e r z e l f v e r k o z e n h o u d i n g . D a t w i l z e g g e n : d e b e t r o k k e n e o o r d e e l t o p g r o n d v a n e i g e n e r v a r i n g e n e n i n z i c h t e n e n s t e l t z i c h v a n u i t d e z e i n z i c h t e n o p i n d e s i t u a t i e w a a r i n h i j o f z i j z i c h g e p l a a t s t w e e t . N i v e a u 5 . B i j h e t v o l g e n d e n i v e a u s t e l t d e l e r e n d e z i c h o p v a n u i t e e n z e k e r e g e m o t i v e e r d h e i d om d i n g e n t e o n d e r z o e k e n , t e p r o b e r e n , t e v e r a n d e r e n , t e p e r f e c - t i o n e r e n . E r i s s p r a k e v a n e e n z e k e r e g e r i c h t e s t r e v i n g om d i n g e n t o t s t a n d t e b r e n g e n d i e e r nog n i e t w a r e n . D e l e r e n d e v i n d t h e t d e m o e i t e waard ( o n d a n k s m o g e l i j k e r i s i c o ' s ) o m v o o r z i j n e i g e n o n t w i k k e l i n g e n d i e v a n z i j n o m g e v i n g z a k e n aan t e p a k k e n , i n b e w e g i n g t e z e t t e n . A l s v a n m e d e - w e r k e r s w o r d t v e r w a c h t , d a t z i j i n i t i a t i e v e n n e m e n , dan z u l l e n d e l e e r d o e l e n ( e n b i j b e h o r e n d e s i t u a t i e s ) z i c h o p d i t n i v e a u m o e t e n r i c h t e n . A l s d e o m g e v i n g van d e l e r e n d e d a a r t o e g e e n r u i m t e g e e f t , z o u men kunnen s t e l l e n , w o r d t d e l e r e n d e n i e t d i r e c t a a n - gemoedigd om ” a a n t e p a k k e n “ . N i v e a u 6 . H e t z e s d e n i v e a u g e e f t e e n k w a l i t e i t v a n l e e r r e s u l - t a t e n a a n , w a a r b i j d e b e t r o k k e n e z i j n i n s t e l l i n g en z i j n g e d r a g v e r t o o n t o p g r o n d v a n e e n g e h e e l van o p v a t t i n g e n e n v o r m e n i n e e n b e p a a l d l e v e n s g e - b i e d . We s p r e k e n h i e r o v e r i n s t e l l i n g e n g e d r a g v a n u i t l e v e n s m o t i e v e n . D e z e g e m o t i v e e r d h e i d h e e f t v o o r d e b e t r o k k e n e d e m o g e l i j k h e i d z i j n i n s t e l l i n g t e k i e z e n v a n u i t g r o t e r e v e r b a n d e n e n v a n u i t l a n g e r e t i j d s p e r s p e c t i e v e n . H e t v e r m o g e n om t e r e l a t i v e r e n ( o o k v a n e i g e n v o o r k e u r e n ! ) , s t a n d p u n - t e n a f t e w e g e n e n o p h e t j u i s t e moment t o t e e n w i j s b e s l u i t t e k o m e n , b e h o o r t t o t d i t h o u d i n g s - n i v e a u . E e n e e n z i j d i g e g e r i c h t h e i d b r e n g t d e b e t r o k k e n e e i g e n l i j k i n h e t v o o r a f g a a n d e n i v e a u . 11 . N i v e a u 7 . B i j h e t h o o g s t e n i v e a u v a n h o u d i n g s p r e k e n w e o v e r i n s t e l l i n g e n g e d r a g v a n u i t l e l d m o t i e v e n , m o r e l e k e r n g e d a c h t e n , u i t d i e p g a a n d d o o r l e e f d e , d o o r l e d e n e n d o o r d a c h t e l e v e n s e r v a r i n g v o o r t - gekomen. D e b e t r o k k e n e l e e f t v a n u i t z e l f g e k o z e n i d e a l e n , g e r i c h t o p l e v e n s o p g a v e n d i e v o o r hem o f h a a r d e z i n v a n h e t l e v e n b e p a l e n . De b e t r o k k e n e i s b e r e i d e r n a g e n o e g a l l e s v o o r op h e t s p e l t e z e t t e n , v o o r a l l e c o n s e q u e n t i e s t e k i e z e n . 4 . F y s i e k e , s o c i a l e e n c u l t u r e l e v e r m o g e n s B i j a l l e 3 h o o f d g r o e p e n v a n v e r m o g e n s k u n n e n w e o n d e r s c h e i d e n : - v e r m o g e n s i n h e t f y s i e k e , m a t e r i ë l e ; - v e r m o g e n s i n h e t s o c i a l e , t u s s e n m e n s e l i j k e ; - v e r m o g e n s i n h e t c u l t u r e l e , g e e s t e l i j k e . B i j w e t e n k u n n e n w e b i j v o o r b e e l d o p h e t d e r d e n i v e a u s p r e k e n o v e r : - b e g r i p s k e n n i s t . a . v . f y s i e k e e n m a t e r i ë l e z a k e n : d e p r i n - c i p e s v a n d e v e r b r a n d i n g s m o t o r , d e w e r k i n g v a n e e n p o m p , e n z . ; - b e g r i p s k e n n i s o p h e t s o c i a l e v l a k : b e g r i j p e n v a n w e r k i n g e n v a n b e p a a l d e v r a g e n i n g e s p r e k k e n , b e g r i j p e n v a n g r o e p s v e r s c h i j n s e l e n , e n z . ; - b e g r i p s k e n n i s o p h e t g e e s t e l i j k e v l a k : b e g r i j p e n v a n d e o r d e n i n g v a n l e e r r e s u l t a t e n i n n i v e a u s , b e g r i j p e n v a n d e v e r s c h i l l e n t u s s e n d e n k e n , v o e l e n e n w i l - l e n , e n z B i j k u n n e n s p r e k e n w e b i j v o o r b e e l d o p h e t t w e e d e n i v e a u o v e r : • m o t o r i s c h e , f y s i e k e v a a r d i g h e d e n ; • s o c i a l e v a a r d i g h e d e n ; • i n t e l l e c t u e l e v a a r d i g h e d e n . B i j h o u d i n g s p r e k e n w e o o k o v e r d e h o u d i n g t e g e n o v e r d i n g e n , mensen e n c u l t u r e l e w a a r d e n e n o p v a t t i n g e n . 5 . N i v e a u s z e g g e n i e t s o v e r e e n b e p e r k t d e e l v a n d e t o t a l e vermogens v a n mensen De n i v e a u s g e v e n g e e n a a n d u i d i n g o v e r d e k w a l i t e i t v a n d e g e h e l e m e n s , m a a r d u i d e n e e n n i v e a u a a n i n e e n ( b e g r e n s d ) g e b i e d v a n t a l e n t e n e n c a p a c i t e i t e n v a n m e n s e n . D a t m e n e e n b e p a a l d g e b i e d e n e e n b e p a a l d n i v e a u h e e f t , h o u d t n i e t i n d a t d a a r m e e e e n k w a l i t e i t a l s t o t a a l m e n s i s a a n g e d u i d . (Een e n a n d e r u i t e r a a r d n o g l o s v a n h e t f e i t d a t e e n b e p a a l - de k w a l i t e i t , e e n b e p a a l d t a l e n t g e e n i n z i c h t g e e f t i n d e b e h o e f t e n e n i n d e t e k o r t e n v a n d e b e t r o k k e n e n ! ) De n i v e a u s d i e n e n o o k n i e t om d a a r m e e mensen t e k u n n e n b e - s t e m p e l e n , i n c a t e g o r i e ë n i n t e d e l e n , m a a r om t o t h e t o n d e r - s c h e i d e n e n d a a r m e e t o t k e u z e m o g e l i j k h e i d v o o r h e t i n r i c h t e n van l e e r s i t u a t i e s t e k o m e n . 12. 6. N i v e a u s i n l e e f t i j d s f a s e n I n d e o p k l i m m e n d e n i v e a u s z i j n p a r a l l e l l e n t e v i n d e n m e t h e t l e r e n i n l e e f t i j d s f a s e n . G l o b a a l a a n g e d u i d z o u men k u n n e n s t e l l e n : N i v e a u 1 i s e e n n i v e a u , d a t d o o r k i d n e r e n t o t d e t a n d e n w i s s e - l i n g , d e s c h o o l r i j p e l e e f t i j d w o r d t b e w a n d e l d : h e t i m i t a t i e - l e r e n . N i v e a u 2 i s h e t n i v e a u , w a a r o p d e j o n g e s c h o o l k i n d e r e n z i c h r i c h t e n : h e t l e r e n v a n u i t a s s o c i a t i e s , v a n u i t v o o r s t e l l i n g e n d o o r v e r s c h i l l e n d e s i t u a t i e s o p g e r o e p e n , h e t s p e l i s e e n v a n de v o r m e n . N i v e a u 3 i s h e t n i v e a u w a a r o p d e p u b e r s z i c h b e w e g e n : d e v r a a g n a a r h e t waarom i s e e n u i t i n g v a n d e b e h o e f t e om t e b e g r i j p e n . N i v e a u 4 i s e e n n i v e a u d a t w e b i j d e j o n g e v o l w a s s e n e a a n - t r e f f e n : z e l f j e e i g e n s i t u a t i e s i n r i c h t e n , j e e i g e n p a r t n e r k i e z e n , e n z . N i v e a u 5 i s h e t v e r m o g e n om t e a n a l y s e r e n , t e o n d e r z o e k e n e n m e t h o d i s c h t e w e r k t e g a a n . I s s t e r k a a n d e o r d e r o n d o m d e 30 j a a r . B o v e n n i v e a u v i e r g a a n d e d i n g e n n i e t m e e r z o v a n z e l f a l s d a a r v o o r , o p j o n g e r e l e e f t i j d . B i j d e h o g e r e n i v e a u s s p e e l t d e p e r s o o n l i j k e a a n l e g , d e o p v o e d i n g e n d e o m g e v i n g een d u s d a n i g e r o l , d a t d e l e e f t i j d s g r e n z e n s t e e d s m i n d e r d u i d e l i j k d e n i v e a u s b e g r e n z e n . N i v e a u 6 i s h e t v e r m o g e n om e e n v e r s c h e i d e n h e i d a a n g e b i e d e n i n h u n samenhang t e o v e r z i e n , b e l e i d t e v o r m e n , e n z . O n t - w i k k e l t z i c h g e l e i d e l i j k g e d u r e n d e d e v o l w a s s e n h e i d , v o o r z o v e r e r v a r i n g , h e t k u n n e n o n d e r s c h e i d e n e n m e t h o d i s c h k u n n e n werken a a n w e z i g z i j n . D a a r d o o r w o r d t h e t m o g e l i j k d e r e l a t i e v e waarde v a n u i t e e n l o p e n d e m e n i n g e n e n s t r e v i n g e n t e e r k e n n e n en d e e i g e n e e n z i j d i g h e d e n t e o v e r w i n n e n . N i v e a u 7 z o u m e n k u n n e n z i e n a l s ” d e v r u c h t “ v a n h e t l e v e n . D i t h o e f t n i e t t e b e t e k e n e n , d a t h e t p a s o p h o g e r e l e e f t i j d b e r e i k t k a n w a r d e n . H e e f t i e m a n d i n t e n s i e v e e r v a r i n g e n d o o r - gemaakt - e n m i n s t e n s z o b e l a n g r i j k - v e r w e r k t , d a n b e r e i k t h i j / z i j o p e e n a a n t a l g e b i e d e n d i t n i v e a u m i s s c h i e n e e r d e r . Op d i t n i v e a u w o r d t v a a k g e d u i d o p d e u i t d r u k k i n g : h e t g e - t u i g t v a n l e v e n s w i j s h e i d om z o d o o r h e t l e v e n t e g a a n . 7. H e t f o r m u l e r e n v a n o p l e i d i n g s d o e l e n e n l e e r d o e l e n A. A l g eme e n Het e x a c t f o r m u l e r e n v a n d o e l e n n e e m t i n h e t p r o c e s v a n o p - l e i d e n e n l e r e n e e n b e l a n g r i j k e p l a a t s i n . E n e r z i j d s o m d a t h e t z o w e l d e o p l e i d e r a l s d e l e r e n d e b r e n g t i n h e t g e b i e d v a n d e v o o r s t e l l i n g e n o v e r h e t g e e n b e r e i k t z o u moeten w o r d e n om h e t d o o r o p l e i d e r e n l e r e n d e g e s i g n a l e e r d e t e k o r t ” o p t e l o s s e n “ , a n d e r z i j d s , o m d a t h e t d e b a s i s v o r m t v o o r h e t i n t e r i c h t e n l e e r p r o c e s e n d a a r b i j b e h o r e n d e l e e r s i t u a t i e s . A n d e r s g e z e g d : d e o p l e i d i n g s d o e l e n w i j z e n e n e r z i j d s o p m o t i e v e n v a n d e l e r e n d e e n d e o p l e i d e r , w a a r - u i t z i j h a n d e l e n i n h e t p r o c e s v a n o p l e i d e n e n l e r e n . A n d e r - z i j d s m a k e n o p l e i d i n g s d o e l e n z i c h t b a a r e n t o e t s b a a r w a t w o r d t n a g e s t r e e f d i n h e t p r o c e s : z i j g e v e n d e o r i ë n t a t i e . I n h e t v o l g e n d e w o r d t e e n b e e l d g e s c h e t s t v a n d e a s p e c t e n d i e e e n r o l s p e l e n b i j h e t f o r m u l e r e n v a n o p l e i d i n g s d o e l e n e n w a a r - mee o p l e i d i n g s d o e l e n z i j n o p g e b o u w d . B. H o e k o m t e e n d o e l t o t s t a n d ? 13. Z o a l s i n d e v o o r g a a n d e h o o f d s t u k k e n i s a a n g e g e v e n , n e e m t h e t p r o c e s v a n v a s t s t e l l e n e n f o r m u l e r e n v a n d o e l e n e e n b e l a n g - r i j k e p l a a t s i n . D e d o e l s t e l l i n g i s h e t e i n d p u n t v a n h e t o n d e r z o e k v a n d e l e e r b e h o e f t e n e n h e t b e g i n p u n t v a n h e t o p - s t e l l e n v a n e e n o p l e i d i n g s p r o g r a m m a . D e z e p l a a t s i n h e t p r o c e s van o p l e i d e n e n l e r e n b r e n g t o o k m e t z i c h m e e , d a t e e n d o e l pas z i j n o r i ë n t e r e n d e e n m o t i v e r e n d e w e r k i n g k a n h e b b e n a l s h e t g e p l a a t s t w o r d t a l s u i t g a n g s p u n t v o o r d e i n d i e s p e c i fi e k e s i t u a t i e a a n d e o r d e z i j n d e v e r m o g e n s e n m o g e l i j k h e d e n om d a a r a a n v o r m t e g e v e n i n e e n l e e r p r o c e s . E e n o p l e i d i n g s d o e l op z i c h z e l f h o e f t n o g g e e n o n t w i k k e l i n g o p g a n g t e b r e n g e n . Pas i n d e c o n t e x t v a n d e s p e c i fi e k e s i t u a t i e e n d e d a a r i n bewust e r v a r e n e n g e v o e l d e t e k o r t e n k a n h e t z i j n w e r k i n g h e b - b e n . B e l a n g r i j k b i j h e t f o r m u l e r e n v a n d o e l e n i s d a t h e t g e s p r e k d a a r o v e r e e n b e e l d z o u m o e t e n o p l e v e r e n , o v e r w e l k e v e r m o g e n s de l e r e n d e z o u m o e t e n b e s c h i k k e n , z o d a t a a n h e t e i n d v a n d e l e e r t i j d , h e t d e d e e l n e m e r ( s ) a a n h e t l e e r p r o c e s i n s t a a t s t e l t t e f u n c t i o n e r e n z o a l s w o r d t n a g e s t r e e f d . H e t b e e l d g e e f t aan o p w e l k e w i j z e ( m e t w e l k e v e r m o g e n s t o e g e r u s t ) d e l e r e n - de v a n u i t d e h u i d i g e s i t u a t i e t o t d e g e w e n s t e t o e k o m s t i g e s i t u a t i e k a n k o m e n . Om d a t b e e l d u i t d r u k k i n g s k r a c h t t e g e v e n , t e l a t e n s p r e k e n , i s h e t v a n b e l a n g z e t o t l e v e n d e v o o r s t e l - l i n g e n t e b r e n g e n , m e t a n d e r e w o o r d e n : i n h e t p r o c e s v a n f o r m u l e r e n e n w e e r g e v e n v a n d o e l e n i s h e t v a n b e l a n g h e t b e e l d v a n u i t z i j n c o n t e x t e n a a n s l u i t e n d o p d e e r v a r i n g s - e n b e t e - k e n i s w e r e l d v a n de l e r e n d e i n t e v u l l e n e n o p t e b o u w e n . Te r i l l u s t r a t i e e e n v o o r b e e l d : I n e e n b e p a a l d p r o d u k t i e p r o c e s d o e n z i c h k e e r o p k e e r s t o - r i n g e n v o o r d i e t o t g r o t e u i t v a l l e i d e n . D e o p e r a t o r s z o u d e n z i c h g r a a g t o e g e r u s t z i e n m e t e e n b e p a a l d e s t o r i n g s a n a l y s e - methode d i e h e n i n z i c h t g e e f t i n h e t o n t s t a a n e n v e r h e l p e n van m a c h i n e s t o r i n g e n . D a a r d o o r w o r d t v e r w a c h t , z a l d e n i e u w e s i t u a t i e t o t m i n d e r u i t v a l l e i d e n . D e m e t h o d e d i e t o t d e nieuwe s i t u a t i e z a l l e i d e n , z a l i n d e l e r e n d e t o t v e r m o g e n moeten w a r d e n g e m a a k t . D a a r o v e r m o e t d e l e r e n d e z i c h d o o r m i d d e l v a n e e n o p l e i d i n g s d o e l e e n b e e l d v o r m e n . D i t d o e l zou e r a l s v o l g t k u n n e n u i t z i e n : d e l e r e n d e b e g r i j p t h e t o n t s t a a n v a n d e b e l a n g r i j k s t e s t o r i n g s b r o n n e n v a n z i j n m a c h i n e , z i e t d e l o g i c a i n v a n d e v e r v o l g s c h a d e v a n d e s t o r i n g s b r o n e n k a n z e l f s t a n d i g i n g r i j p e n o p b a s i s v a n d e z e b e g r i p s k e n n i s . C. O p l e i d i n g s d o e l e n e n l e e r d o e l e n Men s p r e e k t o v e r l e e r d o e l e n a l s d e l e r e n d e b e w u s t g e k o z e n h e e f t v o o r e e n t e b e r e i k e n l e e r r e s u l t a a t . O p l e i d i n g s d o e l e n worden l e e r d o e l e n o p h e t moment d a t d e l e r e n d e d e o p l e i d i n g s - d o e l e n k i e s t a l s n a t e s t r e v e n l e e r r e s u l t a t e n v o o r z i c h z e l f . Z o a l s e e r d e r i s a a n g e g e v e n ( z i e 3 . 1 , n i v e a u v i e r ) k u n n e n o p l e i - d i n g s d o e l e n a l l e e n w o r d e n g e f o r m u l e e r d t o t h e t v i e r d e n i v e a u , h e t n i v e a u w a a r o p d e l e r e n d e n o g b e g e l e i d e n o n d e r s t e u n d w o r d t d o o r d e o p l e i d e r . D e l e r e n d e k a n w e l o p e i g e n k r a c h t v e r d e r g a a n o p z i j n o n t w i k k e l i n g s w e g m a a r k a n d a a r s l e c h t s z i j n e i g e n l e e r d o e l e n s t e l l e n . D . 1 . D o e l e n e n l e e r r e s u l t a t e n 14. A l l e a c t i v i t e i t e n t . b . v . h e t l e r e n z o u d e n g e r i c h t m o e t e n z i j n op h e t b e r e i k e n v a n l e e r r e s u l t a t e n . L e e r r e s u l t a t e n z i j n i n n e r - l i j k e d a n w e l u i t e r l i j k z i c h t b a a r t e maken v e r m o g e n s v a n d e l e r e n d e d i e z i c h i n h e t g e d r a g w e e r s p i e g e l e n . Wa a r w e s p r e k e n van o p l e i d e n , t r a c h t men h e t l e r e n b e w u s t t e r i c h t e n e n t e l e i d e n w a a r d o o r b e p a a l d e l e e r r e s u l t a t e n w o r d e n n a g e s t r e e f d . D o e l e n w o r d e n d a a r m e e i n s t r u m e n t e n v o o r h e t b e r e i k e n v a n r e s u l t a t e n . Soms z i j n d e r e s u l t a t e n a c t u e e l , d . w . z . d i r e c t b e s c h i k b a a r, s o m s p o t e n t i e e l , d . w . z . o p e e n z e k e r e t e r m i j n a c t u e e l . H e t e e r s t e a s p e c t v a n h e t d o e l w o r d t h i e r m e e a a n - g e g e v e n : I H e t d o e l w o r d t w e e r g e g e v e n i n t e r m e n v a n e e n r e s u l t a a t en n i e t i n t e r m e n v a n e e n p r o c e s o f e e n w e r k w i j z e A l s v o o r b e e l d : ” D e a d m i n i s t r a t i e v e p r o c e d u r e k e n n e n “ g e e f t a a n d a t u i t e i n d e l i j k b e r e i k t z o u m o e t e n w o r d e n , d a t men w e e t w e l k e p r o c e d u r e s e r o p a d m i n i s t r a t i e f g e b i e d z i j n . ” H e t d u i d e l i j k maken v a n d e p r o c e d u r e “ g e e f t a a n w a t g e - daan w o r d t om d e p r o c e d u r e t e k e n n e n e n h e e f t d a a r m e e geen d o e l k a r a k t e r m a a r s c h i l d e r t w a t men v a n p l a n i s t e d o e n , d e w e g d i e men w e n s t t e g a a n . Het t w e e d e a s p e c t , w a t m e t e e n r e s u l t a a t i n v e r b a n d s t a a t , zou a l s v o l g t k u n n e n w a r d e n w e e r g e g e v e n : I I H e t l e e r r e s u l t a a t i s d e v e r a n d e r i n g i n d e mens ( o f v a n d e mens) d i e z i c h u i t d r u k t a l s e e n n i e u w ” v e r m o g e n “ , e e n n i e u w ” b e z i t “ “Een p a s s e n d e w e r k r u i m t e h e b b e n ” i s e e n f o r m u l e r i n g m e t h e t k a r a k t e r v a n e e n d o e l s t e l l i n g . E c h t e r , h e t g a a t d a a r - b i j n i e t om e e n v e r a n d e r i n g i n d e mens e n i s d a a r m e e n i e t een o p l e i d i n g s d o e l c . q . l e e r d o e l , o m d a t h e t r e s u l t a a t z i c h b u i t e n mensen a f s p e e l t . We h e b b e n h i e r t e m a k e n m e t een i n r i c h t i n g s d o e l . H e t i n r i c h t e n v a n o r g a n i s a t i e s i s een o n t w i k k e l i n g s p r o c e s , d a t n a a s t h e t o p l e i d e n e n l e r e n i n w e r k s i t u a t i e s a a n d e o r d e i s ( z i e h o o f d s t u k 1 . 3 ) . “Een c o m p u t e r v a a r d i g k u n n e n b e d i e n e n ” i s e e n v e r m o g e n dat n o o d z a k e l i j k i s om e e n b e p a a l d e o u t p u t t e kunnen l e v e r e n . 15. D . 2 . D o e l e n e n a a r d v a n d e v e r m o g e n s A l s w e s p r e k e n o v e r d e v e r a n d e r i n g i n d e m e n s , d o e t z i c h d e v r a a g v o o r w e l k e v e r a n d e r i n g e n z i c h k u n n e n v o o r d o e n , h o e h e t l e e r r e s u l t a a t i n d e mens a a n w e z i g i s , h o e h e t z i c h t b a a r gemaakt k a n w a r d e n e n t e g e b r u i k e n i s . M e n s p r e e k t o v e r t e r - men a l s k e n n i s , b e g r i p , i n z i c h t , v a a r d i g h e i d , g e w o o n t e , h o u - d i n g , e n z . ( z i e v o o r a f g a a n d e h o o f d s t u k k e n ) . I n d e mens w o r d e n nieuwe k w a l i t e i t e n e n c a p a c i t e i t e n a a n g e s p r o k e n d o o r m i d d e l van z i j n d e n k e n , v o e l e n e n w i l l e n . D e z e n i e u w e k w a l i t e i t e n s t e l l e n hem i n s t a a t d i n g e n t e k e n n e n , t e k u n n e n o f e r e e n b e p a a l d e v e r h o u d i n g t o e t e h e b b e n . Dat b r e n g t o n s o p h e t d e r d e a s p e c t : I I I I n h e t d o e l l i g t d e a a r d v a n h e t v e r m o g e n b e s l o t e n i n termen v a n k e n n e n , k u n n e n o f z i j n “De v o o r r a n g s r e g e l s k e n n e n ” g e e f t d a a r m e e a a n d a t d e v o o r r a n g s r e g e l s v o o r d e l e r e n d e e e n v e r m o g e n i s i n h e t g e b i e d v a n z i j n d e n k e n . “De a d m i n i s t r a t i e v e p r o c e d u r e k u n n e n t o e p a s s e n ” i s e e n d o e l s t e l l i n g d i e l i g t i n h e t g e b i e d v a n h e t h a n d e l e n , d e v a a r d i g h e i d om m e t d e p r o c e d u r e om t e g a a n e n d a a r m e e een b e p a a l d e w e r k o u t p u t t e k u n n e n l e v e r e n . “De p r o c e d u r e b e w u s t w i l l e n h a n t e r e n ” d u i d t o p e e n i n n e r l i j k e k w a l i t e i t i n h e t g e b i e d v a n h e t z i j n : e e n z o d a n i g e r e l a t i e h e b b e n m e t h e t o n d e r w e r p , d a t e r b e w u s t mee omgegaan w o r d t , i n p l a a t s v a n v r o e g e r w e l l i c h t o n b e - w u s t w a a r d o o r b e p a a l d e w e r k r e s u l t a t e n n i e t k o n d e n w o r d e n b e r e i k t . D . 3 . D o e l e n e n i n h o u d Naast d e a a r d v a n h e t v e r m o g e n i n t e r m e n v a n k e n n e n , k u n n e n en z i j n z a l i n h e t o p l e i d i n g s d o e l h e t g e b i e d m o e t e n w o r d e n aangegeven w a a r i n h e t i n z i c h t , d e v a a r d i g h e i d , d e h o u d i n g , e . d . z i c h a f s p e l e n . I n h e t d o e l s t a a t a a n g e g e v e n o p w e l k d e e l v a n d e w e r e l d h e t l e e r r e s u l t a a t w o r d t b e t r o k k e n . Daarmee w o r d t h e t v i e r d e a s p e c t a a n g e g e v e n : IV I n h e t d o e l w o r d t a a n g e g e v e n e n a f g e b a k e n d o p w e l k d e e l van d e w e r e l d h e t v e r m o g e n w o r d t b e t r o k k e n “De a d m i n i s t r a t i e v e p r o c e d u r e s k e n n e n ” g e e f t o n s e e n b e e l d v a n e e n s t u k v a n d e w e r e l d , n l . d e a d m i n i s t r a t i e v e p r o c e d u r e . ” D e t e c h n i s c h e p r o c e d u r e s k e n n e n “ l a a t w e e r een a n d e r g e b i e d z i e n d a t o p z i c h z e l f d e e l u i t m a a k t van d e w e r e l d v a n de p r o c e d u r e s . D a a r t o e h o r e n o o k d e a d m i n i s t r a t i e v e , m a a r z i j v o r m e n d a a r v a n e e n a n d e r d e e l . D . 4 . D o e l e n e n n i v e a u v a n h e t r e s u l t a a t ( z i e h o o f d s t u k 3 ) De i n h o o f d s t u k 3 a a n g e g e v e n n i v e a u s v a n d e v e r m o g e n s k o m e n we i n v e l e g e d a a n t e n t e g e n : i n h e t g e b i e d v a n h e t w e t e n o n t - moeten w e b e g r i p p e n a l s : i n z i c h t , b e g r e p e n h e b b e n , u i t e r v a - r i n g w e t e n , k e n n i s h e b b e n , e n z . I n h e t g e b i e d v a n h e t k u n n e n 1 6 . komen w e b e g r i p p e n t e g e n a l s : v i r t u o o s k u n n e n h a n d e l e n , a u t o m a t i s c h d i n g e n k u n n e n d o e n , m o e i t e l o o s k u n n e n h a n d e l e n , e n z . I n h e t h o u d i n g s g e b i e d o n d e r s c h e i d e n w e g e w o o n t e n , n e i g i n g e n , h o u d i n g , g e d r a g , e n z . D e z e b e g r i p p e n d u i d e n d e k w a l i t e i t a a n d i e h e t v e r m o g e n h e e f t v o o r d e l e r e n d e . I m m e r s , h e t m a a k t v e r s c h i l u i t o f j e i e t s w e e t , z o d a t j e h e t a a n anderen k u n t u i t l e g g e n , d e g e d a c h t e n e n samenhangen b e g r i j p t , o f b l i j k g e e f t v a n e e n z o d a n i g w e t e n d a t d e i n h o u d d a a r v a n r e p r o d u c e r e n d v e r t e l d k a n w o r d e n . B e i d e v o o r b e e l d e n g a a n o v e r w e t e n , m a a r o v e r v e r s c h i l l e n d e k w a l i t e i t e n . D e z e n i v e a u - o m s c h r i j v i n g e n g e v e n e e n n a d e r e v e r fi j n i n g a a n , d e a l g e m e n e o m s c h r i j v i n g e n w e t e n , k u n n e n e n z i j n . E e n v e r fi j n i n g , d i e z i j n r e c h t v a a r d i g i n g v i n d t i n h e t f e i t , d a t u i t d e s p e c i fi e k e b e h o e f t e v a n mensen b l i j k t w e l k e k w a l i t e i t ( o f n i v e a u ) i n d i e s p e c i fi e k e s i t u a t i e n o d i g i s v o o r h e t g e w e n s t e f u n c t i o - n e r e n . I n e e n d o e l i s h e t n i v e a u t e r u g t e v i n d e n : a . I n d e o m s c h r i j v i n g v a n h e t v e r m o g e n , b . v . k e n n e n w o r d t : b e g r i j p e n , d o o r z i e n , i n z i e n , e n z . kunnen w o r d t : v a a r d i g z i j n , a u t o m a t i s c h h a n d e l e n , e n z . z i j n w o r d t : n e i g e n t o t , s t r e v e n n a a r , e n z . e n / o f b . I n e e n b i j z i n d i e b e t r e k k i n g h e e f t o p d a t v e r m o g e n , b . v . z o d a n i g k e n n e n , d a t i e t s i n e i g e n w o o r d e n n a v e r t e l d kan w o r d e n . “De a d m i n i s t r a t i e v e p r o c e d u r e s z o d a n i g k e n n e n , d a t d e i n - houd e x a c t k a n w o r d e n n a g e z e g d ” i s e e n n i v e a u v a n w e t e n , d a t w a a r s c h i j n l i j k o n v o l d o e n d e z a l z i j n om j e z e l f b o e k - h o u d e r t e n o e m e n . “De a d m i n i s t r a t i e v e p r o c e d u r e s z o d a n i g k e n n e n , d a t z i j i n v e r s c h i l l e n d e s i t u a t i e s k u n n e n w o r d e n t o e g e p a s t ” , g a a t a l m e e r i n d e r i c h t i n g v a n d e w e t e n s c h a p w a a r a a n e e n b o e k - h o u d k u n d i g e m e d e w e r k e r b e h o e f t e h e e f t . Dat b r e n g t o n s o p h e t v o l g e n d e a s p e c t : V V o o r t v l o e i e n d e u i t d e s p e c i fi e k e ( d a n w e l a l g e m e n e ) t e - k o r t e n v a n d e l e r e n d e i n z i j n w e r k s i t u a t i e om e e n b e p a a l - de k w a l i t e i t v a n h e t v e r m o g e n v o o r h e t g e w e n s t e f u n c t i o - n e r e n b e s c h i k b a a r t e h e b b e n , d i e n t i n h e t d o e l h e t n i v e a u t e w o r d e n o m s c h r e v e n i n t e r m e n v a n h o e d a n i g h e d e n v a n k e n - nen, k u n n e n e n z i j n . D . 5 . D o e l e n e n o m s t a n d i g h e d e n v a n b e s c h i k b a a r h e i d v a n h e t vermogen Naast h e t a a n g e v e n v a n h e t n i v e a u , z o u h e t g e b i e d v a n d e o m - s t a n d i g h e d e n , w a a r o n d e r e n h e t t i j d s t i p w a a r o p h e t l e e r r e s u l - t a a t b e s c h i k b a a r z o u m o e t e n z i j n , a a n g e g e v e n k u n n e n w o r d e n . Kwam h e t n i v e a u v o o r t u i t d e s p e c i fi e k e w e r k s i t u a t i e ( b i j - v o o r b e e l d b o e k h o u d e r, c h e f v a n d e a d m i n i s t r a t i e - a f d e l i n g , e n z . ) z o z o u i n h e t o p l e i d i n g s d o e l o o k o p b a s i s v a n d e z e s i t u a t i e a a n g e g e v e n m o e t e n w o r d e n w a n n e e r e n o n d e r w e l k e o m - s t a n d i g h e d e n h e t v e r m o g e n b e s c h i k b a a r z o u m o e t e n z i j n . 17. Anders g e z e g d : n i v e a u e n o m s t a n d i g h e d e n v a n b e s c h i k b a a r - h e i d komen b e i d e v o o r t u i t d e n o o d z a a k v a n h e t f u n c t i o n e r e n i n d e s i t u a t i e . “De a d m i n i s t r a t i e v e p r o c e d u r e s z o d a n i g k e n n e n , d a t z i j i n v e r s c h i l l e n d e w e r k s i t u a t i e s k u n n e n w o r d e n t o e g e p a s t . ” De b i j z i n ” d a t z i j “ , e n z . t o t ” t o e g e p a s t “ , h e e f t b e t r e k k i n g op h e t n i v e a u : ” i n v e r s c h i l l e n d e w e r k s i t u a t i e s “ p r e c i s e e r t de o m s t a n d i g h e d e n w a a r o n d e r o v e r h e t v e r m o g e n w o r d t b e s c h i k t . “De a d m i n i s t r a t i e v e p r o c e d u r e s z o d a n i g k e n n e n , d a t z i j a a n c u r s i s t e n v a n d e i n t e r n e o p l e i d i n g k u n n e n w o r d e n u i t g e l e g d ” i s e e n d o e l s t e l l i n g v a n g e l i j k ( w a a r d i g ) n i v e a u , m a a r d i e o n d e r a n d e r e o m s t a n d i g h e d e n b e s c h i k b a a r z o u m o e t e n z i j n . Daarmee k a n h e t z e s d e a s p e c t w o r d e n o m s c h r e v e n : V I N a a s t h e t o m s c h r i j v e n v a n d e k w a l i t e i t ( h e t n i v e a u ) v a n h e t v e r m o g e n i n h e t d o e l , z a l o o k h e t t i j d s t i p w a a r o p e n de o m s t a n d i g h e i d w a a r i n o v e r d a t v e r m o g e n b e s c h i k t k a n worden m o e t e n w o r d e n a a n g e g e v e n . H i e r d o o r w o r d t o o k a a n g e g e v e n o n d e r w e l k e o m s t a n d i g h e d e n en o p w e l k t i j d s t i p o n d e r z o c h t k a n w o r d e n o f h e t g e w e n s t e vermogen i s b e r e i k t . V o o r b e e l d : d e a d m i n i s t r a t i e v e p r o c e - d u r e z o d a n i g k e n n e n , d a t z i j a a n c u r s i s t e n v a n d e i n t e r n e o p l e i d i n g k u n n e n w a r d e n u i t g e l e g d a a n h e t b e g i n v a n d e o p l e i d i n g z o n d e r e n i g e a a n w e z i g e a d m i n i s t r a t i e v e v o o r - k e n n i s . E. Te n s l o t t e Het f o r m u l e r e n v a n d o e l e n i s v a a k e e n moeizame t a a k : s o m s z i j n e r z o v e e l o p t e s t e l l e n , d a t men e r b i j n a o n d e r b e d o l v e n r a a k t , s o m s l u k t h e t n i e t t o t d e g o e d e v o o r s t e l l i n g t e k o m e n wat n u e c h t n o d i g i s om t o t h e t g e w e n s t e f u n c t i o n e r e n t e k o m e n . Toc h i s h e t n o d i g d i t w e r k t e d o e n . I m m e r s : A l s men w i l p r o - grammeren e n men h e e f t g e e n g o e d b e e l d o p w e l k n i v e a u h e t vermogen v a n d e c u r s i s t z o u m o e t e n w o r d e n g e b r a c h t . H o e w i l men r e s u l t a t e n t o e t s e n a l s h e t d o e l n i e t h e l d e r g e f o r m u l e e r d i s . Va a k w o r d t d i t w e r k a l s m o n n i k e n w e r k b e t i t e l d . E c h t e r , na d e z e w o r s t e l i n g b l i j k t d e i n s p a n n i n g b e l o o n d t e w a r d e n : e r k a n d o e l m a t i g e n e f fi c i ë n t g e l e e r d w o r d e n . COPYRIGHT N P I

van_opleidingsbehoefte_naar_opleidingsdoelen.txt · Last modified: 2018/10/03 06:08 (external edit)