NPI archives

uittreksel_van_max_stibbe_-_menstypen.pdf

INTERN MENSENTYPEN U i t t r e k s e l v a n e e n a r t i k e l v a n Max S t i b b e u i t V r i j e Opvoedkunst september 1 9 6 3 . Pas v a n a f d e p u b e r t e i t k a n men e e n o n d e r s c h e i d maken i n z i e l e t y p e n , daarv66r moet men v o l s t a a n met d e o n d e r s c h e i d i n g i n temperamenten. Het b e g r i j p e n v a n d e m e n s e l i j k e z i e l n o d i g v o o r h e t b e p a l e n v a n h e t mensentype moet gebeuren met k u n s t z i n n i g e i n t u ï t i e . D e z i e l l e e f t i n t e g e n s t e l l i n g e n , s p a n n i n g e n , o n t s p a n n i n g e n . Z i j i s e e n s t e e d s levende e n veranderende m u z i e k . E r z i j n zeven z i e l e t y p e n t e o n d e r - scheiden, d i e b i j i e d e r mens a l l e n aanwezig z i j n , a l s p e l e n e e n a a n - t a l e e n overwegende r o l . E e n p s y c h o l o g i s c h e grondwet v o o r h e t d o o r - gronden v a n d e geheimen v a n d e m e n s e l i j k e z i e l i s , d a t men e e n open b l i k moet b e z i t t e n v o o r d e w e r e l d om z i c h h e e h . U i t d e v e r s c h i j n s e - l e n v a n s t e r r e n , w o l k e n , p l a n t e n e n d i e r e n k a n men gegevens v i n d e n , d i e h e t m o g e l i j k maken onze z i e l b e t e r t e b e g r i j p e n . De o n t w i k k e l i n g s f a s e n v a n h e t k i n d De e e r s t e z e v e n j a a r v a n d e o n t w i k k e l i n g v a n h e t k i n d s t a a n i n d i e n s t van d e opbouw v a n h e t f y s i e k e l i c h a a m * D e tweede z e v e n j a a r v a n h e t organisme d e r opbouwende k r a c h t e n , d e l e v e n s k r a c h t e n , I n d i t c o m p l e x van l e v e n s k r a c h t e n , d a t men b e h a l v e b i j d e mens o o k i n d e p l a n t e n - en d i e r e n w e r e l d v i n d t , w e r k e n d e v i e r n a t u u r v e r s c h i j n s e l e n d o o r d i e men vanouds d e v i e r elementen v u u r, l u c h t , a a r d e e n w a t e r n o e m t . Z i j veroorzaken h e t o n t s t a a n v a n d e v i e r temperamenten. De l a g e r e s c h o o l periode i s d e r h a l v e i n h o o f d z a a k e e n opvoeding v a n d e temperamenten. De opvoeding moet d e g u n s t i g e f a c t o r e n v a n h e t temperament t o t o n t - s p l o o i i n g brengen e n d e g e b r e k e n z o v e e l m o g e l i j k a f s l i j p e n 1de voo lpwads sae nt e l a t e r1 n i e t h e t s l a c h t o f f e r w o r d t v a n z i j n t emp e r ame n t . • De k l e u t e r p e r i o d e , w a a r i n h e t s t o f f e l i j k l i c h a a m t o t o n t w i k k e l i n g moet komen, i s e e n v o l l e d i g e i n d i v i d u e l e o p v o e d i n g i n e e n i n d i v i d u e l e omgeving met v e e l r u s t . R u s t om h e t l i c h a a m met z i j n f u n c t i e s o n g e - s t o o r d t e kunnen l a t e n o n t w i k k e l e n . I e d e r k i n d o p z i j n e i g e n w i j z e . Het o u d e r l i j k m i l i e u i s h i e r d e aangewezen p l a a t s . I n d e l a g e r e school p e r i o d e moeten o u d e r l i j k m i l i e u e n s c h o o l m i l i e u i n samenwerk i n g met e l k a a r f u n c t i o n e r e n . De temperamenten: - h e t w i l s k r a c h t i g e , v u r i g e , c h o l e r i s c h e temperament - h e t v a r i a b e l e , l u c h t i g e , s a n g u i n i s c h e temperament - h e t g e l i j k m a t i g e , fl e g m a t i s c h e temperament, w a a r i n d e k r a c h t e n v a n het v l o e i b a r e z i c h t b a a r worden - h e t z w a a r t i l l e n d e , n a a r b i n n e n gekeerde m e l a n c h o l i s c h e temperament, dat v e r v u l d i s v a n h e t a a r d s e e l e m e n t . I n d e p u b e r t e i t s o v e r g a n g komt h e t z i e l e l e v e n a l s t o t a l i t e i t v r i j . De p u b e r t e i t i s h e t o p t r e d e n v a n d e t o t a l e v e r a n d e r i n g i n d e v e r h o u d i n g van d e z i e l t o t h e t l i c h a a m è n t o t d e g e h e l e w e r e l d . De n u v r i j e z i e l k r i j g t e e n e i g e n b i n n e n w e r e l d , d i e n i e t - M e r a f h a n k e l i j k i s o f m o e t z i j n v a n o u d e r s e n Ve r d e r e omgeving, d i e e i g e n w e t t e n v o l g t e n e e n e i g e n v e r h o u d i n g z o k t t o t d e b u i t e n w e r e l d . D e z e b u i t e n w e r e l d o m v a t n a t u u r, kosmos, g o d o n - T e l d , m o r e l e w e r e l d , e i g e n l i c h a • • • . « . • M O M O k a r a k t è r, medemens e t c . „ , Van deze v e r h o u d i n v a n b i n n e n w e r e l d t o t b u i t e n w e r e l d k a n men d e zeven z i e l e t y p e n a f e i e n . o t s o v i n d t b i j h e t v o l w a s s e n worden de g e b o o r t e v a n d e g e e s t p l a a t s . D e g e e s t d i e t e v o r e n n o g d i e n a a r was v a n d o l a g e r e wezensdelen, i n h e t b i j z o n d e r v a n d e z i e l , t r e e d t nu b i j h e t v o l w a s s e n worden i n h e t v o l l e d a g l i c h t e n neemt d e h e e r - s c h a p p i j v o o r h e t l e v e n o p z i c h . Va n a f deze l e e f t i j d k a n d o mens a l s een z e l f s t a n d i g i n d i v i d u v e r a n t w o o r d e l i j k z i j n v o o r z i j n e i g e n l e v e n . De g e e s t v a n d e mens b e p a a l t a l l e o n t w i k k e l i n g v o o r z o v e r deze v a n hemzelf u i t g a a t . De mens h e e f t b e h a l v e z i j n z i e l e w e z e n bet b e g i n e n d e d r a g e r i s v a n z i j n e e s t . H e t o e r b e e l d v a n a l l e o n t - - w i k k e l i n g i s gegeven i n h e t Nieuwe Tes tament , w a a r Jezus C h r i s t u s z i j n t w a a l f d i s c i p e l e n om z i c h heen v e r z a m e l t . A l s d e t w a a l f wegen voor t w a a l f v e r s c h i l l e n d e i k - w e z e n s . I n mensen werken d o o r e l k a a r heen i k - w e z e n o f geest-wezen, z i e l e - o r g a n i s m e , temperament e n s t o f - f e l i j k l i c h a a m . H e t s t o f f e l i j k e i n d e mens i s h e t m i n s t v e r a n d e r - l i j k e , d a a r n a komt h e t temperament d a t s t e r k v a s t l i g t . H o t z i e l e - organisme i s w a t b e w e g e l i j k e r e n g e m a k k e l i j k e r t e v e r a n d e r e n . B i j het z i e l e t y p e moeten we h e t i n t r o v e r t e e n h e t e x t r o v e r t e t y p e o n d e r - scheiden, d . w . z . h e t n a a r b i n n e n gekeerde e n h e t n a a r b u i t e n gekeerde t y p e . B i j h e t i n t r o v e r t e hebben we t w e e m o g e l i j k h e d e n : a. d e z i e l d i p i n z i c h z e l f t e v r e d e n i s e n s t e r k o p z i c h z e l f w i l s t a a n en d u s v a n i k - b e w u s t z i j n v e r v u l d i s , d o o r d a t h e t i k met g r o t e a c - t i v i t e i t i n h e t b i n n e n s t e v a n d e z i e l w e r k t . . h e t g e v a l d a t d i t n i e t z o i s e n d e z i e l i n e e n verdroomd e n p a s - s i e f b e s t a a n i n z i c h z e l f l e e f t . I n t r o v e r t a c t i e f : h e t i k - b e w u s t e t y p e ( S a t u r n u Een s t e r k i n n e r l i j k l e v e n , v e e l g e d a c h t e n , s l e c h t c o n t a c t m e t b u i t e n - wereld, o n v o l d o e n d e v e r h o u d i n g t o t n a t u u r e n medemens, v o e l t z i c h i n de h u i d i g e w e r e l d n i e t t h u i s , g e e n c o n t a c t m e t h e t heden w e l met h e t v e r l e d e n , geheugen i s b e l a n g r i j k e z i e l e f u n c t i e . I n t r o v e r t p a s s i e f : h e t verdroomde t y p e ' ' I n n e r l i j k e l e v e n p a s s i e f , wegdromen i n g e v o e l e n s e n stemmingen k o m t v e e l v o o r b i j a r t i s t i e k e n a t u r e n , n e i g i n g t o t h e t wegdromen i n i n - . t e l l e c t u e l e s t u d i e s , n e i g i n g t o t o n t v l u c h t e n v a n d e w e r k e l i j k h e i d , r e a g e e r t v a a k d o o r r e fl e x e n , • s p i e g e l t onbewust d e b u i t e n w e r e l d a f i n eigen g e d r a g i n g e n , h e t i k - b e w u s t z i j n i s t e zwak om g r o n d i g a f s t a n d t e houden. H e t i k - b e w u s t e t y p e v e r w e e r t z i c h a c t i e f t e g e n i n v l o e d e n van b u i t e n . H e t verdroomde t y p e h e e f t d e z e i k - k r a c h t n i e t e n d e z i e l s p i e g e l t onbewust w a t b u i t e n g e b e u r t . I n h e t e x t r e m e i s h e t h e t “ l a t a ” - v e r s c h i j n s e l v a n d e O o s t e r s e vrouwen. Tegenover d e i n t r o v e r t e t y p e n d e e x t r o v e r t e t y p e n . Te s p l i t s e n i n a. h e t a g r e s s i e v e t y p e b. h e t e s t e t i s c h e t y p e d i e b e i d e n d e b u i t e n w e r e l d i n z i c h z e l f opnemen o p e e n r e s p . a c t i e v e en p a s s i e v e w i j z e . E x t r o v e r t a c t i e f : h e t a g r e s s i e v e t y p e ( M a r s • 2. Neemt d e b u i t e n w e r e l d o p i n z i c h z e l f d o o r z i c h i n d i e b u i t e n w e r e l d t e p l a a t s e n met g r o t e e n e r g i e , m e t i n z e t v a n a l l e i n n e r l i j k e k r a c h - t e n . D o e t h e t i n d e e e r s t e p l a a t s d . m . v. d e s p r a a k , h e t sprekende t y p e . 3* H i j g a a t s n e l o v e r t o t d e h a n d e l i n g . We r k t i n d e b u i t e n w e r e l d , v o e l t z i c h d a a r i n t h u i s — K o m t d a a r d o o r v a a k i n b o t s i n g met w e r e l d , mensen en mensongroepen. H e t geheugen i s n i e t p r i m a i r , d e b l i k i s p r i m a i r g e r i c h t o p d e t o e k o m s t . — E x t r o v e r t p a s s i e f : h e t e s t e t i s c h e t y p e Het i s v e r v u l t v a n sympathiegn e n a n t i p a t i e g n , h o t o o r d e e l t s n e l , het i s e e n gemoedstype. H e t h e e f t b e h o e f t e a a n e e n e s t e t i s c h e b u i t e n - wereld o p d e e e n o f a n d e r e w i j z e e n b e o o r d e e l t d e w e r e l d o p g r o n d v a n deze aangeboren b e h o e f t e . H e t a g r e s s i e v e t y p e i s b o v e n a l e e n mannel i j k t y p e , h e t e s t e t i s c h e t y p e v o o r a l v r o u w e l i j k . H e t e s t e t i s c h e t y p e komt v a a k i n b o t s i n g met d e w e r e l d d i e n i e t h a r m o n i s e e r t m e t z i j n o f haar i d e a l e n . Deze b o t s i n g v e r o o r z a a k t n e g a t i e v e o o r d e l e n e n a n t i - p a t h i e . g n , t e r w i j l e e n h a r m o n i e m e t d e b u i t e n w e r e l d e e n a a n l e i d i n g t o t s t e r k e sympathiegn e n p o s i t i e v e o o r d e l e n . Tussen d e e x t r o v e r t e e n de i n t r o v e r t e t y p e n v i n d t men t w e e overgangen. Overgangen, w a a r i n e e n e v e n w i c h t i s t u s s e n b i n n e n : e n b u i t e n w e r e l d . D i t e v e n w i c h t i s o p t w e e m a n i e r e n m o g e l i j k . De e e r s t e m o g e l i j k h e i d : d e b i n n e n w e r e l d i s z e i n c o n t a c tm e t d e b u i - t e n w e r e l d , d a t v a n b i n n e n u i t d e -chaotische tendensen v a t d i e b u i t e n - were w o r d e n geordend. Dan s p r e e k t men v a n h e t overheersende t y p e . Wanneer daarentegen d e b u i t e n w e r e l d i n d e b i n n e n w e r e l d d e chaos o n g e h i n d e r d k a n l a t e n d o o r w e r k e n , d a n s p r e e k t men v a n h e t - b e - w e g e l i j k e t u g . H e t o v e r h e e r s e n d e t y p e h e e f t e e n g o e d b e g r i p e n e e n goe e v e r h o u d i n g t . o . v , d e b u i t e n w e r e l d , g a a t d a a r n i e t zo o p i n a l s h e t a g r e s s i e v e t y p e . H e t h o u d t z i j n i n n e r l i j k e _ e v e n w i c h t denkt n a o v e r z i j n e r v a r i n g e n i n d e w e r e l d om z i c h heen e n t r a c h t daar z o v e e l m o g e l i j k o r d e i n t e scheppen; d . m . v . - b e t a l l e s v e r h e e r - sende d e n k l e v e n . Men h e e f t h i e r t e maken met e e n k o n i n k l i j k o v e r - w i c h t d a t i n r u s t w o r d t u i t g e o e f e n d , z o d a t men o o k z o u kunnen s p r e k e n van h e t r u s t i g e t y p e , i n t e g e n s t e l l i n g t o t h e t b e w e g e n jke t y p e . H e t denken i s d e h o o f d f u n c t i e v a n h e t z i e l e l e v e n b i j d i t t y p e , h e t w i j s - h e i d s v o l l e denken. E r i s s t e e d s e e n d i r e c t c o n t a c t b i j d i t t y p e m e t de momentele t o e s t a n d e n e n v e r h o u d i n g e n . De overheersende mens l e e f t i n h e t h e d e n . H i j r e g e l t z i j n v e r h o u d i n g b i n n e n w e r e l d - b u i t e n w e r e l d op e e n a c t i e v e w i j z e . B i j h e t b e w e g e l i j k e t y p e ,gebeurt d i t o p p a s s i e v e w i j z e . H e t e v e n w i c h t b e r u s t h i e r o p e e n doorstromen v a n b u i t e n n a a r binnen e n v a n b i n n e n n a a r - b u i t e n , w a a r b i j d o o r d e p a s s i v i t e i t v a n h e t eigen z i e l e l e v e n d e w e t t e n v a n d e b u i t e n w e r e l d p r e v a l t e r e n . De beweg e l i j k e mens h e e f t e e n h e e l g e m a k k e l i j k c o n t a c t m e t d e w e r e l d . H i j r e a g e e r t o n m i d d e l l i j k o p omstandigheden e n v e r h o u d i n g e n , z o d a t h i j a l l e s waarneemt e n d a n i e t s d o e t , h i j i s e e n waarnemingsmens. H i j t r a c h t n i e t z i j n e i g e n i n n e r l i j k i n d e b u i t e n w e r e l d n a a r z i j n hand t e z e t t e n z o a l s d e a c t i e v e mens, m a a r t r e e d t d i r e c t handelend o p n a d e waarneming, z o goed e n z o kwaad a l s h e t k a n . Z i j n b l i k i s n i e t o p d e toekomst g e r i c h t , h i j k e n t s l e c h t s h e t h e d e n . H i j l e e f t g e h e e l mee met z i j n n a a r b u i t e n stromende z i e l met d e a n d e r e mens, b e g r i j p e n d wat e r gebeuren m o e t . H i j h u p p e l t g e m a k k e l i j k v a n h e t e n e fenomeen naar h e t a n d e r e , e n v e r g e e t o o k s n e l . Z i j n denken i s v l u g , m a a r n i e t van w i j s h e i d e n d i e p t e v e r v u l d . H e t i s e e n a s s o c i a t i e f denken. To t s l o t n o g h e t s t r a l e n d e t y p e ( z o n ) . D i t i s h e t t y p e , w a a r i n d e v e r h o u d i n g b i n n e n - e n b u i t e n w e r e l d o p e e n t o t a a l harmonische w i j z e b e s t a a t , z o d a t a l l e genoemde z i e l e f u n c t i e s i n harmonie m e t e l k a a r w e r k e n . Te z i e n b i j Goethe e n M o z a r t . a d r i j “ : ! ; 1 . Hveetr hioku- bd ei nwgu tsot et ht yept e v: e grel ehdeeu ng e, nb,i nsnl ee nc wh te rceol dn t ha co to fm_edtz daea kb u i t e n w e r e l d , 1 C - a d t i e f . . i , , 2. H e t overheersende t y p e : w i j s h e i d v o l denken, a c t i e f i n n e r l i j k l e v e n , 1.1 o r d e n t c h a o s v a n b u i t e n b e h e e r s t h e t h e d e n , b i n n e n - e n b u i t e n - wereld i n e v e n w i c h t , Schema v a n d e z e v e n z i e l e t y p e n : 5. H e t a g r e s s i e v e t y p e : w e r k t i n w e r e l d e n b o t s t , s p r e k e n e n h a n d e l e n €t _ j - 2 1 ) v e r h o u d i n g t o t d e t o e k oms t , • - l d 011 • • • k. 4. H e t s t r a l e n d e t y p e : b u i t e n - e n b i n n e n w e r e l d i n h a r m o n i e , a l l e z i e - ( ) l e k r a c h t e n i n h a r m o n i e , a c t i v i t e i t e n p a s s i v i t e i t i n h a r m o n i e , i d e a a l t y p e . 5. H e t e s t e t i s c h e t y p e : b r e e d o o r d e l e n d e n v o e l e n d i n w e r e l d e n b o t s t , oordelen + a n t i p a t h i e e n s y m p a t h i e , t i j d l o o s met momenteel r e a g e n s , r r b u i t e n w e r e l d _ l á . á g o , f 4 g L a g k a s s i b . 6. Het b e w e g e l i j k e t y p e : combinerend denken e n waarnemen d a a d , c h a d s \ t 5 1 v a n b u i t e n w e r k t i n p a s s i e f i n n e r l i ' k , m o m e n t e t en b _ l b . 2 , . D . . E . . . 1 1 , , i n - ~ L e x u a k . t e l t g ' 7 . a s s i e Het v e r d r o omd e t y p e : d a g d r ome n , s p i e g e l t d, e- - -b u i t e n w e r e l d , t i j d l o o s , b i n n e n w e r e l d i s h o o f d z a a k , , - p a á s i e f Nu v o l g t e e n nadere b e s p r e k i n g v a n d e z e v e n z i e l e t y p e n . 1. H e t i k - b e w u s t e t y p e : Het c u l t i v e e r t m e t a l l e e n e r g i e d e e i g e n b i n n e n w e r e l d , s l e c h t e verhouding t o t d e omgeving, s l e e • e • t h e t heden, b e - g r i j p t i n hoofdzaak w a t h e t v e r l e d e n i s . Noemt m o e i l i j k b e s l u i t e n , h e e f t t i j d n o d i g om g e b e u r t e n i s s e n e n f e i t e n t e v e r w e r k e n , k a n n i e t o n m i d d e l l i j k t o t d e h a n d e l i n g o v e r g a a n . Reageren langzaam, denken i n n e r l i * k v e e l en_gnOn_dig-11. Wekken u i t e r l i j k 'de i n d r u k i n a c t i e f t e z i j n . Z i j moeten h e t heden e e r s t v e r l e d e n kunnen l a t e n worden, v o o r d a t z e e r i e t s mee kunnen b e g i n n e n . Vo o r b e e l d : W i l l e m van O r a n j e . Z i j n i n p r a c t i s c h e d i n g e n v a a k o n h a n d i g , z i j s t o t e n z i c h l i c h t a a n d e w e r e l d e n a a n d e mensen. D e n a t u u r i s h u n vreemd, zoeken h e t l i e f s t e e n bos o p , d a t schaduw g e e f t e n b e s c h e r m t . De g e s t a l t e i s m e e s t a l g r o o 4 , i e t w a t g 2 . 1 1 a g e n , . z u c h t e n d o n d e r e e n . . . Z 2 a n g t , d e l a s t d e s l e v e n s d r u k t o p d i t t y p e . M e e s t a l d o n k e r, _812.1 1 2 u i t e r l i j k , , 2 2 . 1 1 . m . V o o r b e e Maken v a a k e e n koude i n d r u k , g e g r o e f d e n g e r i m p e l d v o o r h o o f d d o o r het v e l e denken, d u i s t e r e a a n b l i k . Hoofddeiagd d e t r o u w, h o o f d z o n d e de n i j d . D e n i j d , omdat h i j bewust l e v e n d s n e l m e r k t d a t h i j b i j andere t y p e n v a a k t e n a c h t e r r a a k t . B i j d e o p v o e d i n g e r v o o r z o r - gen d a t z i j v a n h u n e e n z i j d i g h e d e n e n zwakten z o v e e l m o g e l i j k v e r l o s t worden, d a t v e r m i n d e r t d e n i j d . P o s i t i e v e eigenschappen: trouw e n d i e p z i n n i g h e i d , n e g a t i e v e eigenschappen: n i j d e n egocent r i c i t e i t . 1 0 m g a n g met d i t t y p e : z i c h i n h e t e i g e n i n n e r l i j k b e z i g houden met h e t g e e s t e l i j k e i n h e t algemeen e n met h o t g e e s t e l i j k e dat v o o r d e z e mens v a n b e l a n g i s i n h e t b i j z o n d e r . Deze i n w e n d i g e v o o r b e r e i d i n g i s b i j n a a l t i j d voldoende om h e t v e r s t o o r d e c o n t a c t met d e i k - b e w u s t e mens t e h e r s t e l l e n . H i j h e e f t e e n g r o t e i n n e r - l l j k e g e v o e l i g h e i d e n b e l e e f t o f men e e n d i e p e r e b e l a n g s t e l l i n g voor hem h e e f t o f n i e t . Men moet z i c h z e l f v e r i n n e r l i j k e n i n d e omgang met d e z e mensensoort, b i j w i e h e t i n n e r l i j k l e v e n d e h o o f d z a a k i s . G e e f hem o o k t i j d d e d i n g e n t e v e r w e r k e n . De o n t w i k k e l i n g v a n het i k - b e w u s t e t y p e g a a t v a n b i n n e n n a a r b u i t e n , v a n h e t v e r l e d e n naar h e t h e d e n . 2. H e t verdroomde t y p e : Neiging t o t onbewust overnemen v a n datgene w a t i n d e omgeving l e e f t , g e b a r e n , w o o r d e n , z i n s w e n d i n g e n e t c . , m a a r o o k g e v o e l e n s . Wat z i j i n z i c h opnemen k a n d i e p d o o r w e r k e n . H e t t y p e i s gemakk e l i j k t o h e r k e n n e n . Loom, p a s s i e f , v a n temperament v a a k _ fl e g - matisch, s t e r k a f w i s s e l e n d v a n stemming wanneer d i t i n d e omgev i n g - z o v o o r k o m t , g e l i j k m a t i g h e i d v a n s t e m m i n g k a n o o k v o o r k o m e n . Van n a t u r e i s h e t i n n e r l i j k l e v e n Vaak v r i j onbewogen. D e g e s t a l t e h e e f t e e n ongevormd e l e m e n t , n e i g i n g t o t d i k h e i d o f t o t r o n d i n g . Gezicht i s v a a k a a n d e r o n d e k a n t . ( E e n o p v a l l e n d v e r s c h i j n s e l d a t men b i j d e a c t i e v e t y p e n meer moet l e t t e n o p d e t o t a l e l i c h a a m s - bouw a l s u i t d r u k k i n g v a n h e t z i e l e l e v e n , t e r w i j l b i j d e p a s s i e v e typen meer d e bouw v a n h e t h o o f d e n h e t a a n g e z i c h t o p v a l l e n d e v e r s c h i j n s e l e n v e r t o o n t ) . Vo o r b e e l d verdroomde t y p e : F r a n s S c h u b e r t . Z i j n l e v e n s p e e l t z i c h g e h e e l a f i n dagdromen, m u z i k a l e i n s p i r a t i e s komen i n n a c h t e l i j k e dromen. Ook W i l l e m V e n L o d e w i j k X V I . Ook Lodewijk XV b e h o o r t t o t d i t t y p e . E r w o r d t v e r m e l d , d a t h i j d e ondeugd, d e l i e d e r l i j k h e i d i n hoge mate b e z a t , m a a r met d e d r a n g t o t e r o t i s c h e u i t s p a t t i n g e n . Deze n e g a t i e v e a s p e c t e n i n h e t v e r - droomde t y p e kunnen b e s t r e d e n worden d o o r e c h t e k u n s t z i n n i g e s c h e p p i n g s a r b e i d . D e goede eigenschappen z i j n v a n d i t t y p e d e v o o r z i c h t i g h e i d . H e t t y p e v e r b e r g t z i j n e i g e n wezen a c h t e r d o s p i e - g e l v a n d e omgeving. Deze moet men d o o r z i e n om h e t e i g e n wezen t e kunnen b e r e i k e n . D a a r v o o r moet men z i c h z e l f z o z e e r v e r v u l l e n v a n l i e f d e v o o r d e a n d e r e mens e n h e t b e s e f d a t h u n s p i e g e l i n g n i e t s anders i s d a n d e b u i t e n w e r e l d e n men d a a r dwars d o o r heen moet k i j k e n . D i t k o s t v e e l v o o r b e r e i d i n g maar i s d e m o e i t e Waard. Deze typen geven v a a k w e i n i g m o e i l i j k h e d e n . Verdroomde t y p e n zouden v e e l k u n s t z i n n i g scheppende a r b e i d moeten v e r r i c h t e n . 3. H e t a g r e s s i e v e t y p e : Het i s e e n t e g e n b e e l d v a n h e t i k - b e w u s t e t y p e . De b u i t e n w e r e l d o v e r h e e r s t , o o k d e t o e k o m s t o v e r h e e r s t . H e t a g r e s s i e v e t y p e t r e e d t o n m i d d e l l i j k h a n d e l e n d , s p r e k e n d o p . H e t r e a g e e r t o p g e b e u r t e n i s - sen n i e t d o o r o v e r p e i n z i n g O f h e t geheugen, m a a r d o o r h e t w o o r d o f d e d a a d . De m i l i t a i r , d e r h e t o r . E e n f o r s e lichaamsbouw, e e n g r o e i n e i g i n g i n d o b r e e d t e . Dynamiek i n h u n o p t r e d e n , g a a t r e c h t op e e n d o e l a f , z e t m o e i l i j k h e d e n o p z i j , b o t s t v a a k , k a n g r o f z i j n i n h e t o p t r e d e n . Temperament v a a k c h o l e r i s c h , p a s t v a a k g e - weld t o e , e e n hoog tempo. D e m a c h t i g e a E t i v i t - e i t m a a k t h e t h e m m o g e l i j k v e l e d i n g e n t e g e l i j k t e d o e n . D i t t y p e v a l t t o c h n i e t gauw a a n , h e t t r e k t z i c h t e r u g b i j g e v a a r o f t e g e n s l a g . Vo o r b e e l d : P r i n s M a u r i t s . I n d e Middeleeuwen w o r d t d e wiskunde e n s p e c i a a l de meetkunde a l s a g r e s s i e v e wetenschap beschouwd. V e r k l a r i n g : d e agressieve mens l a a t s t e e d s opnieuw h e t b e w u s t z i j n a a n d e b u i t e n - wereld ontwaken. Te l k e n s e e n nieuwe k l e i n e a a n v a l o p d i e b u i t e n - w e r e l d , h i j w o r d t d a a r i n i n n e r l i j k w a k k e r. B i j d e meetkunde h e e f t men met i e t s d e r g e l i j k s t e maken. H e t z i j n fi g u r e n e n v o o r s t e l l i n — , gen d i e e e n probleem o p l e v e r e n e n worden o p g e l o s t . D e a g r e s s i e v e mens o n t w a a k t a l a a n v a l l e n d . E l k e k e e r o n t w a a k t men opnieuw. q a =ag„ng_met d i t I z p e : n i e t o p d e z e l f d e w i j z e r e a g e r e n , r u s t bewaren b i j a l l e k r a c h t u i t i n g e n , a l l e s o p v o o r z i c h t i g e w i j z e benaderen, b e l a n g s t e l l i n g t o n e n . We z i e n d a n d o o r d e onsympathiek aandoende u i t i n g e n h e e n . T r e k j e e r n i e t s v a n a a n , p r o b e e r a c h t e r d e i n t e n - t i e s t e komen v a n d i t t y p e . Ondeugd i s d e t o o r n , d r i f t u i t b a r s t i n g . 6. Het v r i j l a t e n l o p e n v a n d e d r i f t i s i n h e t algemeen h e t e u v e l v a n d i t t y p e . De deugd i s d e moed. D e moderne mens moet z i c h v e r i n n e r - l i j k e n , d e a g r e s s i e v e k r a c h t e n omvormen. D e u i t e r l i j k e s t r i j d moet naar b i n n e n gekeerd worden t e g e n d e l a g e r e i n s t i n c t e n . Het a g r e s s i e v e t y p e moet z a c h t m o e d i g worden, d e s t r i j d aanbinden met z i c h z e l f t e g e n a l l e g e w e l d a d i g h e i d , t e g e n e l k e m a c h t s b e h o e f t e , en d a a r b i j d e moed o n t w i k k e l e n d i e d e deugd i s v a n d e a g r e s s i e v e mens. De b e s t r i j d i n g v a n h e t n a t u u r l i j k e i n s t i n c t , b i j v . t o t m a c h t s - w e l l u s t . I n d e o p v o e d i n g moet men t e g e n w i c h t e n zoeken t e g e n deze m a c h t s i n s t i n c t e n . 4. H e t e s t e t i s c h e t y p e : Een g r o t e verwantschap met h e t verdroomde t y p e , g a a n o o k v a a k samen. Er i s e e n d i e p e v e r h o u d i n g t o t d e b u i t e n w e r e l d , h i j r e a g e e r t s t e r k op d i e b u i t e n w e r e l d , m a a r n i e t onbewust. H i j i n t e r e s s e e r t z i c h v o o r d i e b u i t e n w e r e l d e n r e a g e e r t e r o p met h e t e i g e n z i e l e l i c h a a m , m e t o o r d e l e n , s y m p a t h i e g n e n a n t i p a t h i e g n . Va a k i n c o n fl i c t m e t d e b u i - t e n w e r e l d . Deze c o n fl i c t e n l e i d e n d a n t o t u i t i n g e n d i e n e g a t i e v e o f p o s i t i e v e o o r d e l e n i n h o u d e n . E e n z e l f d e s o o r t v a n a n t i - o f s y m p a t h i e . Het g e b e u r t v a a k met g r o t e h e f t i g h e i d . D i t t y p e z o e k t a a n s l u i t i n g b i j a n d e r e n d i e h e t p o s i t i e f b e o o r d e e l t , s l u i t z i c h a f t e g e n d i e h e t n e g a t i e f ' b e o o r d e e l t . H u n h o u d i n g i s v a a k s o e p e l , l i e fl i j k . Lichaam goed gebouwd, soms l i c h t gebogen. H e t g e z i c h t m e e s t a l o v a a l r o n d , vaak m o o i , soms h e e l e r g l e l i j k . Vo o r b e e l d : Venus v a n M i l o . De meeste mooie m e i s j e s o f mooie j o n g e n s b e h o r e n t o t d i t t y p e . Vo o r b e e l d : S t a d - houder W i l l e m I I . G a a t v e e l a l samen met e e n fl e g m a t i s c h temperament. De omgang met d i t t y p e v o r l i ï t ' g r O t e m o e i l i j k h e d e n . E r i s e e n b e p a a l d gebied w a a r v o o r h e t e s t e t i s c h e t y p e z i c h v o o r a l i n t e r e s s e e r t , n l . d a t van d e z i e l e g e h e i m e n v a n andere mensen, m . a . w v a n d o w e r e l d v a n l i e f d e e n h a a t . Gesprekken met d e z e mensen, m e t d e z e t y p e n k a n men vandaar u i t a a n l o p e n , v a n u i t d a t g e n e w a t m e t l i e f d e e n h a a t v a n a n d e r e mensen t e maken h e e f t . D e ondeugd i s e e n z i j d i g h e i d v a n h e t g e v o e l s - l e v e n . Vo l g e n s d e Middeleeuwen was d a t d e ondeugd v a n d e g u l z i g h e i d . En n i e t a l l e e n d e g u l z i g h e i d i n d e z i n v a n h e v i g e b e g e e r t e n n a a r eten o f snoepen, m a a r meer n a a r h e t b e v r e d i g e n v a n d e b e g e e r t e i n h e t algemeen, d e g i e r i g h e i d d u s . A l s deugd w e r d aangegeven d e l i e fl i j k - h e i d . E e n l i e f d e v o l wezen. D i t t y p e h e e f t s t e e d s e e n o f a n d e r e l e m e n t waar h e t s y m p a t h i e o f l i e f d e v o o r u i t . I n d e o p v o e d i n g moet h e t d e n - ken g e a c t i v e e r d worden. H u n i n s t i n c t i e v e o o r d e l e n moeten d o o r e e n doelbewust o n d e r w i j s o p v e l e r l e i w i j z e n gevormd e n v e r b e t e r d werden en i n d e s f e e r v a n h e t denkende b e w u s t z i j n opgeheven. A a n d e a n d e r e kant moet h u n l i e f d e v o o r bepaalde a s p e c t e n v a n personen o f g e b e u r - t e n i s s e n u i t g e b u i t worden e n v i a k u n s t z i n n i g e a c t i v i t e i t o v e r g e b r a c h t a l s a c t i v i t e i t i n d e w i l s s f e e r . Deze t y p e n m i s s e n v a a k a c t i v i t e i t i n de d e n k s f e e r e n a c t i v i t e i t i n d e w i l s s f e e r . Z e zouden z i c h h e t l i e f s t w i l l e n v e r m i j d e n i n l i e f d e s g e s c h i e d e n i s s e n . H e t z i c h o p e s t e t i s c h e w i j z e met h e t e x a c t e b e z i g houden maakt h e n v r i j v a n z i c h z e l f e n a l hun ongewenste z i e l e p r o b l e m e n . 5. H e t overheersende t y p e : D i t t y p e komt n i e t v a a k v o o r. De k o n i n k l i j k e z i e l v e r s c h i j n t s l e c h t s a f e n t o e . Kenmerk: e v e n w i c h t t u s s e n b i n n e n - e n b u i t e n w e r e l d . I n d r u k - ken v a n b u i t e n komen o p d e mens a f . Z i j n i n n e r l i j k l e v e n komt d a t tegemoet. E r i s n i e t e e n e e n z i j d i g e i n n e r l i j k e a c t i v i t e i t . 7 Heeft d e n e i g i n g d o o r d e overmacht v a n h e t denken s t e e d s ordenend i n t e g r i j p e n i n d e u i t e r l i j k e v e r h o u d i n g e n . E l k e chaos i s hem een g r u w e l , h i j w e n s t o r d e e n s c h e p t o r d e w a a r h i j k a n . H i j o v e r - z i e t d i r e c t a l l e problemen e n w i l z e d a d e l i j k o p l o s s e n . W i l a l t i j d komen t o t a f g e r o n d e vormen. H a n d e l t i n r u s t i g e z e k e r h e i d e n d a n k t d i t a a n z i j n w i j d e e n omvattende denkvermogen, d a t i n s t a a t i s g r o t e i d e e g n t e vormen. Vo o r b e e l d : G o e t h e , J o h a n v a n Oldenbarnev e l d t . H e t J u p i t e r b e e l d . De deugd i s d e h o o p . E e n d i e p e i n n e r l i j k e k r a c h t i n h e t v e r t r o u w e n en z e k e r h e i d t . a . v . d e t o e k o m s t v a n d e d r i e c h r i s t e l i j k e deugden: g e l o o f , h o o p e n l i e f d e i s d e hoop d i e met d e C h r i s t u s v e r b o n d e n h e i d , waarmee men g e r u s t e e n z e k e r e t o e k o m s t tegemoet k a n g a a n . I n onze t i j d moet d a a r d e w i j s h e i d b i j g e v o e g d worden. De ondeugd i s d e hoogmoed. 1,11d o m g g m t mensen v a n d i t t y p e moet men z e l f a c - t i e f met i d e e . e n o m l e r e n g a a n . D a a r d o o r w o r d t m e n e n i g s z i n s a a n hen g e l i j k e n b e g r i j p t h e n g e m a k k e l i j k e r. I n d e o p v o e d i n g moeten deze t y p e n voldoende denkinhoud k r i j g e n , o p d a t h u n g e d a c h t e n l e v e n er d o o r b e v r u c h t w o r d t . 6. H e t b e w e g e l i j k e t y p e : D i t t y p e komt h e e l v e e l v o o r. H e t s p r i n g t v a n d e h a k o p d e t a k , d e b u i t e n w e r e l d k a n c h a o t i s e r e n d i n h e t i n n e r l i j k i n g r i j p e n . H i j o n - derneemt d u i z e n d e n e e n bezigheden, d i e m i n o f meer t o e v a l l i g o p z i j n weg komen. H i j k e n t t a l l o z e mensen e n i s met a l l e s o f i e d e r e e n b e v r i e n d . E r z i j n i n h e t algemeen met d e z e t y p e n w e i n i g problemen. Het i s e e n v a n d e g e m a k k e l i j k s t e t y p e n , g e m a k k e l i j k i n d e omgang, i n d e h a n d e l u i t s t e k e n d v o l d o e n d . V e l e worden a r t s e n v o l d o e n o o k u i t s t e k e n d . H e t a s s o c i a t i e v e denken d a t n o d i g i s om z i e k t e n t e d i a g n o s t i s e r e n e n d e n a t u u r t e o v e r z i e n , t e w e t e n o f e e n geneesmiddel moet worden g e z o c h t i n d e p l a n t e n - d i e r - o f m i n e r a a l w e r e l d e t c . Z e z i j n z e e r behulpzaam. Ook v o o r d e handelsman i d d i t v a n belang. H e t combinerende denken i s d a n o o k met h e t waarnemingsvermogen d e h o o f d z i e l e f u n c t i e v a n d i t b e w e g e l i j k e t y p e . D i t t y p e l e e f t i n d e t a i l s , n i e t i n g r o t e o v e r z i c h t e n e n samenhangen. H i j i s momenteel i n z i j n r e a g e r e n , men k a n e r z e l d e n p e i l o p t r e k k e n . H i j i s i n z i j n levensbouw v o r m l o o s d o o r d a t h i j s t e e d s p r o b e e r t d e s y m - p a t h i e v a n z i j n omgeving t e wekken, d i e hem g r a a g z i j n k l e i n e e n g r o t e s l o r d i g h e d e n v e r g e e f t . H e t temperament i s m e e s t a l s a n g u i n i s c h , daardoor e e n g r o o t aanpassingsvermogen, m a a r o o k e e n n e i g i n g t o t o p p e r v l a k k i g h e i d . D i t t y p e i s t e herkennen a a n z i j n s n e l l e bewegel i j k h e i d , d e v e r a n d e r l i j k h e i d , d e g e s t a l t e m e e s t a l k l e i n e n d o n k e r, het h o o f d m e e s t a l k l e i n i n t e g e n s t e l l i n g t o t h e t g r o t e h o o f d v a n de overheersende mens. H e t g e z i c h t k a n v a a k a l l e vormen b e z i t t e n . De deugd i s : g r o t e h a n d i g h e i d . D e ondeugd i s : o n e e r l i j k h e i d . De n e i g i n g met a l l e w i n d e n mee t e w a a i e n w o r d t v a a k a l s o n e e r l i j k h e i d u i t g e l e g d . D i t t y p e l e e f t i n v e l e o n g e c o n t r o l e e r d e , u i t v e r s c h i l - lende momentele spanningen o n t s t a n e o n z u i v e r h e d e n , a l s o o k e e n n e i - ging t o t o p p e r v l a k k i g h e i d . I n d e o p v o e d i n g l e r e n v a s t e l i j n i n z i j n l e v e n t e b r e n g e n , z o d a t e r i n n e r l i j k h o u v a s t gegeven w o r d t . I n n e r l i j k e a c t i v i t e i t i s n o d i g om d e i n n e r l i j k e chaos t e o r d e n e n . D i t b e g i n t m e t h e t o e f e n e n v a n d e b e z i n n i n g b i j d e waarneming. L e - ren n i e t o n m i d d e l l i j k e n z o n d e r meer t e r e a g e r e n o p i e d e r e i n d r u k van b u i t e n . Doelbewuste w a a r n e m i n g s t r a i n i n g i s o p z i j n p l a a t s . D a - g e l i j k s e e n voorwerp gedurende e n k e l e m i n u t e n z o r g v u l d i g waarnemen en d a n u i t v o e r i g e n z o r g v u l d i g b e s c h r i j v e n n a d a t h e t v o o r w e r p i s weggenomen. 8 . De bewuste waarneming moet v e r i n n e r l i j k t worden d o o r h e t nadenken over h e t waargenomene. D i t moet e e n v a s t e levensgewoonte worden, opdat h e t l e v e n v o o r hem n i e t t o t e e n v o o r t d u r e n d volkomen chaos gemaakt w o r d t . 7. H e t s t r a l e n d e t y p e : D i t t y p e komt z e l d e n v o o r. H e t i s d o o r e n d o o r h a r m o n i s c h . Voorbeeld: Goethe e n s t a d h o u d e r F r e d e r i k H e n d r i k . H e t v e r e n i g t d e p o s i t i e v e eigenschappen v a n a l l e a n d e r e t y p e n o p harmonische w i j z e . Gevoel e n i n t e l l e c t s t a a n i n harmonische samenwerking. Men v i n d t er i n t e l l e c t u e l e g e n t e r e s s e e r d h e i d , z o w e l a l s k u n s t z i n n i g e b e - g a a f d h e i d . Men v i n d t e r e e n g r o t e o p e n h e i d e n s t r a l e n d e a c t i v i t e i t , de n e i g i n g t o t s c h e n k e n . De deugd i s d e r e c h t v a a r d i g h e i d , d . w . z . het h a r t b e z i t t e n v o o r d e goede v e r h o u d i n g t o t d e w e r e l d e n i s v e r v u l d v a n a c t i v i t e i t t e n goede t e g e n o v e r mens e n w e r e l d . De o n - deugd i s d e t r a a g h e i d . D e i n n e r l i j k e t r a a g h e i d v a n e r n s t i g e a a r d . Naarmate d e a n d e r e z e s t y p e n d o o r o p v o e d i n g z o w e l d o o r z e l f o p v c e - ding d e e e n z i j d i g h e d e n v a n h u n a a r d o v e r w i n n e n , k o m t meer v a n d i t s t r a l e n d e t y p e t e v o o r s c h i j n . Combinaties v a n t y p e n : Er z i j n d r i e t y p e n d i e a l s c o m b i n a t i e g u n s t i g kunnen worden beschouwd en v e e l voorkomen. Wo l f r a m v o n Eschenbach noemt z e i n d e P a r c i v a l s a g e . 1. c o m b i n a t i e v a n lonbewust e n e s t e t i s c h e t y p e 2. h e t overheersende met h e t b e w e g e l i j k e t y p e 3. h e t a g r e s s i e v e met h e t verdrodmde t y p e I n deze c o m b i n a t i e s worden d e e e n z i j d i g h e d e n v a n h e t a c t i e v e t y p e i n evenwicht gehouden d o o r d e eigenschappen v a n h e t daarmee samengaande passieve t y p e . C o m b i n a t i e s v a n a c t i e v e t y p e n e n c o m b i n a t i e s v a n p a s - s i e v e t y p e n werken m i n d e r g u n s t i g . Z e l f o p v o e d i n g z a l h i e r v e e l w e r k t e v e r r i c h t e n hebben. Ook e e n c o m b i n a t i e v a n twee t y p e n d i e b e i d e n naar b i n n e n gekeerd o f n a a r b u i t e n gekeerd z i j n i s m i n d e r g u n s t i g . Men moet e c h t e r n o o i t v e r g e t e n , d a t i e d e r mens a l l e z e v e n t y p e n i n meerdere e n mindere mate i n z i c h d r a a g t . De z e l f o p v o o d i n g v a n d e z e v e n z i e l e t y p e n Het i k - b e w u s t e t y p e : P a r c i v a l i s e e n c o m b i n a t i e v a n h e t i k - b e w u s t e t y p e ( S a t u r n u s ) e n h e t e s t e t i s c h e t y p e ( Ve n u s ) . H e t i k - b e w u s t e t y p e o v e r h e e r s t , m a a r komt voor i n e e n z e k e r e m i l d h e i d . A l s i k - b e w u s t t y p e i s P a r c i v a l d e moderne mens. Z i j n o n t w i k k e l i n g s w e g i s e e n weg, d i e g a a t v a n k e n n i s t o t l i e f d e . H i j l e e r t v a n Gurnemanz, m a a r moet t o t l i e f d e komen om i n s t a a t t e z i j n z i j n medemens t e b e g r i j p e n e n t e h e l p e n . F e i r e fi s s i s een c o m b i n a t i e v a n J u p i t e r e n M e r c u r i u s . Gawan w o r d t b e h o e r s d d o o r d e werking v a n Mars, m i l d d o o r d e i n v l o e d v a n de maan. H i j i s e e n a g r e s - s i e f t y p e , w a a r i n h e t verdroomde e l e m e n t w e r k t . D e vrouwen v e r t e g e n - woordigen i n Wo l f r a m ' s g e d i c h t d e p a s s i e v e e n d e r e c e p t i e v e z i j d e v a n het z i e l e l e v e n . P a r c i v a l t r o u w t m e t Kondwiramur, d i e b e h o o r t t o t h e t e s t e t i s c h e t y p e . Gawan t r o u w t m e t O r g e l u s e , d i e r e p r o s e n t a n t e i s v a n het verdroomde t y p e , t e r w i j l F e i r e fi s s t r o u w t m e t d e d r a a g s t e r v a n d e h e i l i g e G r a a l , Repanse d e J o i e , d i e z e l f t o t h e t b e w e g e l i j k e t y p e b e h o o r t . A l deze fi g u r e n v i n d e n d e weg t o t d e G r a a l , i e d e r o p z i j n eigen w i j z e . De weg v a n P a r c i v a l v a n k e n n i s t o t l i e f d e g a a t i n d r i e t r a p p e n : h i j b e g i n t a l s e e n dwaas, d a n komt h i j t o t t w i j f e l e n d e l a a t s t e t r a p i s de ” S a e l d e “ , d i e v a n d e i n n e r l i j k e z e k e r h e i d wanneer men d e g e e s t e l i j k e w e r k e l i j k h e i d l e e r t kennen e n d a a r d o o r d e k e n n i s k a n v e r w i j d e n t o t w i j s h e i d . Deze weg b e r e i k t men v i a h e t l i j d e n . D o o r h e t d i e p s t e l e e d dat b i n n e n i n d e mens k n a a g t , v o o r d a t h i j genoeg l i e f d e i n z i c h z e l f h e e f t opgewekt om d i e d e r d e t r a p t e b e r e i k e n . H e t i k - b e w u s t e t y p e moet l e r e n d e weg t o t d e b u i t e n w e r e l d t e v i n d e n d o o r h e t s t e l l e n v a n vragen, n i e t z o maar v r a g e n i n h e t w i l d e weg, m a a r met h e t d o e l om h e l p e r t e z i j n . Wanneer d i t t y p e geen c o n t a c t h e e f t met iemand u i t z i j n omgeving, d a n k a n h e t h e l p e n om i n e e n o g e n b l i k j e v a n eenzaamheid i n s t i l t e z i c h m e d i t a t i e f b e z i g t e houden met d i e a n d e r e mens e n z i c h de v r a a g v o o r t e l e g g e n hoe k a n i k hem b e g r i j p e n , h o e k a n i k i e t s voor hem doen? Deze v r a a g moet e e n i n n e r l i j k e vragende h o u d i n g v a n d e z i e l worden e n moet d a g e l i j k s h e r h a a l d worden. D e weg v a n d e e s t e t i - sche mens l o o p t i n v e l e o p z i c h t e n p a r a l l e l met d i e v a n d e i k - b e w u s t e mens. H e t e s t e t i s c h e t y p e h e e f t i n d i e b u i t e n w e r e l d a l i e t s l i e f , waaraan i n b e g i n s e l aangeknoopt k a n werden. De b e p e r k t e b e l a n g s t e l - l i n g s k r i n g moet u i t g e b r e i d werden. De methode i s d i e w e l k e b e r u s t o p een vragende z i e l e h o u d i n g , m a a r o p &én voorwaarde, n l . d e o o r d e l e n van gevoelens v a n sym- o f a n t i p a t h i e moeten t o t z w i j g e n worden g e - b r a c h t i n d e e s t e t i s c h e mens. I n h e t b e g i n i n o e f e n i n g e n v a n m e d i t a - t i e v e a a r d . L a t e r u i t b r e i d e n t o t h e t d a g e l i j k s e b e s t a a n . De a c t i e v e g e l a t e n h e i d d e r g e v o e l e n s : d i t i s d e i n n e r l i j k e t r a i n i n g v o o r d e z e mensen. D e i n s t i n c t i e v e o o r d e l e n e n s y m p a t h i e . j n z i j n o n v r u c h t b a a r , hoe w a a r z e o o k mogen z i j n , z e bouwen muren t u s s e n d e e i g e n z i e l e n de w e r e l d , daarom moeten z e v e r d w i j n e n . De e s t e t i s c h e mens mag geen s l a a f b l i j v e n v a n d e i n n e r l i j k werkende i n s t i n c t e n . Het a g r e s s i e v e t y p e g e s c h i l d e r d i n Gawan, d i e l a n g e t i j d i n h e t v e r - h a a l P a r c i v a l v e r v a n g t a l s h o o f d p e r s o o n . P a r c i v a l maakt o p d e a c h t e r - grond d e e r v a r i n g e n v a n Gawan o o k d o o r. Gawan h e e f t r e e d s v e e l e r v a - r i n g met vrouwen, h i j k e n t d e l i e f d e . D i t i s m e e s t a l h e t g e v a l met d e mensen v a n h e t a g r e s s i e v e t y p e . H i j k e n t e c h t e r v a n d e l i e f d e a l l e e n de l a g e r e a s p e c t e n , n i e t d e r e i n e e n o n b a a t z u c h t i g e l i e f d e , d i e moet h i j n o g l e r e n kennen. H i j moet l e r e n denkend t e h a n d e l e n . Gawan g a a t van d e l i e f d e t o t d e k e n n i s . Dus h e t omgekeerde b i j n a v a n P a r c i v a l . Gawan komt o o k i n h e t k a s t e e l v a n K l i n g s o r, h e t t o v e r k a s t e e l , w a a r mensen v e r l o k t werden t o t e e n o n g e o o r l o o f d e l i e f d e . Gawan moet z i j n weg v i n d e n i n d e w e r e l d v a n d e h a r t s t o c h t , h i j z o e k t d a a r b i j d e l i e f d e van O r g e l u s e , d i e i n deze w e r e l d o o k o p h a a r p l a a t s i s e n d i e h i j e i n d e l i j k w i n t , wanneer h i j i n d e r d a a d d e h e e r i s geworden v a n z i j n eigen i n n e r l i j k . Te v o r e n o n d e r v i n d t h i j v o o r t d u r e n d l e e d , n i e t a l s P a r c i v a l d o o r knagende g e d a c h t e n e n t w i j f e l i n g e n , maar d o o r hoon e n l a s t e r v a n b u i t e n , h i j moet v e c h t e n t e g e n leeuwen e n r e u z e n , d i e i n de sagen r e p r e s e n t a n t e n z i j n v a n d e b e g e e r t e n i n d e mens e n z i j n g e - voelens D a a r o m moet h i j d e s t r i j d met d e v i j a n d v a n b u i t e n a l s a g r e s - s i e f t y p e n u n a a r b i n n e n r i c h t e n . N u komt d e r u s t e n de b e z i n n i n g . Het verdroomde t y p e O r g e l u s e , d i e i n d e w e r e l d d e r onbewust werkende h a r t s t o c h t e n z e e r goed t h u i s i s , i s d e v e r t e g e n w o o r d i g s t e r v a n h e t verdroomde t y p e . Z i j s p i e g e l t o p m i l d e w i j z e d e o n t w i k k e l i n g s w e g d i e Gawan g a a t , i n d i e mate a l s h i j d e s t r i j d v o e r t m e t z i c h z e l f e n a l l e a c t i v i t e i t g e b r u i k t om d e i n hem werkende h a r t s t o c h t e n t e b e s t r i j d e n , wordt o o k b i j h a a r h e t i n n e r l i j k a c t i e f e n k e e r t z i j z i c h meer e n meer naar b u i t e n . D a t i s d e g u n s t i g e w i s s e l w e r k i n g t u s s e n deze b e i d e t y p e n . De m o e i l i j k h e i d v o o r d i t t y p e i s h e t o p gang komen, d e l i e f d e v o o r d e medemens,voor d e a c t i e v e medemens i s v a n h e t g r o o t s t e b e l a n g . 1 0 . I s e r e e n b e g i n gemaakt d a n w e r k t d i t s t a n d v a s t i g v e r d e r. D e b e s t e methode i s d i e d o o r d e k u n s t . D e vragende z i e l e h o u d i n g i s o o k v o o r d i t t y p e e e n goede. H e t m o e i l i j k s t e i s v o o r d i t t y p e z i c h z e l f o p gang t e b r e n g e n . Het overheersende t y p e F e i r e fi s s i s v o l v a n oude w i j s h e i d . K e n t d i e p e gedachten e n i d e e U n , z i e t v a a k d e v e r b o r g e n a c h t e r g r o n d e n v a n h e t b e - s t a a n . H i j k e n t d e w e r e l d d e r e n g e l e n , m a a r n i e t d i e v a n C h r i s t u s . D i t i s h o t p r o b l e e m v a n d e overheersende mens. H e e f t h i j d e ootmoed d i t t e aanvaarden, k a n h i j v i a d e n e d e r i g h e i d t o t h e t Christendom komen d o o r a f t e z i e n v a n d e o v e r h e e r s i n g v i a d e weg v a n d e deemoed, dan k a n o o k h i j d e C h r i s t u s v i n d e n . Het b e w e g e l i j k e t y p e Repanse, a l s G r a a l d r a a g s t e r h e e f t d e k r a c h t e n van h e t Christendom i n z i c h opgenomen. D e weg v a n d e z e l f o p v o e d i n g i s v o o r d i t t y p e z e e r m o e i l i j k . E r i s e e n aangeboren t a l e n t m e t mensen om t e g a a n , k a n z i c h aanpassen a a n a l l e omstandigheden d e s l e v e n s , h e e f t g r o t e s o e p e l h e i d e n t o c h moet h i j a a n z e l f o p v c o d i n g werken e n wel s y s t e m a t i s c h . M o e t l e r e n v a n b i n n e n u i t z i j n l e v e n t e vormen, h i j moet a f s t a n d doen v a n z i j n l e v e n s z e k e r h e i d , e n e e n g e b i e d b e t r e d e n waarin h e t g e h e e l n i e t z e k e r i s n l . d a t v a n h e t i n n e r l i j k o e f e n e n i n een s y s t e m a t i s c h e t r a i n i n g . Ook h i e r a f s t a n d doen e n d e weg opgaan van d e deemoed. H e t aanvaarden v a n e e n weg waar geen z e k e r h e i d b e s t a a t , zoals i n d e gewone d i n g e n . De weg v a n d e b e z i n n i n g e n h e t o v e r l e g , b e z i n n i n g v o o r h e t h a n d e l e n , b e z i n n i n g v o o r h e t waarnemen. E e r s t i n de v o r m v a n o e f e n i n g e n e n vandaar u i t i n h o t gewone l e v e n , z o d a t h e t een d e e l d a a r v a n w o r d t . A l l e e n d o o r d e deemoed kunnen d e m o e i l i j k h e - den h i e r overwonnen worden. De G r a a l . Vo o r i e d e r t y p e i s e r e e n weg n a a r d e G r a a l . E r i s i n onze t i j d geen ware o n t w i k k e l i n g z o n d e r d a t h e t z o e k e n v a n d o C h r i s t u s het m i d d e l p u n t d a a r v a n u i t m a a k t . A l l e z i e l e t y p e n z i j n v a n n a t u r e o n - c h r i s t e l i j k . D e weg d e r o n t w i k k e l i n g i s e e n weg t e r v e r v o l m a k i n g i n c h r i s t e l i j k e z i n . D e C h r i s t u s i s d e z o n n e k r a c h t d i e i e d e r t y p e t o t i e t s s t r a l e n d s m a a k t , wanneer d e v e r b i n d i n g met h e t h o o g s t e i s g e v o n - den, Daarom s c h i l d e r t d e G r a a l s s a g e geen zonnemens, omdat men o v e r a l kan z i e n d a t P a r c i v a l e e n s t r a l e n d e h e l d w o r d t wanneer h i j d e G r a a l h e e f t gevonden. D i e z o n n e k r a c h t i s h e t g e v o l g v a n d e harmonie d i e i n het z i e l e l e v e n b e g i n t t e o n t s t a a n wanneer d e o n t w i k k e l i n g met z o r g t e r hand w o r d t genomen. 2 2 7 1 - i n t TS/LB 25-6-1968 TS