het_eindexamen-_op_zoek_naar_nieuwe_vormen

Back to list

Copyright © Association for Social Development (ASD) 2013 All Rights Reserved. No part of this website may be reproduced or published without the express consent of Association for Social Development (ASD). Please also read http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/

Original format:

npi_-_het_eindexamen_-_op_zoek_naar_nieuwe_vormen.pdf

Nederlands Pedagogisch Instituut HET EINDEXAMEN Op z o e k n a a r nieuwe vormen 1. Onderwijsvernieuwing e n examens s y l l a b u s : 2 8 6 2 . 8 8 8 HS/LO Er w o r d t t e l k e n s w e e r g e d a c h t e n g e s c h r e v e n o v e r h e t p r o - bleem v a n e x a m e n s a l s a f s l u i t i n g v a n e e n s c h o o l l o o p b a a n . De v r a a g i s d a n m e e s t a l h o e d i e e x a m e n s m o e t e n w o r d e n i n - g e r i c h t o m e e n e n i g s z i n s b e t r o u w b a r e e n v a l i d e b e o o r d e - l i n g v a n p r e s t a t i e s t e b e r e i k e n . H i e r s t e l l e n w e d e v r a a g a a n d e o r d e o f o n d e r w i j s v e r - n i e u w i n g m o g e l i j k i s m e t h a n d h a v i n g v a n h e t g e b r u i k e l i j k e examen o f w a t e r v o o r i n d e p l a a t s z o u m o e t e n k o m e n o m d i e m o g e l i j k t e m a k e n . W e t e n t r a d i t i e s c h r i j v e n e x a m e n s v o o r i n h e t v o o r t g e z e t o n d e r w i j s . U i t g a n g s p u n t i s d a a r b i j v o o r a l s n o g h e t t r a d i t i o n e l e o n d e r w i j s - m o d e l , d . w . z . d a t v o o r e l k s c h o o l - t y p e e e n s y s t e e m v a n “ v a k k e n ” i s b e d a c h t - v e r p l i c h t o f t e r k e u z e . O p h e t e x a m e n t r a c h t men d a n per v a k t e s t e l l e n o f d e k a n d i d a a t “ v o l d o e n d e ” k e n n i s v a n d t v a k o p d á t m o m e n t k a n r e p r o d u c e r e n o f i n o p g a v e n t o e - p a s s e n . De v r a a g i s n u : I s d a t ü b e r h a u p t e e n z i n v o l g e b e u r e n , meet m e n d a a r m e e - g e s t e l d d a t d i t t e c h n i s c h a l l e m a a l p e r f e c t i s g e r e g e l d - w e r k e l i j k d e g e s c h i k t h e i d v a n e e n k a n d i d a a t v o o r d a t g e n e , w a t h e m n a s c h o o l t e w a c h t e n s t a a t ? Het a n t w o o r d o p d i e v r a a g h a n g t a f v a n d e d o e l e n , d i e m e t h e t o n d e r w i j s - e x p l i c i e t o f i m p l i c i e t - w o r d e n n a g e - s t r e e f d . E e n e x a m e n s y s t e e m , w a a r b i j d e n o r m e n e n l e e r - s t o f e i s e n v a n b u i t e n z i j n v o o r g e s c h r e v e n - h e t z i j d a t d i t a l s s c h o o l e x a m e n o f g e d e e l t e l i j k e x t e r n e x a m e n i s g e o r g a - n i s e e r d - h e e f t i m m e r s e e n g r o t e i n v l o e d o p d e f e i t e l i j - ke o n d e r w i j s d o e l e n e n l e e r d o e l e n v a n d e l e e r l i n g e n e n o p de d i d a c t i s c h e p r a k t i j k . D a a r o m h e e f t d e o n d e r w i j s v e r - n i e u w i n g z i c h a l t i j d a l v e r z e t t e g e n h e t t r a d i t i o n e l e examen, o m d a t d i t r e s u l t a t e n t r a c h t t e m e t e n , d i e men n i e t n a s t r e e f t e n d a t t o t e e n e x a m e n t r a i n i n g n o o p t , d i e men d i d a c t i s c h n o c h p e d a g o g i s c h v e r a n t w o o r d v i n d t . Z o l a n g h e t g a n g b a r e e x a m e n m a a t s t a f v o o r d e b e o o r d e l i n g v a n l e e r l i n g e n e n i n d i r e c t o o k v o o r d e w a a r d e v a n h e t g e g e v e n o n d e r w i j s i s , k r i j g t h e t v e r n i e u w i n g s o n d e r w i j s g e e n g e - l i j k e k a n s e n w o r d t z i j n o n t w i k k e l i n g s t e r k g e r e m d . A l s d i t z o i s , d a n z i j n e r t w e e w e g e n m o g e l i j k : a f s c h a f - fi ng o f v e r n i e u w i n g v a n h e t e x a m e n . A f s c h a f fi n g i s e e n a a n t r e k k e l i j k e o p l o s s i n g vanwege z i j n e e n v o u d , maar h e t l a a t b e l a n g r i j k e v r a a g s t u k k e n o n o p g e l o s t . Hoe z o u v e r n i e u w i n g v a n e x a m e n s e r u i t m o e t e n z i e n ? Instituut voor Organisatie Ontwikkeling Valckenboschlaan 8, Postbus 299, 3700 AG Zeist, Telefoon 03404-20044 Fax 03404-12770 ( * ) Z i e b . v . A . D . d e G r o o t : “ V i j v e n e n z e s s e n ” , Groningen, 1 9 6 6 2. Z i j n e r vormen v a n e x a m i n e r e n , d i e m e t d e d o e l s t e l l i n g e n en methoden v a n v e r n i e u w i n g s s c h o l e n i n overeenstemming t e brengen z i j n ? In e l k g e v a l i s v e r n i e u w i n g meer d a n v e r a n d e r i n g v a n i n - houden e n r e g l e m e n t e n , h e t v e r e i s t e e n g r o n d i g e h e r b e z i n - ning o p o n d e r w i j s d o e l e n e n o p h e t t o e t s e n v a n d e r e s u l t a - ten d a a r v a n . H e t v r a a g s t u k i s n i e t n i e u w. E r i s v e e l o v e r gedacht, g e p r a a t e n g e s c h r e v e n . Va a k worden d e o n z e k e r h e - den, o n b i l l i j k h e d e n e n n a d e l e n v a n examens o v e r t u i g e n d gedemonstreerd om v e r v o l g e n s t e c o n s t a t e r e n , d a t e x t e r n e c o n t r o l e m e t b e h u l p v a n e e n • o f a n d e r e m a a t s t a f t o c h e i - g e n l i j k n i e t g e m i s t k a n w a r d e n om e e n h o u v a s t t e hebben ten a a n z i e n v a n d e l e e r r e s u l t a t e n v a n v e r s c h i l l e n d e l e e r - l i n g e n e n v e r s c h i l l e n d e s c h o l e n . De k w e s t i e : a l o f n i e t examens e i n d i g t v e e l a l o n b e s l i s t en d e p r a k t i j k b l i j f t z o a l s d e z e w a s . H e t i s b l i j k b a a r m o e i l i j k u i t d e z e c i r k e l t e komen. D i t w i j s t e r i n e l k geval o p , d a t h e t v r a a g s t u k n i e t e e n v o u d i g i s . M o g e l i j k z i t t e n o n s o o k e n k e l e v o o r o o r d e l e n i n d e w e g , d i e z o d a n i g i n v a n z e l f s p r e k e n d h e d e n t e n a a n z i e n v a n h e t geven v a n o n d e r w i j s z i j n i n g e b e d , d a t w i j z e n i e t o p m e r - ken. E i g e n l i j k i s h e t z o , d a t d e v r a a g s t u k k e n d i e b e t r e k k i n g hebben o p h e t b e o o r d e l e n v a n l e e r l i n g e n , h e t w a a r d e r e n van l e e r r e s u l t a t e n , h e t maken v a n p r o e f w e r k e n e n t o e t s e n , het e x a m i n e r e n e n s e l e c t e r e n e v e n c o m p l e x e n b e l a n g r i j k z i j n a l s e e n e f f e c t i e v e d i d a c t i e k . H e t i s e e n w e t e n s c h a p - p e l i j k v r a a g s t u k v a n d e e e r s t e o r d e , z o d a t sommigen z e l f s menen, d a t o n d e r w i j s v e r n i e u w i n g i n e e r s t e i n s t a n t i e v a n deze k a n t u i t a a n g e p a k t m o e t worden om i n o n z e s c h o o l - wereld v a n d e g r o n d t e k u n n e n k o m e n ( * ) . Gezien d e z e s i t u a t i e , k a n h e t d a n o o k n i e t d e p r e t e n t i e z i j n v a n e e n t i j d s c h r i f t a r t i k e l om e e n algemeen a a n v a a r d - bare “ o p l o s s i n g ” h i e r v o o r t e p r e s e n t e r e n . In h e t v o l g e n d e w i l l e n we d a n o o k n i e t meer d a n e e n a a n - t a l p r o b l e m e n s i g n a l e r e n e n g e z i c h t s p u n t e n a a n d e o r d e s t e l l e n v o o r e e n m o g e l i j k e a a n p a k . Een v e r d e r e t e c h n i s c h e u i t w e r k i n g h e e f t p a s z i n , w a n n e e r i n e e n g r o t e r e k r i n g overeenstemming b e r e i k t i s o v e r d e p r i n c i p e s v a n e e n a a n v a a r d b a a r s y s t e e m . 3. Waar h e t d u s om g a a t i s e e n “ t o e t s i n g s s y s t e e m ” t e o n t w e r - pen, d a t : - a d e q u a a t i s a a n d o e l e n e n methoden v a n v e r n i e w d o n d e r - w i j s ; - m a a t s c h a p p e l i j k a a n v a a r d b a a r i s e n d u s - g e l i j k w a a r d i g a a n ( m a a r d a n a n d e r s d a n ) h e t g a n g b a r e e n daarmee - g e l i j k e k a n s e n b i e d t a a n d a t o n d e r w i j s e n d e l e e r l i n g e n d a a r i n . D i t i s e e n d o e l s t e l l i n g t e n behoeve v a n d e “ p r o g r e s s i e v e s c h o l e n ” , i . v . m . d e a c u t e noodzaak v o o r d e z e s c h o l e n e e n o p l o s s i n g t e v i n d e n . Daarachter z i e n we e c h t e r e e n d o e l v a n meer algemene s t r e k k i n g : o n t w e r p v a n e e n “ t o e t s i n g s s y s t e e m ” v o o r h e t gehele o n d e r w i j s , d a t immers o o k i n d e v e r n i e u w i n g s s t r o o m t e r e c h t i s gekomen. O v e r a l g r o e i t e e n s t e m m i n g , d a t e r i e t s m e t d e b e s t a a n d e examens m o e t g e b e u r e n . De k e r n v a n het p r o b l e e m i s e i g e n l i j k h e t z e l f d e i n a l l e vormen v a n o n d e r w i j s . Over é é n d i n g z i j n o n d e r w i j s d e s k u n d i g e n h e t m e t e l k a a r eens, n l . d a t b e o o r d e l i n g e n e n examens t e zamen m e t d e d i d a c t i s c h e opbouw v a n h e t o n d e r w i j s z e l f e e n z i n v o l l e vorm kunnen v i n d e n . M e t name h e t z i c h b e w u s t maken v a n d e o n d e r w i j s d o e l e n d i e men e i g e n l i j k n a s t r e e f t , k a n d e s l e u - t e l v e r s c h a f f e n v o o r d e g e ë i g e n d e vormen v a n e v a l u a - t i e ( * ) . Te l a n g h e e f t men examens g e z i e n a l s e e n r e l a t i e f o n a f - h a n k e l i j k e a c t i v i t e i t m e t e e n e i g e n c o n c e p t i e e n n o r m e n - systeem, w a a r a a n d e d i d a c t i e k z i c h d a n maar e e n v o u d i g h a d aan t e p a s s e n ( * * ) . , N o g i e t s v e r d e r doordenkende k a n men z e g g e n , d a t d e t r a - d i t i o n e l e c o n c e p t i e v a n h e t examen g e h e e l e n a l l o g i s c h paste i n e e n v r o e g e r e c o n c e p t i e v a n o n d e r w i j s . D i e c o n - c e p t i e e n d e p r a k t i j k v a n h e t o n d e r w i j s z i j n i n d e l o o p der t i j d g e ë v o l u e e r d , m a a r h e t examen i s i n wezen h e t - z e l f d e g e b l e v e n , w a a r d o o r h e t s t e e d s meer e e n vreemd e l e - ment i n h e t o n d e r w i j s i s g e w o r d e n . I n h e t v o l g e n d e w o r d t gepoogd d e z e c o n c e p t i e t e s c h e t s e n i n c o n t r a s t m e t d i e van v e r n i e u w d o n d e r w i j s . ( * ) D i t i s r e e d s o v e r t u i g e n d u i t e e n g e z e t i n : D . A . T. Gasking: “ E x a m i n a t i o n s a n d t h e a i m s o f E d u c a t i o n , Melbourne 1 9 4 8 ( * * ) Z i e b . v . h e t h o o f d s t u k ” E x i m i n a t i o n s “ i n h e t ” Ye a r - book o f E d u c a t i o n “ , 1 9 6 9 , London ( E v a n s B o r t h e r s ) 2. H e t examensysteem a l s a f g e l e i d e v a n d e onderwijsconcept i e De c o n c e p t i e a c h t e r h e t ” t r a d i t i o n e l e o n d e r w i j s s y s t e e m “ kan - v e r e e n v o u d i g d e n s c h e r p e r o m l i j n d d a n i n d e p r a k - t i j k m e e s t a l h e t g e v a l i s - samengevat worden a l s : onderwijs = k e n n i s o v e r d r a c h t 4. D i t h o u d t d a n t e v e n s e e n b e p a a l d e o p v a t t i n g i n t . a . v . ” k e n n i s “ e n v a n o v e r d r a c h t ” . Kennis i s v o o r h e t o n d e r w i j s d e n e e r s l a g v a n h e t denken en waarnemen v a n v o r i g e g e n e r a t i e s ; h e t i s d e b e s t a a n d e c u l t u u r i n h o u d v o o r z o v e r d o o r h e t i n t e l l e c t v e r w e r k t e n t o t e e n “ d e fi n i t i e v e ” v o r m g e b r a c h t . D i t o n d e r w i j s k i e s t b i j v o o r k e u r d i e k e n n i s , d i e z e k e r e n w a a r i s ( g e e n p r o - blemen b e v a t ) . Daarmee k r i j g t d e l e e r s t o f h e t e l e m e n t van g e z a g mee, d e l e e r l i n g k a n e r n i e t s a a n v e r a n d e r e n , h i j d i e n t h e t i n d e gegeven v o r m t e aanvaarden ( w a t d e meester z e g t , w a t i n h e t b o e k s t a a t ) . Het g a a t d u s om e i n d p r o d u k t e n v a n k e n n i s , i n e e n v a s t g e - legde v e r b a l e o f s y m b o l i s c h e v o r m , v a n d a a r d a t g e h e u g e n - k e n n i s z o ' n g r o t e r o l s p e e l t , z e l f s w a a r h e t l e e r p r o c e s door d e b e g r i p s v o r m i n g i s heengegaan. D e s t e g e t r o u w e r d e r e p r o d u c t i e , d e s t e d i c h t e r i s d e l e e r l i n g b i j d e “ w a a r - h e i d ” . H e t o n d e r w i j s i s g e s l a a g d a l s d e l e e r l i n g k e n n i s “ b e z i t ” , d i e e e n k o p i e i s v a n d i e v a n d e l e r a a r , r e s p e c - t i e v e l i j k “ h e t v a k ” . O v e r d r a c h t . D i t h o u d t i n , d a t d e l e e r l i n g n i e t v e r o n d e r - s t e l d w o r d t i e t s z e l f t e moeten o f kunnen v i n d e n , h e t moet hem gegeven w o r d e n . D e r i c h t i n g v a n d e o v e r d r a c h t l i g t v a s t : v a n d e wetenden t o t d e n i e t - w e t e n d e n , v a n d e oudere n a a r d e j o n g e r e g e n e r a t i e - e n daarmee o o k d e v a s - t e r o l l e n v a n d e l e r a a r e n l e e r l i n g . De l e r a a r i s d e a l - w e t e n d e e n d e p r e c i e s - w e t e n d e t e n a a n - z i e n v a n d e l e e r s t o f e n i s d u s a u t o r i t e i t . I n d e o u d e school s p e e l d e h e t b e g r i p “ d i s c i p l i n e ” e e n g r o t e r o l . M e r k w a a r d i g e r w i j z e b e t e k e n t d i t z o w e l “ l e e r ” a l s “ t u c h t ” , dus z o i e t s a l s : o p g e v e n v a n e i g e n - w i j s h e i d e n e i g e n r wensen e n z i c h s c h o l e n a a n k e n n i s , r e s p e c t i e v e l i j k m o r a a l , die r e e d s gegeven e n o n b e t w i j f e l b a a r j u i s t e n g o e d z i j n . In d i d a c t i s c h e z i n l i g t a a n h e t b e g r i p o v e r d r a c h t e e n b e - paalde v o o r s t e l l i n g v a n h e t l e e r p r o c e s t e n g r o n d s l a g , n l . d a t l e r e n e e n “ a d d i t i e f ” p r o c e s i s , d . w . z . d a t k e n n i s u i t a f z o n d e r l i j k t e l e r e n - e n d u s o o k a p a r t t e r e p r o d u - ceren - o n d e r d e l e n b e s t a a t . D e h o e v e e l h e i d ( j u i s t e ) k e n - n i s b e p a a l t d a n d e w a a r d e v a n d e l e e r l i n g . I n d e z e c o n - c e p t i e i s d u s k e n n i s h e t d o e l v a n h e t o n d e r w i j s . 5 Een examen i s b e d o e l d om d e r e s u l t a t e n v a n h e t o n d e r w i j s t e t o e t s e n . B i j d i t d o e l i s d a t d u s : H e t b e p a l e n v a n d e hoeveelheid j u i s t e ( w a r e ) k e n n i s e n vaardigheden d i e d i e l e e r l i n g b e z i t . Deze t o e t s i n g i s d a n o o k a l t i j d n a a r h e t v e r l e d e n g e r i c h t , d e l e e r l i n g k a n immers a l l e e n r e p r o d u - ceren w a t h i j “ g e h a d h e e f t ” . H e t t r a d i t i o n e l e examen p a s t dus g e h e e l i n d e t r a d i t i o n e l e c o n c e p t i e v a n o n d e r w i j s . D e a u t o r i t e i t e n o o k d e m a c h t v a n degenen d i e h e t o n d e r w i j s bepalen, i s b i j e e n examen h e t m e e s t d u i d e l i j k v o e l b a a r . Behalve d o o r h e t h i e r b o v e n b e s c h r e v e n o n d e r w i j s k u n d i g e a s p e c t , w o r d t h e t k a r a k t e r v a n h e t g a n g b a r e examensysteem nog d o o r t w e e a n d e r e a s p e c t e n b e p a a l d , n l . e e n m a a t s c h a p - p e l i j k e n e e n w e t t e l i j k a s p e c t . H e t examen h e e f t e e n “ m a a t s c h a p p e l i j k e w a a r d e ” e n g e e f t e e n b e p a a l d e s t a t u s . Een v a n d e g e v o l g e n h i e r v a n i s , d a t men e e n b e p a a l d o n - d e r w i j s w i l v o l g e n , n i e t omdat men h e t d a a r gebodene waardevol v i n d t , m a a r t e r w i l l e v a n h e t d i p l o m a . H e t b e - l a n g r i j k s t e m o t i e f v a n d e l e e r l i n g i s v e e l a l n i e t i e t s bepaalds t e l e r e n , m a a r om e e n v o l d o e n d e a a n t a l v o l d o e n - des t e h a l e n . Het o n d e r w i j s was o o r s p r o n k e l i j k h e l e m a a l n i e t m a a t s c h a p - p e l i j k g e o r i ë n t e e r d ; h e t d o e l e r v a n was om c u l t u u r t e v e r b r e i d e n , mensen t e vormen e . d . e n h e t h e e f t z i c h l a n g en h a r d n e k k i g t e g e n “ v e r m a a t s c h a p p e l i j k i n g ” g e w e e r d . To t o p heden i s e e n i n t e g r a t i e v a n h e t v o r m i n g s d o e l e n het m a a t s c h a p p e l i j k e d o e l n o g n i e t t o t s t a n d gekomen, w a a r u i t o n s i n z i e n s v e l e v a n d e s c h i j n b a a r systeem-immanente s p a n n i n g e n i n h e t o n d e r w i j s t e v e r k l a r e n z i j n . Z o z i e t men b . v . b i j d e eindexamens e n e r z i j d s h e t handhaven van d e t r a d i t i o n e l e k e n n i s n o r m e n , a n d e r z i j d s d e p o g i n g om de k a n d i d a t e n t e h e l p e n h e t z o b e g e e r d e d i p l o m a t e h a l e n , omdat h u n t o e k o m s t i g e l o o p b a a n e r v a n a f h a n g t . I n v e r b a n d met z i j n k r i t i e k e b e t e k e n i s h e e f t h e t examen t e v e n s e e n w e t t e l i j k e s t a t u s g e k r e g e n , w a a r b i j d e r e c h t e n a a n e e n diploma v e r b o n d e n w o r d e n v a s t g e l e g d , e i s e n a a n h e t p r o - gramma e n r a n d v o o r w a a r d e n ( o m s t a n d i g h e d e n w a a r o n d e r h e t examen afgenomen w o r d t ) o m s c h r e v e n . Het e f f e c t d a a r v a n o p h e t o n d e r w i j s z e l f i s b . v . : - e e n t e n d e n s t o t s t a n d a a r d i s a t i e ( d e s e l e c t i e v a n w a t wetenswaardig i s e n d u s g e l e e r d m o e t worden i s o v e r a l ongeveer h e t z e l f d e ) ; - b e v r i e z i n g v a n d e l e e r s t o f ( v e r o u d e r d e i n h o u d e n warden nog l a n g b e h a n d e l d , o m d a t z e b i j h e t examen g e v r a a g d kunnen w o r d e n ) ; - h e t examen k r i j g t e e n dominerende r o l i n h e t o n d e r w i j s ( i n h e t e x t r e m e g e v a l b e t e k e n t d a t : o n d e r w i j s g e v e n = v o o r b e r e i d e n v o o r h e t e i n d e x a m e n ) . 6. We kunnen n u d e v r a a g s t e l l e n , w a t d e c o n c e p t i e a c h t e r “vernieuwd o n d e r w i j s ” i s . E r i s e e n algemeen k e n m e r k , dat we w e e r w a t g e s i m p l i fi c e e r d a l s v o l g t kunnen samenv a t t e n : onderwijs = verwerven v a n levensbekwaamheid “Levensbekwaamheid” d u i d t e r o p , d a t h e t d o e l meer o p e e n kunnen l i g t . K e n n i s i s d a a r t o e v o o r w a a r d e e n m i d d e l , m a a r deze z a l daarom v o o r a l “ f u n c t o n e r e n d e ” k e n n i s moeten z i j n . Levensbekwaamheid v e r o n d e r s t e l d v o o r t s meer n a d r u k o p d e o n t w i k k e l i n g v a n d e mens a l s g e h e e l ( b . v . i n d e z i n v a n “ v o l w a s s e n h e i d ” ) . Levensbekwaamheid k a n meer g e r i c h t z i j n op h e t f u n c t i o n e r e n i n d e m a a t s c h a p p i j ( b e r o e p s l e v e n ) , i n de s a m e n l e v i n g ( l e e f g e m e e n s c h a p ) o f i n h e t c u l t u r e l e l e v e n , m a a r h e t o m v a t i n p r i n c i p e a l l e d r i e . Onderwijs k a n d a n n i e t meer o v e r d r a c h t v a n e e n g e s l o t e n s t u k i n f o r m a t i e u i t h e t v e r l e d e n z i j n , m a a r v o o r b e r e i d i n g op e e n o p e n t o e k o m s t , d . w . z . l e r e n i n d é z e w e r e l d , i n d e toekomst ( s i t u a t i o n e e l ) t e k u n n e n h a n d e l e n . “Verwerven” d u i d t e r o p , d a t h e t a c c e n t o p d e a c t i v i t e i t van d e l e e r l i n g k o m t t e l i g g e n ( i n d i v i d u e e l o f i n g r o e - pen). D e l e e r l i n g m o e t d u s z e l f d o e l e n kunnen z i e n , g e - r i c h t a c t i e kunnen ondernemen e n kunnen samenwerken m e t anderen. I n h e t o u d e s y s t e e m m o e t d e l e e r l i n g z i c h o n - z e l f s t a n d i g o p s t e l l e n om t e k u n n e n s l a g e n ( k r i t i e k l o z e aanvaarding v a n h e t programma e n d e e i s e n , d i e a n d e r e n aan z i j n l e e r r e s u l t a t e n s t e l l e n ) . B i j d e n i e u w e d o e l s t e l - l i n g z i j n j u i s t z e l f s t a n d i g h e i d e n h e t vermogen t o t c o ö p e r a t i e w e z e n l i j k e v o o r w a a r d e n om t e kunnen s l a g e n . Het l e r e n z e l f s t a n d i g e n i n g r o e p e n t e d e n k e n , t e s t u d e - ren e n t e w e r k e n i s e e n d e e l v a n h e t o n d e r w i j s p r o c e s . D i t i s t e v e n s e e n a s p e c t v a n d e “ p e r s o o n l i j k h e i d s v o r m i n g ” . Daarnaast l e g t h e t v e r n i e u w d e o n d e r w i j s , om z i j n d o e l waar t e maken, d e n a d r u k o p d e o n t w i k k e l i n g v a n h e t k u n - nen i n d e r u i m s t e z i n ( f u n c t i o n e r e n d e k e n n i s , v a a r d i g h e - den, m e t h o d i s c h l e r e n h a n d e l e n , i n v e n t i v i t e i t , c r e a t i v i - t e i t ) . Te n s l o t t e i s h e t d e opgave v a n h e t o n d e r w i j s , d a t de l e e r l i n g “ a a n s l u i t i n g k a n v i n d e n ” o p d e h u i d i g e c u l - t u u r - d u s o o k c u l t u u r o v e r d r a c h t ( m a a r n i e t e e n o p e e n s t a - p e l i n g v a n t o t l e e r s t o f gemaakte k e n n i s o v e r d e c u l t u u r ) . Op j o n g e r e l e e f t i j d z a l o v e r d r a c h t v a n k e n n i s e n c u l t u u r , w a a r b i j d e l e e r l i n g m e e r d e ontvangende i s , o p o n t w i k k e - l i n g s p s y c h o l o g i s c h e g r o n d e n o v e r w e g e n , i n d e h o g e r e l e e r - j a r e n g a a t h e t s t e e d s m e e r om d e levensbekwaamheid. D i t z a l d a n o o k h e t k a r a k t e r v a n e e n eindexamen moeten b e p a - l e n . Wat z i j n d a a r v a n d e c o n s e q u e n t i e s ? 3. C r i t e r i a v o o r nieuwe vormen v a n examineren 7. De vormen d i e e e n eindexamen aannemen, z u l l e n v e r s c h i l l e n al n a a r d e a a r d v a n h e t o n d e r w i j s , d e c u l t u u r s i t u a t i e e . d . V ó ó r d a t we m o g e l i j k e vormen b e s p r e k e n , w i l l e n we e e n a a n t a l c r i t e r i a noemen, w a a r a a n d e z e vormen d i e n e n t e voldoen om “ v e r n i e u w d o n d e r w i j s ” m o g e l i j k t e maken. Deze c r i t e r i a v o l g e n u i t e e n v i e r t a l p r i n c i p e s . a. I n d e e e r s t e p l a a t s f u n c t i o n e e l i n h e t k a d e r v a n h e t o n d e r w i j s z e l f , d . w . z . d a t h e t n i e t a l s e e n e x t e r n e c o n t r o l e a a n h e t e i n d e v a n h e t o n d e r w i j s v e r s c h i j n t , die n i e t g e h e e l v o o r s p e l b a a r e n d o o r z i c h t i g i s , z o d a t ze a l s e e n s o o r t d r e i g i n g b o v e n d e o n d e r w i j s a c t i v i t e i - ten h a n g t , w a a r t e g e n l e r a a r e n l e e r l i n g z i c h moeten wapenen. H e t l e e r p r o c e s z e l f v r a a g t om g e r e g e l d e e v a - l u a t i e , d i e d e l e e r l i n g v e r d e r b r e n g t . H e t eindexamen i s d e s l u i t s t e e n v a n e e n r e e k s t o e t s i n g e n e n e v a l u a - t i e s d i e h e t l e e r g e b e u r e n b e g e l e i d e n e n w a a r d o o r d e l e e r l i n g w e e t h o e v e r h i j a a n h e t e i n d e gekomen i s . D e g e b r u i k e l i j k e r e p e t i t i e s , r a p p o r t e n , e n z . z i j n v o o r een d e e l w e l e e n h u l p v o o r h e t l e e r p r o c e s , m a a r d i t aspect w o r d t overschaduwd d o o r d e k o p p e l i n g a a n h e t s e l e c t i e p r i n c i p e , w a a r d o o r d e d r e i g i n g v a n h e t e i n d - examen v o o r t d u r e n d z i j n schaduwen v o o r u i t w e r p t e n h e t l e e r p r o c e s g e f r u s t r e e r d w o r d t . b. I n d e t w e e d e p l a a t s f u n c t i o n e e l i n d e l o o p b a a n v a n d e l e e r l i n g , d . w . z . a l s e e n z i n v o l l e o v e r g a n g t u s s e n school e n v o o r t g e z e t t e o p l e i d i n g o f m a a t s c h a p p e l i j k e loopbaan. H e t t r a d i t i o n e l e eindexamen i s d a t a l l e e n i n j u r i d i s c h e z i n . H e t d i p l o m a s l u i t d e s c h o o l t i j d f o r - meel a f ( j e h b e f t h e t n i e t n o g e e n j a a r o v e r t e d o e n ) en i s e e n t o e g a n g s b e w i j s v o o r e e n v o l g e n d e é t a p p e . Inhoud e n s t i j l v a n d i t examen worden e c h t e r z e l d e n a l s e e n z i n v o l l e o v e r g a n g t u s s e n s c h o o l e n v e r d e r e loopbaan b e l e e f d . Men b e h o e f t z i c h a l l e e n maar e e n groep g e d i p l o m e e r d e n v o o r t e s t e l l e n , d i e a l l e n o p e e n z e l f d e t i e n t a l v a k k e n hebben g e b l o k t e n z i c h v e r - volgens l a t e n i n s c h r i j v e n o p e e n HTS, d e m e d i c i j n s t u - d i e , F r a n s e t a a l - e n l e t t e r k u n d e o f d i e h e t b e d r i j f s - leven i n g a a n , e e n s i t u a t i e , d i e n o g n i e t z o l a n g g e l e - den n o r m a a l w a s . c . Te n s l o t t e f u n c t i o n e e l i n d i e z i n , d a t h e t examen e e n u i t d r u k k i n g i s v a n d e c u l t u r e l e s t r e v i n g e n , d e s o c i a l e s i t u a t i e e n d e m a a t s c h a p p e l i j k e b e h o e f t e n v a n d e t i j d . D a t g e l d t u i t e r a a r d v o o r h e t o n d e r w i j s b e l e i d i n z i j n g e h e e l . D e i n h o u d e n s t i j l v a n eindexamens worden nog v r i j w e l u i t s l u i t e n d d o o r v a k g e o r i ë n t e e r d e d o c e n t e n en e x - d o c e n t e n b e p a a l d . D a a r d o o r o n t s t a a t e e n a p a r t e 8. o n d e r w i j s c u l t u u r e n e e n n o r m e n s t e l s e l , d i e d e t e n d e n - t i e hebben z i c h z e l f i n s t a n d t e h o u d e n . Te m e e r, o m - dat h e t o n d e r w i j s i n h e t v e r l e d e n a l t i j d e l i t e v o r m e n d was. Va n d e l e r a a r w e r d daarom v e r w a c h t , d a t z i j n c u l - tuurnormen b e p a l e n d z i j n v o o r d e i n h o u d v a n h e t p r o - gramma e n d e b e o o r d e l i n g v a n d e l e e r l i n g e n e n daarom e i g e n l i j k o o k v o o r d e m a a t s c h a p p i j . In v e r b a n d m e t d i t p r i n c i p e v a n d e f u n c t i o n a l i t e i t zouden we n o g d r i e p r i n c i p e s n a a r v o r e n w i l l e n b r e n g e n . Het p r i n c i p e v a n d e m a a t s c h a p p e l i j k e c o n t r o l e Het i s b i l l i j k e n z i n v o l , d a t d e m a a t s c h a p p i j - e n d a a r - toe k u n n e n we i n p r i n c i p e o o k d e o u d e r e l e e r l i n g e n r e k e - nen - i n z i c h t e n i n s p r a a k h e e f t i n h e t o n d e r w i j s b e l e i d e n i n examens. M e t name d i e n t h e t o n d e r w i j s d e i n h o u d v a n examens e n d e b e o o r d e l i n g s w i j z e z o d o o r z i c h t i g m o g e l i j k te maken e n d i s c u t a b e l t e s t e l l e n . O v e r d e w i j z e waarop d i t k a n g e s c h i e d e n , z o n d e r h e t o n d e r w i j s p r o c e s o n n o d i g t e v e r s t o r e n , z u l l e n we o n s g r o n d i g moeten b e z i n n e n . Te v e e l h e e f t d e c o n t r o l e t o t n u t o e e e n f o r m e e l k a r a k t e r g e h a d , door h e t scheppen v a n u n i f o r m e r a n d v o o r w a a r d e n , w a a r d e z e g e m a k k e l i j k t e v e r w e z e n l i j k e n w a r e n ( g e l i j k e o p g a v e n , r e - g e l s o v e r h e t m i d d e l e n v a n c i j f e r s , e . d . ) - d e b e o o r d e - l i n g z e l f b l e e f e c h t e r e e n v o l l e d i g autonome a a n g e l e g e n - heid v a n d o c e n t e n e n e x a m i n a t o r e n . Wanneer men h e t c o n t r o l e p r i n c i p e e e n z i j d i g v o o r o p s t e l t , dan h e e f t d a t m e t h e t bovengenoemde v e r s c h i j n s e l t o t g e - v o l g , d a t h e t examen e e n e x t e r n e f a c t o r i s , d i e z o w e l d e docenten a l s d e l e e r l i n g e n i n h e t o n d e r w i j s - e n l e e r p r o - ces f r u s t r e e r t . Daarom mag men d i t n i e t l o s z i e n v a n d e volgende p r i n c i p e s . Het p r i n c i p e v a n d e m o t i v a t i e Voor v e r n i e u w d o n d e r w i j s i s d e m o t i v a t i e d e m e e s t w e z e n - l i j k e f a c t o r v o o r h e t b e r e i k e n v a n l e e r r e s u l t a t e n . Hoe meer d e i n h o u d e n d e b e l a n g s t e l l i n g v a n d e l e e r l i n g h e b - ben, h o e meer d e opgaven a l s e e n u i t d a g i n g g e z i e n worden en h o e m e e r h i j h e t g e v o e l k a n h e b b e n , d a t h e t g e e n h i j l e e r t v o o r d e r e s t v a n z i j n l e v e n v a n waarde i s , d e s t e meer z a l h i j v a n h e t o n d e r w i j s p r o fi t e r e n . D a a r u i t v o l g t , dat h e t examen z e l f e e n m o t i v e r e n d e f a c t o r m o e t z i j n . H e t eindexamen z o u e e n h o o g t e p u n t moeten z i j n , e e n f e e s t e l i j k gebeuren, d a t t e g e l i j k a l s e e n z i n v o l l e a f s l u i t i n g e n a l s een w a a r d e v o l l e b i j d r a g e t o t d e e i g e n o n t w i k k e l i n g b e - l e e f d k a n w o r d e n . 9. Dat h e t e l e m e n t c o n t r o l e t o t n u t o e e e n z o o v e r h e e r s e n d e r o l h e e f t g e s p e e l d , l i g t o . i . a a n e e n o v e r w a a r d e r i n g v a n de c a p a c i t e i t e n a l s b e p a l e n d e f a c t o r i n h e t l e e r p r o c e s (dus e e n o n d e r w a a r d e r i n g v a n d e f a c t o r m o t i v a t i e ) e n a a n de c o n c e p t i e v a n d e s c h o o l a l s e l i t e v o r m e n d i n s t i t u u t . N u het ( v o o r t g e z e t ) o n d e r w i j s algemeen i s g e w o r d e n , i s e i - g e n l i j k d e opgave v a n d e s c h o o l geworden i e d e r e l e e r l i n g zover t e b r e n g e n a l s z i j n c a p a c i t e i t e n t o e l a t e n . I n d i e s i t u a t i e z a l d e a a n d a c h t v e e l meer o p d e m o t i v a t i e g e - r i c h t moeten z i j n . Het p r i n c i p e v a n d e u n i c i t e i t Met d i t w o o r d zouden we e e n kenmerk t o t u i t d r u k k i n g w i l - len b r e n g e n , d a t h e t eindexamen o . i . z o u moeten h e b b e n . Aan h e t e i n d e v a n v o o r t g e z e t o n d e r w i j s z o u h e t o n d e r w i j s de l e e r l i n g z o v e r g e b r a c h t moeten h e b b e n , d a t h i j ( a l s uniek i n d i v i d u ) z i c h z e l f k a n i n s c h a t t e n , z o w e l w a t h i j b e r e i k t h e e f t a l s d e m o g e l i j k h e d e n , d i e i n hem z i j n . Daartoe m o e t h i j z i c h z e l f kunnen h e r k e n n e n i n z i j n p r e s - t a t i e s . P r o e f w e r k e n , t o e t s e n e n examens b e s t a a n u i t o p g a - ven, d i e v o o r a l l e l e e r l i n g e n u n i f o r m z i j n e n w a a r b i j d e k a n d i d a a t k a n t o n e n i n w e l k e m a t e h i j d e b e h a n d e l d e l e e r - s t o f h e e f t v e r w e r k t . D e r e s u l t a t e n kunnen v e r g e l e k e n w o r - den m e t h e t g e m i d d e l d e v a n e e n b e p a a l d e s c h o o l b e v o l k i n g . Daardoor k r i j g t d e l e e r l i n g e e n i n d r u k , h o e v e r h i j m e t d e v e r w e r k i n g v a n d e l e e r s t o f i s g e v o r d e r d ; m e t name i n d e l e e f t i j d v a n o n g e v e e r 9 t o t 1 4 j a a r i s h e t p s y c h o l o g i s c h van w a a r d e d e r g e l i j k e p r o e v e n t e maken. Maar d a t i s t e n enemale o n v o l d o e n d e a l s e i n d b e o o r d e l i n g van d e l e e r l i n g z e l f , n o c h t e n a a n z i e n v a n z i j n c u l t u r e e l n i v e a u , v a n z i j n m e n s e l i j k e waarde e n v a n z i j n g e s c h i k t - heid v o o r e e n m a a t s c h a p p e l i j k e r o l . Het r e s u l t a a t i s b o v e n d i e n v a n t e v e e l t o e v a l l i g e f a c t o r e n a f h a n k e l i j k ( z i e k g e w e e s t z i j n b i j e e n b e p a a l d o n d e r d e e l , net d a t s t u k s t o f k o r t t e v o r e n n o g b e s t u d e e r d h e b b e n , e n z . ) . De b e o o r d e l i n g v o l d o e n d e o f o n v o l d o e n d e t e n s l o t t e b e r u s t op e e n g e h e e l b u i t e n hem z e l f s t a a n d e n o r m s t e l l i n g , d i e v e e l a l o n d o o r z i c h t i g e n m i n o f meer w i l l e k e u r i g i s . Goed beschouwd e e n w e i n i g d o e l m a t i g e e n e i g e n l i j k mensonwaardige p r o c e d u r e . Inhoud e n v o r m v a n h e t eindexamen zouden d u s z o d a n i g moeten z i j n , d a t d e k a n d i d a a t z i c h z e l f ( m e t b e h u l p v a n z i j n l e e r m e e s t e r s e n e x a m i n a t o r e n ) k a n e v a l u e r e n e n a a n z i j n toekomst r i c h t i n g g e v e n . D i t p r i n c i p e h e e f t n a t u u r l i j k ook c o n s e q u e n t i e s v o o r h e t v o o r a f g a a n d e o n d e r w i j s . 4 . Vormen v a n e x a m i n e r e n i n v e r n i e u w d o n d e r w i j s 10. Hoe k a n a a n d e z e c r i t e r i a worden v o l d a a n , z o d a t e e n e v a - l u a t i e p l a a t s v i n d t , d i e d e s c h o o l p e r i o d e z i n v o l a f s l u i t en e e n p e r s p e c t i e f o p d e t o e k o m s t o p e n t ? Op e l k moment v a n h e t l e v e n i s e e n e v a l u a t i e m o g e l i j k t e n aanzien v a n h e t l e e r p r o c e s w a a r i n d e mens z i c h b e v i n d t e n wel i n d r i e o p z i c h t e n : 1. Wa t i s e r t o t n u t o e b e r e i k t ? Wa t i s “ a f g e s l o t e n ” ? Over w e l k e k e n n i s e n v a a r d i g h e d e n k a n a l s o v e r e e n g e - reedschap warden b e s c h i k t ? 2. Wa t k a n n o g b e r e i k t ( g e l e e r d ) worden? We l k e vermogens z i j n d a a r t o e aanwezig? Symptomen d a a r v a n k u n n e n z i j n : - h e t n i v e a u v a n i n z i c h t e n o o r d e e l s v e r m o g e n ; - d e omvang e n i n t e n s i t e i t v a n i n t e r e s s e n , d e “ h o r i - z o n ” ; - d e g e r i c h t h e i d , d e w i l om v e r d e r t e komen ( t e l e - ren), d e m o t i v a t i e . 3. H o e i s d e o n t w i k k e l i n g t o t n u t o e gegaan e n w a a r t e n - d e e r t d e z e heen? Hoe v e r i s d e z e l f s t a n d i g h e i d , w a t i s de h o u d i n g t e n o p z i c h t e v a n z i c h z e l f , d e medemensen, het l e r e n , e n z . ad 1 . : B i j h e t e e r s t e a s p e c t i s e r s p r a k e v a n e v a l u a - t i e v a n l e e r r e s u l t a t e n , v o o r z o v e r d e z e z i c h t - baar gemaakt kunnen w o r d e n . De t r a d i t i o n e l e p r o e v e n e n examens r i c h t e n z i c h geheel h i e r o p ( a l z a l d e b e o o r d e l a a r v a a k d e andere a s p e c t e n g e v o e l s m a t i g e n i n f o r m e e l e e n r o l l a t e n s p e l e n b i j d e w a a r d e r i n g v a n gemaakt w e r k ) . Deze v o r m v a n e v a l u a t i e h e e f t z i n t . a . v . b a s i s k e n n i s e n b a s i s v a a r d i g h e d e n . D a a r - voor w o r d e n t o e t s e n o n t w i k k e l d . M e t b e h u l p v a n d e r g e l i j k e t o e t s e n k a n gedurende d e s c h o o l t i j d r e g e l m a t i g g e p e i l d worden h o e v e r d e l e e r l i n g e n t . a . v . d e z e b a s i s k e n n i s g e v o r d e r d z i j n . Vo o r v e r s c h i l l e n d e v a k k e n k a n men minimumwaarden voor d e t e b e r e i k e n p r e s t a t i e s o p e e n a a n t a l niveaus v a s t s t e l l e n . D e l e e r l i n g k a n t o t e e n eindexamen w o r d e n t o e g e l a t e n , z o d r a e e n r e e k s proeven t o t d e v e r e i s t e minimumwaarde i s d o o r - lopen ( v o r i g e “ o n v o l d o e n d e s ” t e l l e n n i e t m e e ) . Deze p r o e v e n g e v e n o o k g e l e g e n h e i d l e e r l i n g e n en s c h o l e n m e t e l k a a r t e v e r g e l i j k e n . Vo o r h e t o n d e r w i j s b e t e k e n t d i t e e n g e r e g e l d e e v a l u a t i e , d i e i n h o u d t , d a t d e g e s t e l d e e i s e n k r i t i s c h 11. worden o n d e r z o c h t , om n a t e g a a n o f z i j r e a l i s - t i s c h z i j n e n n o g a a n d e o n d e r w i j s d o e l e n v o l - doen. Het i s n i e t n o o d z a k e l i j k , d a t d e r g e l i j k e t o e t - sen b i j a l l e v a k k e n v e r p l i c h t z i j n . Vo o r b . v . g e s c h i e d e n i s e n m a a t s c h a p p i j k e n n i s l i j k t o n s d e e i s v a n e e n u n i f o r m e b a s i s k e n n i s v o o r a l l e l e e r l i n g e n o p e e n b e p a a l d n i v e a u t w i j f e l a c h - t i g . D i t g e l d t o . i . o o k - b i j e e n moderne t a a l - d i d a c t i e k - v o o r d e t a l e n . ad 2 . : Om d e i n d i v i d u e l e vermogens t e kunnen h e r k e n n e n en d e g e r i c h t h e i d o p d e t o e k o m s t t e b e v o r d e r e n , s t e l l e n we o n s e e n r e e k s v a n w e r k s t u k k e n v o o r , d i e d e l e e r l i n g g e d u r e n d e d e l e e r t i j d ( i n d i v i - dueel e n i n g r o e p s v e r b a n d ) m a a k t : o n d e r z o e k e n (met v e r s l a g e n ) , o p s t e l l e n , s c r i p t i e s , p r o j e c - ten o f w e r k s t u k k e n v a n p r a k t i s c h e o f k u n s t z i n - nige a a r d . Hoe v e r d e r d e l e e r l i n g k o m t , d e s t e meer z a l h e t w e r k s t u k b e r u s t e n o p e e n z e l f g e - kozen o n d e r w e r p , a a n p a k e n p r e s t a t i e e n d e s t e meer z a l h e t m a t e r i a a l , d a t e r i n v e r w e r k t i s , o n t l e e n d z i j n a a n m e e r d e r e s c h o o l v a k k e n e n n i e t behandelde, m a a r z e l f b e s t u d e e r d e g e b i e d e n . In h e t l a a t s t e j a a r k i e s t d a n d e l e e r l i n g ( i n o v e r l e g ) h e t t h e m a v o o r e e n e i n d w e r k s t u k , w a a r - aan h i j g e d u r e n d e l a n g e r e t i j d k a n w e r k e n . A a n het e i n d e v a n d a t j a a r v i n d t e e n b i j e e n k o m s t p l a a t s , w a a r d e l e e r l i n g z i j n w e r k p r e s e n t e e r t , t o e l i c h t e n o p v r a g e n a n t w o o r d t . D a a r b i j k u n n e n de m e d e l e e r l i n g e n , e e n a a n t a l d o c e n t e n , e e n i n - s p e c t e u r o f gecommiteerde e n a n d e r e b e l a n g s t e l - lenden t e g e n w o o r d i g z i j n . D i t i s h e t e i g e n l i j k e “eindexamen”. De b e o o r d e l i n g v a n h e t w e r k s t u k v i n d t p l a a t s o p grond v a n d e d o e l e n , d i e d e l e e r l i n g z i c h z e l f h e e f t g e s t e l d . D a a r b i j g a a t h e t n i e t a l l e e n om h e t r e s u l t a a t , maar o o k om d e o p z e t , d e w e r k w i j z e e n d e e r v a - r i n g e n , d i e d a a r b i j z i j n o p g e d a a n . A a n d e w e r k - s t u k k e n , d e p r e s e n t a t i e e n d e b e s p r e k i n g d a a r - van k a n v e e l a f g e l e z e n worden t . a . v . h e t n i - veau, d e h o r i z o n , d e m o t i v a t i e e n d e g e a a r d h e i d van d e l e e r l i n g . H i j k a n z i c h z e l f i n z i j n p r e s t a t i e h e r k e n n e n , w a a r d o o r z e l f e v a l u a t i e m o - g e l i j k w o r d t , z o w e l d o o r h e t r e s u l t a a t , a l s door d e e c h o , d i e z i j n w e r k b i j l e e f t i j d s g e n o - ten e n o u d e r e n o p r o e p t . Het b e l a n g r i j k s t e i s e c h t e r , d a t h e t b e z i g z i j n aan d e z e w e r k s t u k k e n v r i j w e l a l t i j d d e l e e r l i n - gen i n h o g e m a t e m o t i v e e r t , z i j l e r e n e r v e e l ad 3 . : H e t d e r d e a s p e c t v a n d e e v a l u a t i e d u i d e n we a a n a l s d a t v a n d e o n t w i k k e l i n g • v a n d e l e e r l i n g . Hierop k r i j g t men z i c h t , d o o r d i e o n t w i k k e l i n g door d e j a r e n h e e n t e v o l g e n e n v a n b e l a n g r i j k e i n d r u k k e n a a n t e k e n i n g e n t e maken. De r e s u l t a t e n van s t u d i e t o e t s e n e n p r o e v e n l e v e r e n n a a r v e r - houding d e m i n s t e gegevens o p , v e e l meer z i e t men a a n h e t w e r k e n m e t o p d r a c h t e n e n p r o j e c - t e n . V o r h e t o v e r i g e i s h e t e e n k w e s t i e v a n b e - geleidende o b s e r v a t i e . In d e p e d a g o g i e v a n d e V r i j e S c h o l e n s p e e l t d e - ze o b s e r v a t i e e e n b e l a n g r i j k e r o l , n i e t a l l e e n om d e l e e r l i n g e n t e kunnen b e o o r d e l e n , m a a r om de t e k i e z e n d i d a c t i e k d a a r o p t e b a s e r e n e n h e n i n h u n o n t w i k k e l i n g t e h e l p e n . In ( l i e f s t w e k e l i j k s e ) c o n f e r e n t i e s w i s s e l e n d e l e r a r e n h u n i n d r u k k e n e n vermoedens t . a . v . e l k van d e l e e r l i n g e n ( n i e t a l l e e n d e p r o b l e e m g e - v a l l e n ! ) u i t . D e r g e l i j k e gegevens v e r s c h i j n e n i n e e n b e s c h r i j v e n d d e e l v a n d e r a p p o r t e n . D i t s t e l t w e l b e p a a l d e e i s e n a a n d e l e r a r e n : s t u d i e en s y s t e m a t i s c h e v e r w e r k i n g v a n e r v a r i n g o p h e t gebied v a n d e p s y c h o l o g i e e n p e d a g o g i e . D i t i s dan o o k h e t m o e i l i j k s t a l s “ b e o o r d e l i n g s s y s - teem” o v e r t e d r a g e n o p s c h o l e n , d i e t o t n u t o e gewend w a r e n a l l e e n o p g r o n d v a n c i j f e r s t e o o r d e l e n . H i e r l i g t w e l e e n v r a a g i n b e s l o t e n a a n t o e - komstige l e r a a r s o p l e i d i n g e n . Waar r e e d s w e l b e l a n g s t e l l i n g i s v o o r d e o n t - w i k k e l i n g v a n d e l e e r l i n g e n a l s mensen e n a a n begeleidende o b s e r v a t i e w o r d t g e d a a n , s t e l l e n w i j o n s v o o r , d a t a l s o n d e r d e e l v a n h e t “ e x a - men” e e n e i n d g e s p r e k p l a a t s v i n d t t u s s e n d e l e e r l i n g e n é é n o f t w e e d o c e n t e n ( d i e hem h e t 12. van e n z i j n t r o t s o p h e t r e s u l t a a t . D e k w a l i - t e i t v a n d e r e s u l t a t e n i s v a a k v e r b o v e n h e t - geen z i j z e l f o f a n d e r e n v e r w a c h t e n . H e t z e l f - vertrouwen w o r d t g e s t e r k t e n h e t i s e e n s t i m u - l a n s om m o e i l i j k e r opgaven i n d e t o e k o m s t t e durven a a n p a k k e n . ( * ) Een b e s c h r i j v i n g v a n e r v a r i n g e n m e t d e z o - genaamde “ D i p l o m a r b e i t ” o p V r i j e S c h o l e n v i n d t men i n : R . G r o s s e : “ E r l e b t e 1:)dagog i k ” , D o r n a c h ( S c h w e i z ) , 1 9 6 8 . 13. meest hebben meegemaakt), w a a r i n a a n d e h a n d van d e b e s c h r i j v e n d e r a p p o r t e n e n n o t i t i e s e e n beeld w o r d t opgebouwd v a n d e s c h o o l l o o p b a a n . D a a r b i j k a n o o k d e l e e r l i n g z i c h u i t s p r e k e n over z i c h z e l f e n o v e r h o e h i j d e s c h o o l i n d e t e r u g b l i k h e e f t e r v a r e n . O o k z i j n wensen e n verwachtingen komen t e r s p r a k e . D a a r u i t k a n e e n a d v i e s worden opgebouwd, d a t d e school a a n d e l e e r l i n g m e e g e e f t t . a . v . v o o r t g e - z e t t e o p l e i d i n g e . d . H e t i s d e n k b a a r, d a t d e z e adviezen i n p r i n c i p e d e t o e l a t i n g t o t b e p a a l d e o p l e i d i n g e n z o n d e r meer m o g e l i j k maken. Daarmee z i j n we o p e e n w e z e n l i j k p u n t t . a . v . o n s v r a a g - s t u k gekomen. U i t h e t v o o r g a a n d e v o l g t , d a t h e t examen meer e e n a d v i e s - d a n e e n s e l e c t i e k a r a k t e r z o u moeten h e b - ben. Samenvattend k u n n e n we i n v e r b a n d h i e r m e e n o g e e n s de d r i e o n d e r d e l e n v a n h e t eindexamen k a r a k t e r i s e r e n . Toe t s e n v a n l e e r r e s u l t a t e n d . m . v. e e n r e e k s o b j e c t i e v e proeven: - a l l e e n v o o r b a s i s k e n n i s e n b a s i s v a a r d i g h e d e n ; • - v a s t s t e l l e n v a n minimumeisen v o o r d e g r e n s v o l d o e n d e / onvoldoende; - a l l e e n v o o r d i e l e e r s t o f o n d e r d e l e n , w a a r d e z e b a s i s e i - sen i n h e t k a d e r v a n d e o n d e r w i j s d o e l e n w e r k e l i j k v a n belang z i j n ; - d e normen komen v a n b u i t e n , d e l e e r l i n g w o r d t b e o o r - deeld ( e i g e n l i j k d o o r d e l e e r s t o f z e l f ) ; - d e z e t o e t s i n g h o u d t h e t s e l e c t i e - e l e m e n t i n . Evalueren v a n werkstukken: - p r i n c i p e v a n e i g e n k e u z e e n d o e l s t e l l i n g ; - h e t ( e i n d ) w e r k s t u k a l s m o t i v e r e n d e p r e s t a t i e ; - u n i e k e p r e s t a t i e , n i e t m e t a n d e r e n v e r g e l i j k b a a r ; - d e l e e r l i n g e v a l u e e r t i n p r i n c i p e z e l f e n t r e k t c o n c l u - s i e s v o o r z i j n t o e k o m s t . Bewust maken v a n d e o n t w i k k e l i n g d . m . v. begeleidende o b - s e r v a t i e , g e s p r e k k e n m e t e n o v e r d e l e e r l i n g e n , v e r w e r k e n van c o n c l u s i e s u i t l e e r r e s u l t a t e n e n w e r k s t u k k e n : - h e t e i n d g e s p r e k g e e f t e e n b e e l d v a n d e o n t w i k k e l i n g t o t nu t o e : w a a r s t a a t d e l e e r l i n g , w a t z i j n z i j n m o g e l i j k - heden e n a m b i t i e s ; - h e t o o r d e e l k o m t i n samenspraak t u s s e n l e r a a r e n l e e r - l i n g t o t s t a n d ; - h e t e i n d g e s p r e k v o r m t e e n a f s l u i t i n g v a n d e s o c i a l e r e - l a t i e m e t d e s c h o o l ; - h e t p e r s p e c t i e f v o o r d e t o e k o m s t k o m t t o t u i t d r u k k i n g i n e e n a d v i e s . COPYRIGHT N P I 14. In d e z e c o n c e p t i e v a n h e t examen i s g e t r a c h t d e h e l e mens te b e t r e k k e n , n i e t a l l e e n z i j n k e n n i s o f v a a r d i g h e d e n . N i e t d a t d e “ h e l e mens” d o o r d e s c h o o l b e o o r d e e l d w o r d t , die hem daarmee e e n s t e m p e l z o u o p d r u k k e n , m a a r d a t a a n het e i n d v a n d e s c h o o l t i j d t o t u i t d r u k k i n g k o m t , d a t d e l e e r l i n g n u a l s v o l w a s s e n e d e s c h o o l v e r l a a t m e t d a t z e l f v e r t r o u w e n e n d i e i n n e r l i j k e v r i j h e i d , w a a r t o e d e school hem h e e f t kunnen b r e n g e n .

het_eindexamen-_op_zoek_naar_nieuwe_vormen.txt · Last modified: 2018/10/03 06:08 (external edit)