principes_van_didactiek_als_achtergrond_bij_het_voorbereiden_van_een_les

Back to list

Copyright © Association for Social Development (ASD) 2013 All Rights Reserved. No part of this website may be reproduced or published without the express consent of Association for Social Development (ASD). Please also read http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/

Original format:

npi_-_principes_van_didactiek.pdf

Nederlands Pedagogisch Instituut PRINCIPES VAN DIDACTIEK a l s a c h t e r g r o n d b i j h e t v o o r b e r e i d e n v a n e e n l e s 1 . Wa t v o o r l e e r r e s u l t a t e n w i l i k b e r e i k e n ? 2977.888 HS/LO B i j h e t v o o r b e r e i d e n v a n e e n l e s w o r d t d o o r d e l e s g e v e r v e e l a l a l l e e n g e d a c h t a a n d e t e b e h a n d e l e n i n h o u d e n d é door hem t e v o l g e n w e r k w i j z e . H i j k a n z i c h e c h t e r o o k a f - vragen w e l k e l e e r r e s u l t a t e n h i j b i j z i j n l e e r l i n g e n t o t s t a n d z o u w i l l e n b r e n g e n , d u s w a t z i j a l s g e v o l g v a n z i j n l e s g e v e n ( l a t e r ) z o u d e n m o e t e n w e t e n o f k u n n e n e n h o e z e d a t z o u d e n m o e t e n w e t e n e n k u n n e n . Om d i t l a a t s t e g a a t h e t h i e r . D e l e s g e v e r k a n z i c h s t e e d s weer d e v r a a g s t e l l e n : h o e b r e n g i k d e z e l e e r l i n g e n t o t “ e c h t e ” ( a u t h e n t i e k e ) l e e r r e s u l t a t e n ? Wa t w o r d t e r b e - d o e l d m e t e c h t e l e e r r e s u l t a t e n ? E e n b e p a a l d e k e n n i s b . v . , d i e d e l e e r l i n g “ i e t s z e g t ” , w a a r h i j “ i e t s v o o r v o e l t ” en waarmee h i j “ i e t s k a n ” , d u s e e n k e n n i s d i e , V o o r z o v e r m o g e l i j k , i n d e p e r s o o n a l s g e h e e l “ g e ï n t e g r e e r d ” i s e n d i e h i j i n v e r s c h i l l e n d e l e v e n s s i t u a t i e s z i n v o l k a n t o e - p a s s e n . Meer t e c h n i s c h g e s p r o k e n : e e n l e e r r e s u l t a a t d a t b l i j v e n d b e s c h i k b a a r i s ( e i g e n d o m , b e h e e r s i n g ) e n d a t “ f u n c t i o n e - r e n d ” i s ( a a n w e n d b a a r, t o e p a s b a a r ) - n i e t a l l e e n o p s c h o o l o f t i j d e n s e e n o p l e i d i n g ( b . v . b i j e e n t o e t s o f r e p e t i t i e ) , m a a r i n h e t l e v e n . Het z a l d u i d e l i j k z i j n , d a t d i t n i e t b e r e i k t w o r d t d o o r o p p e r v l a k k i g k e n n i s n e m e n , n a a r e e n v o o r d r a c h t l u i s t e r e n , een l e s j e l e r e n e . d . D e w a a r d e v a n h e t l e e r r e s u l t a a t i s a f h a n k e l i j k v a n d e i n t e n s i t e i t v a n h e t l e e r p r o c e s . D e z e w o r d t m o g e l i j k g e m a a k t d o o r w a t men k a n noemen d e “ o n t - moeting t u s s e n l e e r l i n g e n l e e r s t o f ” . Deze o n t m o e t i n g i s i n t e n s i e v e r n a a r m a t e : a. h e t d e n k e n v a n d e l e e r l i n g e n z i c h m e t d e l e e r s t o f e n de l e e r a c t i v i t e i t k a n v e r b i n d e n , d . w . z . b e g r i p o f i n - z i c h t o n t s t a a t v a n e e n o n d e r w e r p e n h e t d o e l e r v a n . D a a r d o o r k r i j g t d e l e e r s t o f b e t e k e n i s v o o r h e m . D i t noemt M u r s e l l * ) ' m e n i n g f u l l e a r n i n g ' . * ) J . L . M u r s e l l , S u c c e s f u l Te a c h i n g , New Yo r k , McGraw H i l l , 2e d r u k 1 9 5 4 . Instituut voor Organisatie Ontwikkeling Valckenboschlaan 8, Postbus 299, 3700 AG Zeist Telefoon 03404-20044 b . h e t v o e l e n v a n d e l e e r l i n g e n b i j d e l e e r s t o f e n d e l e e r a c t i v i t e i t e n b e t r o k k e n i s , z o d a t d e z e b e l e e f d w o r - den a l s p l e z i e r i g , b e l a n g s t e l l i n g o p r o e p e n d e . d . t o t aan e n t h o u s i a s m e , g e g r e p e n z i j n t o e . c . h e t w i l l e n v a n d e l e e r l i n g e n g e a c t i v e e r d w o r d t . D a t i s t e h e r k e n n e n a l s z i j i n i t i a t i e f n e m e n , v r a g e n s t e l l e n , o e f e n e n , d o o r z e t t e n , o p n i e u w p r o b e r e n , e . d . Hoe k a n n u d e l e s g e v e r d e i n t e n s i t e i t v a n d e z e o n t m o e t i n g b e v o r d e r e n ? Deze h a n g t n a t u u r l i j k o o k a f v a n d e l e e r l i n g e n v a n d e o m s t a n d i g h e d e n , m a a r d e l e r a a r k a n e r m e e r a a n d o e n d a n men g e w o o n l i j k m e e n t . De l e s g e v e r b r e n g t l e e r p r o c e s s e n v a n l e e r l i n g e n o p g a n g d o o r : * A a n b i e d e n : Daarmee w o r d t h e t w a a r n e m e n , v o o r s t e l l e n e n d e n k e n v a n de l e r e n d e n a a n g e s p r o k e n , w a a r m e e n i e u w e i n h o u d e n w o r - den opgenomen e n v e r w e r k t . * M o t i v e r e n : Daarmee s p r e e k t h i j h e t g e v o e l a a n : b e l a n g s t e l l i n g , u i t d a g i n g . * L e i d e n : H i j g e e f t l e i d i n g a a n d e l e e r a c t i v i t e i t e n v a n d e l e r e n - den, d a a r m e e w o r d t h e t h a n d e l e n a a n g e s p r o k e n ( o p g a v e n maken, o e f e n e n , p r o j e c t e n , e n z . ) . 2 . Twee p r i n c i p e s v a n d e k e n n i s o v e r d r a c h t 2. M u r s e l l h e e f t n u e e n z e s t a l d i d a c t i s c h e p r i n c i p e s a a n g e - t o o n d , d . w . z . p r i n c i p e s d i e w e a a n a l o n s d i d a c t i s c h h a n - d e l e n t e n g r o n d s l a g k u n n e n l e g g e n om i n t e n s i e v e l e e r p r o - cessen o p g a n g t e b r e n g e n . Te l k e n s t w e e e r v a n v o r m e n e e n p o l a r i t e i t . H e t e e r s t e p a a r n o e m t h i j “ f o c u s ” e n “ c o n - t e x t ” . D e z e h e b b e n b e t r e k k i n g o p h e t a a n b i e d e n e n opnemen van l e e r s t o f . Het v o l g e n d e t w e e t a l g e e f t g e z i c h t s p u n t e n v o o r d e r e l a t i e van l e s g e v e r e n l e r e n d e n e n d e r o l v a n d e l e e r g r o e p : ' i n - d i v i d u a l i z a t i o n ' e n ' s o c i a l i z a t i o n ' ( h e t p r i n c i p e v a n d e “ i n d i v i d u a l i s e r i n g ” e n v a n d e “ g r o e p s v o r m i n g ” ) . H e t d e r d e paar t e n s l o t t e n o e m t M u r s e l l : ' s e q u e n c e ' e n ' e v a l u a t i o n ' (we v e r t a l e n d i t a l s h e t p r i n c i p e v a n d e “ o n t w i k k e l i n g ” en v a n d e “ e v a l u a t i e ” ) , d i e g e z i c h t s p u n t e n v e r s c h a f f e n v o o r d e l e e r g a n g e n d e o p b o u w v a n e e n l e s ( i n d e t i j d ) . Deze s y l l a b u s g a a t i n o p h e t e e r s t e p a a r p r i n c i p e s , d i e b e t r e k k i n g h e b b e n o p h e t a a n b i e d e n e n opnemen v a n l e e r - s t o f . 3. B i j “ o v e r d r a c h t ” v a n k e n n i s g e b e u r t v a a k n i e t m e e r d a n d a t k e n n i s ( i n f o r m a t i e , g e d a c h t e n , m e n i n g e n ) v a n h e t e n e h o o f d n a a r h e t a n d e r e w o r d t “ o v e r g e h e v e l d ” . D e l e e r l i n g h e e f t d a n e e n s t u k k e n n i s v e r w o r v e n , m a a r w e e t v a a k o n - v o l d o e n d e , w a a r d e z e o p s l a a t e n h o e z e m e t a n d e r e f e i t e n i n d e w e r e l d s a m e n h a n g t . “ A u t h e n t i e k l e r e n ” b e t e k e n t e c h t e r , d a t d e l e e r l i n g t o t “ w e r k e l i j k e k e n n i s ” k o m t , d e l e s g e v e r i s d a n d e g e n e , d i e hem n a a r d i e w e r k e l i j k h e i d t o e b r e n g t . Hoe l e r e n w e d e w e r k e l i j k h e i d k e n n e n ? D o o r m i d d e l v a n waarnemen e n d e n k e n . A l s w e e e n d i n g , f e i t o f g e b e u r e n waarnemen h e b b e n w e e r n o g g e e n k e n n i s v a n . P a s a l s w e ons d e n k e n o p d i e w a a r n e m i n g r i c h t e n , w e t e n w e w a t w e e i - g e n l i j k waarnemen e n h o e d a t m e t a n d e r e d i n g e n o f f e i t e n samenhangt. Zodra o o k h e t o n d e r w i j s e n d e o p l e i d i n g e n e r n s t maken m e t de b e d o e l i n g d a t l e e r l i n g e n d e w e r k e l i j k h e i d l e r e n k e n - nen, d a n v o l g t d a a r u i t d a t d e l e r e n d e n i n d e g e l e g e n h e i d z i j n : - w a a r n e m i h g e n t e d o e n o f v r o e g e r e w a a r n e m i n g e n w e e r o p t e r o e p e n ( e n o o k t e l e r e n w a a r n e m e n ! ) : - a c t i e f ( m e e - ) d e n k e n d m e t d i e ( a c t u e l e o f v r o e g e r e ) waarnemingen b e z i g t e z i j n ( e n o o k t e l e r e n d e n k e n ! ) . Daarmee z i j n t w e e d i d a c t i s c h e p r i n c i p e s u i t g e s p r o k e n , d i e we. noemen: h e t p r i n c i p e v a n d e e r v a r i n g e n h e t p r i n c i p e van d e c e n t r a l e g e d a c h t e . Wa t d a a r m e e b e d o e l d w o r d t , k o m t i n h e t v o l g e n d e a a n d e o r d e . 3 . H e t p r i n c i p e v a n d e e r v a r i n g We b e g i n n e n m e t e e n e e n v o u d i g v o o r b e e l d u i t d e m e e t k u n - de. D e “ l e e r s t o f ” i s d a n b . v . d e r e c h t h o e k . N u z i e n w i j o v e r a l r e c h t h o e k e n om o n s h e e n , d . w . z . e i g e n l i j k v o o r w e r - pen, w a a r a a n r e c h t h o e k e n v e r s c h i j n e n . Nemen w e g e d a c h t e - l o o s w a a r , d a n k o m t h e t “ r e c h t h o e k i g z i j n ” v a n h e t v o o r - werp n i e t t o t b e w u s t z i j n , l a a t s t a a n d e m e e t k u n d i g e e i g e n s c h a p p e n v a n d e r e c h t h o e k . P a s w a n n e e r w e d e e r b i j behorende g e d a c h t e n ( r e c h t e l i j n , h o e k , e v e n w i j d i g h e i d , g e l i j k h e i d ) l e r e n k e n n e n , k u n n e n w e d e r e c h t h o e k h e r k e n - nen e n b e g r i j p e n e n d a a r d o o r o o k c o n s t r u e r e n e n t o e p a s - s e n . Nu “ l e r e n ” w e o p s c h o o l v e e l k e n n i s , d i e h e t r e s u l t a a t i s van h e t waarnemen e n d e n k e n v a n a n d e r e n . B . v . o p p e r v l a k = h o o g t e x b r e e d t e . D e z e k e n n i s i s d e v e r k o r t e s y m b o l i s c h e weergave v a n e e n s t u k w e r k e l i j k h e i d . D i t k a n men “ u i t h e t h o o f d l e r e n ” z o n d e r d e w a a r n e m i n g e n h e t b e g r i p . D . w . z . g e h e e l z o n d e r w a a r n e m i n g e n b e g r i p z o u o o k d a t n i e t l u k - k e n . D e l e e r l i n g h e l p t z i c h d o o r h e t t e k s t b e e l d i n h e t boek, b . v . a l s w a a r n e m i n g t e g e b r u i k e n e n h i j h e e f t o o k 4. een v a a g b e g r i p , w a a r h e t b i j d e z e s t e l l i n g om g a a t , a n - d e r s z o u h i j n i e t s m e e r k u n n e n r e p r o d u c e r e n . G e w o o n l i j k h e e f t h i j o o k w e l e e n t e k e n i n g o p h e t b o r d g e z i e n , d i e een r e c h t h o e k v o o r s t e l t . H e t b l i j k t n u n o g a l e e n s d a t b . v . l e e r l i n g e n o p d e t e c h n i s c h e s c h o o l , d i e p a s v a n h e t b a s i s o n d e r w i j s gekomen z i j n , d e v r a a g n a a r h e t o p p e r v l a k van e e n m e t a l e n p l a a t g e h e e l o n b e g r i j p e l i j k v i n d e n . Te k e n t d e l e r a a r d a n d e fi g u u r o p h e t b o r d , d a n z e g g e n z e meteen: o h , d a t i s h o o g t e x b r e e d t e . Z e z i j n h o o g s t v e r - wonderd, d a t r e c h t h o e k e n n o g “ e r g e n s a n d e r s i n d e w e r e l d ” voorkomen d a n o p s c h o o l . M . a . w . h e t b e g r i p “ r e c h t h o e k ” i s b i j h e n i n g e b e d i n d e v o o r s t e l l i n g v a n d e o n d e r w i j z e r , d i e e e n fi g u u r m e t k r i j t t e k e n t . M u r s e l l n o e m t d i e v o o r - s t e l l i n g d e c o n t e x t , w a a r i n e e n s t u k l e e r s t o f “ i n g e b e d i s ” , d e c o n c r e t e i n h o u d waarmee e e n b e g r i p g e v u l d i s . I s de c o n t e x t v a n h e t b e g r i p r e c h t h o e k b i j e e n k i n d n i e t meer d a n : “ s c h o o l e n fi g u u r m e t k r i j t o p b o r d ” , d a n i s d a t e e n a r m e e n o n e i g e n l i j k e c o n t e x t . Voor h e t o n d e r w i j s i s d u s v a n b e l a n g t e z o r g e n v o o r e e n goede c o n t e x t , d . w . z . e e n c o n t e x t , d i e h e l p t e e n s t u k w e r k e l i j k h e i d t e e r v a r e n i n w i s s e l e n d e o m s t a n d i g h e d e n . I n h e t g e v a l v a n d e r e c h t h o e k k a n men b . v . v o o r w e r p e n i n d e omgeving s a m e n v e r k e n n e n ( o f o p m e t e n ) o m t e o n t d e k k e n , d a t h e t z e l f d e b e g r i p i n e e n t e l k e n s v e r s c h i l l e n d e c o n t e x t ( b l a d p a p i e r , v e n s t e r , r u i t , d e u r k o z i j n e n i n v e r s c h i l - l e n d e v e r s c h i j n i n g s v o r m e n : g e d r o n g e n o f l a n g w e r p i g ( b . v . een l a t ) t e r u g t e v i n d e n i s . A l l e l e r e n m o e t g e b a s e e r d z i j n o p e e n s t u k e r v a r i n g , a a n - v a n k e l i j k e n b i j j o n g e k i n d e r e n d i r e c t e , c o n c r e t e e r v a - r i n g , l a t e r s t e e d s m e e r d o o r a a n t e k n o p e n b i j v r o e g e r e ( s o o r t g e l i j k e ) e r v a r i n g e n . V e l e d i d a c t i s c h e m i d d e l e n e n r a a d g e v i n g e n t r a c h t e n d i t p r i n c i p e t e v e r w e r k e l i j k e n b . v . d o o r : - u i t g a a n v a n d e c o n c r e t e s i t u a t i e ; - v o o r b e e l d e n , g e v a l l e n , i n c i d e n t e n ; - v i s u e l e e n a n d e r e l e e r - e n h u l p m i d d e l e n ; - a a n s l u i t e n o p d e l e v e n s w e r e l d v a n d e l e e r l i n g e n ; - v e r t e l l e n v a n e i g e n e r v a r i n g e n ; - e x c u r s i e s , e n z . D a a r d o o r w o r d t d e l e e r s t o f u i t z i j n s c h o o l s e i s o l e m e n t v e r l o s t , k o m t d i c h t e r b i j d e w e r k e l i j k h e i d e n l e v e n s e c h t - h e l d e n w o r d t v e r m e d e n d a t k e n n i s t e a b s t r a c t , v e r b a a l e n o p p e r v l a k k i g w o r d t . V o o r a l k i n d e r e n e n p u b e r s h e b b e n e r b e h o e f t e a a n d e c o n c r e t e w e r k e l i j k h e i d d i r e c t t e e r v a - r e n . D a a r o m l e r e n z e b e p a a l d e d i n g e n v a a k b e t e r e n s n e l - l e r b u i t e n d e s c h o o l . B e t r e f t h e t v e r s c h i j n s e l e n i n d e t i j d , d a n k a n men a l l e e n e r v a r e n w a t n u g e b e u r t ( a c t u e e l i s ) , v e r l e d e n e n t o e k o m s t m o e t men z i c h v o o r s t e l l e n . V o o r g e s c h i e d e n i s , m a a t s c h a p p i j k e n n i s e . d . t r a c h t men d a a r o m aan t e k n o p e n a a n a c t u e l e g e b e u r t e n i s s e n . 4. H e t p r i n c i p e van d e c e n t r a l e gedachte 5. Vel e l e s s e n g a a n o v e r e e n “ o n d e r w e r p ” , d a t i s e c h t e r n i e t h e t z e l f d e a l s e e n f o c u s . D i t o n d e r w e r p ( b . v . “ D e 8 0 - j a r i g e o o r l o g ” ) w o r d t i n e e n a a n t a l f e i t e n , g e b e u r t e n i s - sen, s a m e n h a n g e n , e n z . o n t l e e d , d i e d a n n a e l k a a r i n e e n o f m e e r d e r e l e s s e n w a r d e n “ b e h a n d e l d ” . I n h e t h o o f d v a n de l e e r l i n g k o m t d a n e e n v e r z a m e l i n g v a n h a l f b e g r e p e n samenhangen, f e i t e n e n d e t a i l s t e r e c h t - sommige i n t e r e s - s a n t , a n d e r e n i e t - w a a r v a n e e n d e e l s p o e d i g w e e r i n d e v e r g e t e l h e i d v e r z i n k t . W i l d e l e r a a r e e n o n d e r w e r p z o a l s d e 8 0 - j a r i g e o o r l o g b r e n g e n , d a n d i e n t h i j z i c h a f t e v r a g e n o f h i j h i e r a a n een c e n t r a l e g e d a c h t e t e n g r o n d s l a g k a n l e g g e n , w a a r d o o r a l l e s , w a t h i j i n d a t v e r b a n d w i l b e h a n d e l e n ( d e “ s t o f ” ) , samenhangend, d o o r z i c h t i g e n i n t e r e s s a n t w o r d t ( b . v . d e s t r i j d v o o r v r i j h e i d v a n h e t g e e s t e s l e v e n ) . H e t i s n i e t a l t i j d n o d i g , d a t d e l e r a a r d e z e g r o n d g e d a c h t e e x p l i c i e t u i t s p r e e k t - d a t h a n g t a f v a n d e l e e r t i j d e n h e t a b s t r a c - t i e v e r m o g e n d e r l e e r l i n g e n . H e e f t h i j d e z e g e d a c h t e VOOT z i c h z e l f g e v o r m d e n d e s t o f d a a r o m h e e n g e o r d e n d , d a n w o r d t z i j n v e r h a a l b o e i e n d e n g e s t r u c t u r e e r d . D e - l e e r l i n - gen k r i j g e n d a n e e n “ b e e l d ” v a n d e 8 0 - j a r i g e o o r l o g . Deze, d e l e e r l i n g e n n i e t ( g e h e e l ) t o t b e w u s t z i j n komende s t r u c t u u r , g e e f t h e n e e n g e v o e l v a n h o u v a s t e n h e t b e h a n - d e l d e b l i j k t d i e p e r d o o r t e d r i n g e n . Door h e t d e n k e n k o m t “ v o r m ” i n d e “ s t o f ” . N i e u w e k e n n i s , d i e n i e t i n e e n d u i d e l i j k e samenhang w o r d t g e b r a c h t , ' h e e f t a l t i j d d e n e i g i n g c h a o t i s e r e n d t e w e r k e n i n d e g e e s t v a n d e l e e r l i n g . O r d e n t men d e f e i t e n e n b e g r i p p e n om e e n c e n t r a l e g e d a c h t e e n m a a k t d i e o o k a a n d e l e e r l i n - gen b e w u s t , d a n k r i j g e n d e z e “ v a t ” o p d e s t o f ( b e - g r i j - pen) e n d a a r d o o r o o k z e k e r h e i d . Het p r i n c i p e v a n d e c e n t r a l e g e d a c h t e w i l z e g g e n , d a t a a n de b e h a n d e l i n g v a n e e n s t u k l e e r s t o f e i g e n l i j k e e n g e - d a c h t e t e n g r o n d s l a g z o u m o e t e n l i g g e n , v a n w a a r u i t d e z e s t o f a l s e e n samenhangend g e h e e l o v e r z i e n e n b e l e e f d k a n w a r d e n . Va n b e l a n g i s , d a t d e l e r a a r z i c h b i j d e v o o r b e - r e i d i n g d a a r o p b e z i n t , z o ' n g e d a c h t e v o o r h e t t e b e h a n d e - l e n o n d e r w e r p k i e s t e n d e b e t r e f f e n d e s t o f r o n d o m e n i n samenhang d a a r m e e g r o e p e e r t . I n o n s ( e e n v o u d i g e ) v o o r b e e l d i s d i t : h e t b e g r i p r e c h t - h o e k . D o o r h e t e r v a r i n g s m a t e r i a a l d a t d e l e e r l i n g z i e t , t e k e n t o f m a a k t ( v e r s c h i l l e n d e r e c h t h o e k i g e v o r m e n i n v e r s c h i l l e n d e m a t e r i a l e n ) w o r d t h e t g e m e e n s c h a p p e l i j k e d a a r i n , n l . d e r e c h t h o e k b e w u s t . D o o r v r a g e n , u i t l e g e n z . w o r d t e l k e r v a r i n g s e l e m e n t m e t d e c e n t r a l e g e d a c h t e i n v e r b a n d g e b r a c h t , w a a r d o o r d e z e g e d a c h t e z i c h i n d e l e e r l i n g a l s h e t w a r e v e r d i c h t , t o t d a t h i j d e z e i n z i j n 6. a l g e m e e n h e i d b e g r i j p t e n k a n h a n t e r e n . A l l e a f z o n d e r l i j k e e r v a r i n g e n t i j d e n s h e t v e r k e n n e n v e r w i j z e n s t e e d s n a a r h e t z e l f d e p u n t ( h e t b e g r i p r e c h t h o e k ) . M u r s e l l n o e m t h e t daarom d e “ f o c u s ” ( b r a n d p u n t ) v a n d e l e s . I n d i t p u n t o n t v o n k t a . h . w . h e t i n z i c h t . De f o c u s i n o n s v o o r b e e l d - h e t b e g r i p r e c h t h o e k - i s n a t u u r l i j k e e n v o u d i g e n v o o r d e h a n d l i g g e n d . E e n b e l a n g - r i j k e h u l p w o r d t d i t p r i n c i p e a l s h e t g a a t om g r o t e r e g e - b i e d e n , d i e i n e e n r e e k s v a n l e s s e n b e h a n d e l d w a r d e n o f voor e e n g e h e e l v a k . Z o z o u men b . v . a l s c e n t r a l e g e d a c h - t e v a n d e a l g e b r a d e i d e e v a n d e v e r g e l i j k i n g k u n n e n k i e - z e n . A l l e a l g e b r a ï s c h e o p e r a t i e s z i j n o p t e v a t t e n a l s v o r m v e r a n d e r i n g e n v a n d e b e i d e l e d e n v a n d e v e r g e l i j k i n g met b e h o u d v a n g e l i j k h e i d i n g r o o t t e . D i t k a n b i j v e r - s c h i l l e n d e b e w e r k i n g e n t e l k e n s w e e r b e w u s t g e m a a k t w a r - den, t o t d a t h e t v o o r d e l e e r l i n g e n a l s r i c h t l i j n b i j h e t o p l o s s e n v a n v r a a g s t u k k e n v a n z e l f s p r e k e n d i s g e w o r d e n . B i j t e c h n i s c h e o n d e r w e r p e r “ l i g t d e f o c u s - - i n h t d o e l v _ a n p r o d u k t e n o f b e w e r k i n g e n . A l l e k e n m e r k e n v a n v o r m g e v i n g , o n d e r d e l e n , c o n s t r u c t i e , t o e g e p a s t e m a t e r i a l e n , e n z . k a n men l o g i s c h i n v e r b a n d b r e n g e n m e t d a t d o e l . To t n u t o e h e b b e n we_ d e c e n t r a l e g e d a c h t e g e z o c h t i n d e w e t m a t i g h e i d o f h e t d o e l d a t a a n e e n b e p a a l d e l e e r s t o f w e z e n l i j k t e n g r o n d s l a g l i g t . D e f o c u s k a n o o k m e e r v a n b u i t e n a a n g e b r a c h t w a r d e n , b . v . w a n n e e r men e e n s t u k a a r - d r i j k s k u n d e b e h a n d e l t i n v e r b a n d m e t e e n s c h o o l r e i s . Vo o r a f w a r d e n d e p l a a t s e n , b e z i e n s w a a r d i g h e d e n , v e r k e e r s - m i d d e l e n b e h a n d e l d , d e l e e r l i n g e n v e r z a m e l e n m a t e r i a a l , i n f o r m a t i e s , - v e r r i c h t e n b e p a a l d e o p d r a c h t e n , e n z . D e s c h o o l r e i s v o r m t d a n d e f o c u s , h e t m o t i e f waarom d i t a l - l e s b e l a n g w e k k e n d i s e n s a m e n h a n g t . D i t w e r k t a l s e e n “ m a g n e e t ” o p a n d e r s onsamenhangende w e t e n s w a a r d i g h e d e n , de o n t m o e t i n g m e t d e s t o f w o r d t v e e l i n t e n s i e v e r . Z o k a n ook e e n t e m a k e n w e r k s t u k o f p r o j e c t d e f o c u s z i j n v o o r de b e h a n d e l i n g v a n m a t e r i a l e n k e n n i s , p r i n c i p e s v a n c o n - s t r u c t i e o f v o r m g e v i n g , t e k e n m e t h o d e n , t a a l g e b r u i k , e n z . D i t w e r k t z e e r s t i m u l e r e n d o p d e b e l a n g s t e l l i n g v o o r d e e l o n d e r w e r p e n u i t v e r s c h i l l e n d e v a k k e n . Men m o e t e c h t e r v e r m i j d e n b i j t e v e e l o n d e r w e r p e n e e n d e r g e l i j k e e x t e r n e f o c u s t e w i l l e n a a n b r e n g e n . D e samenhang t u s s e n a l l e r l e i zaken k r i j g t d a n e e n t e g e z o c h t k a r a k t e r . Daarom i s h e t b e l a n g r i j k v o o r a l t e z o e k e n n a a r c e n t r a l e g e d a c h t e n , d i e v o o r e e n b e p a a l d e l e e r s t o f w e z e n l i j k z i j n . E e n f o c u s d u s n i e t v o o r d e l e e r s t o f m a a r d i e i n h e t o n d e r w e r p b e s l o t e n l i g t . 5 . D e samenhang v a n h e t p r i n c i p e v a n f o c u s e n c o n t e x t De c e n t r a l e g e d a c h t e v e r h e l d e r t d e e r v a r i n g e n g e e f t s a - menhang, d e e r v a r i n g g e e f t d e i n h o u d e n v u l t ( v e r r i j k t ) de g e d a c h t e . H e t t i j d e n s d e l e e r a c t i v i t e i t e n g e b r u i k t e e r v a r i n g s m a t e r i a a l k a n a l s z o d a n i g w e e r “ v e r g e t e n ” w o r - den, d e g e w o n n e n b e g r i p p e n b l i j v e n d a a r d o o r t o c h g e v u l d . Beide p r i n c i p e s d i e n e n d u s b i j “ k e n n i s o v e r d r a c h t ” e v e n - w i c h t i g t e w o r d e n v e r z o r g d . I s e r t e v e e l c o n t e x t , d a n “ v e r d r i n k t ” h e t b e g r i p , h e t k o m t n i e t u i t d e v e r f ( d . w . z . h e t m a t e r i a a l ) . B i j t e e e n z i j d i g e n a d r u k o p d e c e n t r a l e g e d a c h t e , w o r d t d e z e t e s c h e r p , t e g e I s o l e e r d , t e a b s t r a c t . H e t g e v a a r i s : l e g e b e g r i p p e n ( b . v . w e t t e n , f o r m u l e s , d e fi n i t i e s ) , d i e i n h e t l e v e n n i e t w o r d e n h e r - kend e n d a a r o m o o k n i e t t o e g e p a s t . Het s a m e n s p e l v a n b e i d e p r i n c i p e s i n e e n l e e r g a n g o f d e b e h a n d e l i n g v a n e e n b e p a a l d o n d e r w e r p k a n i n e e n s c h e m a - t i s c h b e e l d w o r d e n v e r d u i d e l i j k t . T r a d i t i o n e e l i s d e g a n g v a n z a k e n v e e l a l z o , d a t e e n o n - derwerp w o r d t g e a n a l y s e e r d i n d e e l o n d e r w e r p e n a . , b . , c . ( h o o f d s t u k k e n , e . d . , d i e d a n n a e l k a a r a a n d e orde w o r d e n g e s t e l d ( d e zogenaamde s u c c e s s i e v e l e e r g a n g ) . b . s t e u n t d a n m i n o f m e e r o p a . o f s t a a t e r g e h e e l l o s van. I s e r e e n c e n t r a l e g e d a c h t e ( C ) , d a n v o r m e n d e f e i - t e n , w e t e n s w a a r d i g h e d e n , e n z . d e “ p e r i f e r i e ” . c D e l e e r s t o f ( a . , b . . . . ) w o r d t t e l k e n s i n v e r b a n d g e b r a c h t met C , z o d a t h e t i n z i c h t i n C t e l k e n s v e r r i j k t w o r d t e n o m - g e k e e r d d e s t e e d s b e t e r b e g r e - pen g e d a c h t e “ e e n l i c h t w e r p t ” op d e b e h a n d e l d e f e i t e n . H o e v e r d e r men k o m t , d e s t e m e e r C k u n n e n d e l e e r l i n g e n d e s t o f z e l f s t a n d i g v e r o v e r e n . Z e b e g r i j p e n m e t e e n a l w a a r o v e r h e t g a a t , h e t d e n k e n i s a c t i e f g e w o r d e n e n n i e u w e s t o f w o r d t m e t m e e r v e r w a c h t i n g e n z e l f v e r t r o u w e n t e g e m o e t g e - z i e n . M e n k a n o o k t e r u g g r i j p e n o p h e t v o r i g e , z o d a t d e s t o f v a n a . b . v . n u p a s g o e d d o o r d r i n g t o f o p e e n h o g e r n i v e a u w o r d t b e g r e p e n . Wa t men b i j d . o n t d e k t h e e f t , k a n de k e n n i s v a n a . w e e r b e v r u c h t e n . H e t m e e r m a l e n d o o r l o p e n van e e n l e e r g a n g ( b . v . e e r s t g l o b a a l , d a n m e e r g e d i f f e - r e n t i e e r d ) w o r d t i n d e d i d a c t i e k e e n “ c o n c e n t r i s c h e a b c 7. 8. l e e r g a n g ” g e n o e m d . D e z e m e t h o d e k o m t p a s g o e d t o t z i j n r e c h t , a l s e r e e n c e n t r a l e g e d a c h t e i s . Gaan w e n u n o g e e n s t e r u g o p h e t g e e n b i j h e t “ p r i n c i p e van d e e r v a r i n g ” i s g e z e g d ( p a r . 3 ) . N u l e r e n w e o p s c h o o l v e e l k e n n i s , d i e h e t r e s u l - t a a t i s v a n h e t waarnemen e n d e n k e n v a n a n d e r e n Het t o e p a s s e n v a n d e p r i n c i p e s v a n e r v a r i n g e n c e n t r a l e g e d a c h t e , b e t e k e n t d u s , d a t d e l e r a a r n e t z o n d e r m e e r h e t e i n d p r o d u k t v a n w a a r n e m i n g e n d e n k e n a l s k e n n i s a a n l e e r - l i n g e n v o o r s c h o t e l t , m a a r t r a c h t h e n t o t d e “ o o r s p r o n k e - l i j k e e r v a r i n g h e t z e l f s t a n d i g doordenken t e b r e n g e n , z o d a t z i j d e s y n t h e s e z e l f k u n n e n v o l t r e k k e n e n d e g e w o n - nen k e n n i s e r e e n v a n h e n z e l f k a n w o r d e n . Z i j k r i j g e n d a a r d o o r ” e e r s t e - h a n d s - k e n n i s “ , n i e t ” t w e e d e o f d e r d e - h a n d s - k e n n i s “ . D a t i s e i g e n l i j k d e b e t e k e n i s v a n o n t m o e - t i n g : d e l e e r l i n g o n t m o e t e e n s t u k w e r k e l i j k h e i d e n v e r - w e r k t d i t . D e k e n n i s w o r d t n i e t ” o v e r g e d r a g e n “ , m a a r o p - n i e u w - i n h em g e b o r e-n . Nu i s h e t b i j d e s t a n d v a n o n z e c u l t u u r d u i d e l i j k , d a t h e t o n m o g e l i j k i s d a t l e e r l i n g e n t . a . v . a l l e i n h o u d e n , d i e z i j m o e t e n l e r e n , d e w e g z o u d e n v o l g e n v a n o o r s p r o n - k e l i j k e r v a r e n e n z e l f s t a n d i g d o o r d e n k e n . Z i j z o u d e n d a n wel e e n z e e r g e c o n c e n t r e e r d e h e r h a l i n g v a n e e n s t u k m e n s - h e i d s o n t w i k k e l i n g p e r s o o n l i j k m o e t e n h e r h a l e n . Wa a r h e t op a a n k o m t , i s d a t z i j i n d e v e r s c h i l l e n d e l e e r s t o f g e b i e - den t . a . v . e n k e l e o n d e r w e r p e n d e z e w e g h e b b e n g e v o l g d , v o o r a l t . a . v . d e e l e m e n t a i r e k e n n i s v a n e e n v a k . I s d e v e r b i n d i n g t u s s e n l e e r l i n g e n v a k g e b i e d e e n m a a l g e s l a g e n , dan i s h i j o o k b e r e i d e e n d e e l v a n d e k e n n i s m e e r o p g e - zag a a n t e nemen ( e n d a n n i e t m e e r o p g r o n d v a n g e m a k - z u c h t ) . H e e f t h i j v o l d o e n d e e l e m e n t a i r e e r v a r i n g e n b e - g r i p p e n i n h e t o n d e r w i j s o p g e d a a n , d a n z a l h i j v e e l o v e r - genomen k e n n i s l a t e r z e l f s t a n d i g t o t e r v a r i n g e n i n z i c h t kunnen b r e n g e n . V e l e n k e n n e n ; de e r v a r i n g i n h e t l a t e r e l e v e n , d a t z i j k e n n i s , d i e z e v r o e g e r ” g e w o o n h a d d e n g e - l e e r d “ , n u p a s e i g e n l i j k g o e d b e g r i j p e n . Het b e l a n g v a n h e t w e r k e n m e t d e p r i n c i p e s v a n f o c u s e n c o n t e x t i n h e t o n d e r w i j s i s d a n o o k n i e t i n d e e e r s t e p l a a t s om l e e r s t o f g e m a k k e l i j k e r t e v e r w e r k e n ( a a n v a n k e - l i j k i s h e t o p d i e m a n i e r v a a k z e l f s m o e i l i j k e r ) , m a a r om het waarnemingsvermogen è n h e t denkvermogen t e s c h o l e n met b e h u l p w a a r v a n g e d u r e n d e h e t h e l e l e v e n e c h t e k e n n i s v e r w o r v e n k a n w o r d e n . Ten s l o t t e : u h e b t z i c h m i s s c h i e n r e e d s a f g e v r a a g d , w a t de c e n t r a l e g e d a c h t e v a n d i t s t u k z o u k u n n e n z i j n . D e z e werd e e r d e r o n g e v e e r a l s v o l g t a b s t r a c t g e f o r m u l e e r d : - d e w e r k e l i j k h e i d l e r e n w e k e n n e n d o o r m i d d e l v a n w a a r - nemen e n d e n k e n ; - a l l e k e n n i s i s r e s u l t a a t v a n a c t i e f waarnemen e n d e n - ken; - e n d e g e v o l g e n d a a r v a n v o o r o n d e r w i j s e n o p l e i d i n g e n ( a u t h e n t i e k l e r e n ) . De c o n t e x t v o o r d e z e - n i e t z o e e n v o u d i g e g e d a c h t e - w a s h e t v e r h a a l o v e r d e r e c h t h o e k , d e 8 0 - j a r i g e o o r l o g e n d e a l g e b r a . D e z e c o n t e x t i s b e t r e k k e l i j k t o e v a l l i g , h e t h a d ook e e n a n d e r e k u n n e n z i j n . Die c e n t r a l e g e d a c h t e w e r d i n d e z e l a a t s t e p a r a g r a a f n o g v e r d e r u i t g e w e r k t . Met d e z e g e d a c h t e t o e g e r u s t z o u u h e t g e h e e l n o g e e n s v a n v o r e n a f d o o r k u n n e n nemen - m i s s c h i e n w o r d t d a n p a s e e n en a n d e r d u i d e l i j k ( e r ) , w a a r j e i n h e t b e g i n o v e r h e e n l e e s t . A l l e u i t s p r a k e n k u n n e n i n v e r b a n d m e t d e z e c e n t r a - l e g e d a c h t e w o r d e n g e z i e n . COPYRIGHT N P I 9.

principes_van_didactiek_als_achtergrond_bij_het_voorbereiden_van_een_les.txt · Last modified: 2018/10/03 06:08 (external edit)