communiceren_in_het_bedrijf-_over_de_zichtbare_buitenkant_en_de_onzichtbare_binnenkant

Back to list

Copyright © Association for Social Development (ASD) 2013 All Rights Reserved. No part of this website may be reproduced or published without the express consent of Association for Social Development (ASD). Please also read http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/

Original format:

npi_-_communiceren_in_het_bedrijf_-_buitenkant_en_binnenkant.pdf

NV! - Instituut voor Organisatie Ontwikkeling * i n l e i d i n g : 7 7 6 9 . 8 8 9 CZ/LO COMMUNICEREN I N HET BEDRIJF: OVER DE ZICHTBARE BUITENKANT EN DE ONZICHTBARE BINNENKANT Communicatierijkdom e n -armoede Communicatie i s n u n i e t d i r e c t e e n b i j z o n d e r m o d e r n v e r - s c h i j n s e l ; h e t i s n i e t o v e r d r e v e n om t e z e g g e n d a t h e t z o oud i s a l s d e m e n s h e i d . Men z o u z e l f s k u n n e n s t e l l e n , d a t z o l a n g e r w e z e n s z i j n d i e w i j mensen noemen e r o o k e e n c o m - m u n i c a t i e v e r s c h i j n s e l i s g e w e e s t . Vr a a g t men z i c h a f waarom mensen b l i j k b a a r v a n o u d s h e r g e - communiceerd h e b b e n m e t e l k a a r d a n i s e e n n i e t w e t e n s c h a p p e - l i j k , m a a r m i s s c h i e n t o c h o o k w e l d u i d e l i j k a n t w o o r d , d a t h e t e e n i n n e r l i j k e b e h o e f t e i s v a n mensen om t e c o m m u n i c e r e n o f a n d e r s g e z e g d : d e mens i s o p z i c h z e l f e i g e n l i j k i n c o m - p l e e t . H i j b e l e e f t z i j n m e n s - z i j n i n h o g e m a t e d a a r d o o r d a t h i j i n v e r b o n d e n h e i d m e t a n d e r e mensen i n h e t l e v e n s t a a t e n z i c h o o k z o a l s mens k a n m a n i f e s t e r e n . Communicatie i s h e t a c t i e v e w i l s p r o c e s w a a r d o o r mensen d e z e v e r b o n d e n h e i d e x i s t e n t i e e l m a k e n . E n w a t e r d a n a l s v r u c h t van d i t p r o c e s t e v o o r s c h i j n k o m t n o e m t men o o k w e l o n t m o e - t i n g . O n t m o e t i n g k a n , a f h a n k e l i j k v a n d e a a r d v a n h e t commun i c a t i e p r o c e s , m i n o f m e e r i n t e n s i e f z i j n . Communicatie b e t e k e n t l e t t e r l i j k : i e t s g e m e e n s c h a p p e l i j k m a - ken o f i e t s samen d e l e n e n d e v e r b o n d e n h e i d d i e d o o r commun i c a t i e o n t s t a a t h e e f t h e t k a r a k t e r v a n e e n p r o c e s w a a r d o o r mensen z i c h n i e t a l l e e n u i t e r l i j k v e r b o n d e n , m a a r o o k i n n e r - l i j k o p e l k a a r b e t r o k k e n w e t e n e n d a a r d o o r o o k l e v e n m e t h e t g e v o e l d a t z i j i n n e r l i j k i e t s g e z a m e n l i j k t e d e l e n h e b b e n . Nu i s d i t a l l e s z o v a n z e l f s p r e k e n d o m d a t w i j h e t i n h e t d a - g e l i j k s l e v e n v o o r t d u r e n d d o e n o f a l t h a n s n a s t r e v e n . A n d e r s zou h e t m e n s e l i j k l e v e n o p h o u d e n m e n s e l i j k l e v e n t e z i j n . Men k a n z i c h a f v r a g e n “ h e e f t h e t e i g e n l i j k n o g w e l z i n om v e e l t i j d a a n d i t t h e m a t e w i j d e n ” ? Het i s z o v a n z e l f s p r e k e n d e n e r i s o o k a l i n w e t e n s c h a p , i n p u b l i c a t i e s , i n o n d e r z o e k z o v e e l o v e r g e z e g d d a t men z i c h d e v r a a g k a n s t e l l e n o f d a a r n o g z o v e e l n i e u w s a a n t o e t e v o e - gen i s . I k d e n k d a t d a t t o c h h e t g e v a l i s e n d a t e r a l l e r e - den i s om a n n o 1 9 8 6 , t o c h o p n i e u w n a a r h e t v r a a g s t u k v a n c o m m u n i c a t i e t e k i j k e n e n o n s d e v r a a g t e s t e l l e n w a t h e t * B e w e r k t e t e k s t v a n d e O l d e n d o r f f - l e z i n g d o o r P r o f . D r . C . J . Z w a r t , g e h o u d e n o p 1 9 d e c . ' 8 5 i n d e K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l T i l b u r g . Deze i n l e i d i n g i s a l s a r t i k e l v e r s c h e n e n i n h e t N P I - B u l l e - t i n 1 9 8 6 / 7 . Valckenboschlaan 8, Postbus 299, 3700 AG Zeist, Telefoon 03404-20044, Fax 03404-12770. 2. nog v o o r n i e u w e g e z i c h t s p u n t e n k a n o p l e v e r e n . H e t i s z o , d a t de v r a a g w a t v o o r n i e u w e g e z i c h t s p u n t e n a a n d i t t h e m a z i j n t o e t e v o e g e n n a a r m i j n m e n i n g h e t b e s t b e a n t w o o r d k a n w o r - den d o o r u i t t e g a a n v a n e e n p a r a d o x d i e i n o n s m o d e r n e s o - c i a l e l e v e n a a n w e z i g i s . I k w i l u e e r s t g r a a g d e e l g e n o o t m a - ken v a n d i e p a r a d o x . D e p a r a d o x i n k w e s t i e z i e t e r v o o r m i j a l s v o l g t u i t . Men k a n s t e l l e n d a t w i j i n e e n t i j d p e r k l e v e n w a a r a a n d e ene k a n t n o g n o o i t z o v e e l c o m m u n i c a t i e m i d d e l e n e n i n s t r u m e n - t e n v o o r h a n d e n z i j n g e w e e s t , m a a r t e g e l i j k e r t i j d a a n d e a n - dere k a n t w e l l i c h t d e c o m m u n i c a t i e - a r m o e d e n o g n o o i t z o g r o o t i s g e w e e s t . Deze p a r a d o x l i j k t m i j u i t e r s t c r u c i a a l . I k w i l e r d a a r o m e e r s t n o g g r a a g i e t s a a n t o e v o e g e n . H e t i s b u i t e n g e w o o n o p - v a l l e n d d a t w i j i n e e n t i j d l e v e n w a a r h e t v o o r a l l e mensen i n d e h e l e w e r e l d m o g e l i j k i s g e w o r d e n om d a n k z i j e e n t e c h - n i s c h i n s t r u m e n t a r i u m m e t a l l e a n d e r e mensen t e c o m m u n i c e - r e n . L e t t e r l i j k f y s i e k , d o o r d a t t r e i n v e r k e e r e n v l i e g v e r k e e r de m o g e l i j k h e d e n g r o o t h e b b e n g e m a a k t , m a a r o o k o p t a l v a n andere m a n i e r e n : r a d i o , t e l e v i s i e , t e l e f o o n v e r k e e r . V o l - s t r e k t g e a u t o m a t i s e e r d e c o m m u n i c a t i e n e t w e r k e n s t e l l e n o n s i n s t a a t om o p i e d e r moment v a n d e d a g e n n a c h t m e t v r i j w e l i e - der a n d e r m e n s o p d e w e r e l d t e c o m m u n i c e r e n . Men z o u m e t e e n b e e t j e m e r k w a a r d i g b e e l d k u n n e n z e g g e n d a t w i j i n e e n t i j d p e r k l e v e n o f b e g i n n e n t e l e v e n w a a r w i j “ o n l i n e ” , z o a l s d a t i n a u t o m a t i s e r i n g s t e r m e n w o r d t g e n o e m d , m e t a l l e mensen v e r b o n d e n z i j n e n d a t i n d i e z i n e i g e n l i j k h e t i d e a a l om a l s m e n s h e i d é é n g e h e e l t e w o r d e n , a l t h a n s i n t e c h n i s c h e z i n , b i n n e n o n s b e r e i k i s g e k o m e n . E c h t e r, d e z e “ o n l i n e ” - v e r b i n d i n g v a n a l l e mensen m e t a l l e mensen i s e e n u i t e r l i j k e , i s e e n t e c h n i s c h e , i s e e n i n s t r u - m e n t e l e v e r b i n d i n g . Z i j s t a a t i n s c h r i l c o n t r a s t m e t h e t a n - dere d e e l v a n d e p a r a d o x , n a m e l i j k , d a t i n h e t g e w o n e a l l e - daagse s o c i a l e v e r k e e r e r o o k e e n a n d e r g e z i c h t v a n d e c o m - m u n i c a t i e i s e n d a t z i e t e r v e e l m i n d e r r o o s k l e u r i g u i t . D a t heb i k w i l l e n a a n g e v e n d o o r t e s t e l l e n d a t e r w a a r s c h i j n l i j k nog n o o i t i n d e g e s c h i e d e n i s e e n t i j d i s g e w e e s t w a a r i n z o - v e e l c o m m u n i c a t i e - a r m o e d e l e e f d e t u s s e n d e mensen e n i k b a - seer m i j d a a r b i j n i e t a l l e e n o p p u b l i c a t i e s m a a r o o k o p e r - v a r i n g e n d i e i k i n m i j n w e r k t e g e n k o m . H e t i s v o o r v e e l m e n - sen m o e i l i j k om a c t i e v e v e r b o n d e n h e i d o o k w e r k e l i j k e x i s t e n - t i e e l t e v o l t r e k k e n . H e t i s v o o r v e e l mensen b u i t e n g e w o o n m o e i l i j k om b i j v o o r b e e l d d u u r z a m e r e l a t i e s t e v e s t i g e n e n t e v e r z o r g e n , n i e t a l l e e n i n b e d r i j v e n m a a r o o k i n h e t g e - z i n , i n v r i e n d e n k r i n g e n , k o r t o m i n t a l v a n a n d e r e s o c i a l e v e r b a n d e n . E r w o r d t z e l f s s i n d s k o r t g e w e z e n o p e e n u i t e r s t m e r k w a a r d i g n i e u w f e n o m e e n , n a m e l i j k d a t - e n d a t w o r d t o n - d e r s t e u n d d o o r o n d e r z o e k , m e t name i n d e V e r e n i g d e S t a t e n e n Zweden - d u i d e l i j k w o r d t d a t j o n g e mensen d i e o p d e d r e m p e l van d e v o l w a s s e n h e i d s t a a n d o o r z e e r i n t e n s i e f k i j k e n n a a r TV d e m o g e l i j k h e i d v e r l i e z e n o f p r a k t i s c h v e r l i e z e n om i n een g e w o o n m e n s e l i j k h e e n e n w e e r g e s p r e k , i n e e n gewoon m e n s e l i j k c o n t a c t n o g t e c o m m u n i c e r e n . M e n s p r e e k t h i e r v a n “ h e t n i e u w e a n a l f a b e t i s m e ” . H e t h e e f t t e maken m e t d e o n - macht om i n h e t t u s s e n m e n s e l i j k e i e t s t o t s t a n d t e b r e n g e n waardoor v e r b o n d e n h e i d i n d e r d a a d g e a c t u a l i s e e r d w o r d t . Daarmee samenhangend k u n n e n w e o o k w i j z e n o p h e t v e r s c h i j n - s e l v a n d e t o e n a m e i n e e n z a a m h e i d s b e l e v e n b i j m e n s e n , m e t name j o n g e m e n s e n , d e t o e n a m e v a n d e d e p r e s s i e v e g e v o e l e n s en o o k w a a r s c h i j n l i j k , d e s t e r k e s t i j g i n g v a n z e l f d o d i n g e n met name o n d e r j o n g e m e n s e n . Nu, d e z e p a r a d o x l i j k t m i j e e n u i t e r s t c e n t r a a l g e g e v e n w a n - neer w i j p r a t e n o v e r c o m m u n i c a t i e . U i t e r l i j k e e n i n n e r l i j k e c o m m u n i c a t i e 3. I k w o u g r a a g i n h e t r e s t e r e n d e d e e l v a n m i j n b e t o o g w a t b e - s p i e g e l i n g e n w i j d e n a a n d e v r a a g w a t v o o r n o e m d e p a r a d o x o n s nu p r e c i e s t e z e g g e n h e e f t . Om t e b e g i n n e n d a c h t i k d a t e r u i t s p r e e k t , d a t w i j s c h e r p moeten o n d e r s c h e i d e n d e u i t e r l i j k e o f d e b u i t e n k a n t v a n d e s o c i a l e w e r k e l i j k h e i d e n d e i n n e r l i j k e o f d e b i n n e n k a n t v a n de s o c i a l e w e r k e l i j k h e i d . I k d e n k d a t h e t j u i s t i s om i n h e t kader v a n d e z e l e z i n g e n , d i e t o c h g e w i j d z i j n a a n O l d e n - d o r f f , t e w i j z e n o p h e t f e i t d a t o o k b i j O l d e n d o r f f z e l f d e - ze o n d e r s c h e i d i n g e e n c e n t r a a l a s p e c t v a n z i j n w e r k i s . I n z i j n b o e k “ D e p s y c h o l o g i e v a n h e t s o c i a l e l e v e n ” m e t a l s o n - d e r t i t e l “ B e s p i e g e l i n g e n o v e r d e s o c i a l e w e r k e l i j k h e i d ” , b e - g i n t O l d e n d o r f f e e r s t u i t v o e r i g m a a r o o k b i j z o n d e r k e r n a c h - t i g o p h e t v e r s c h i l t u s s e n d e b u i t e n k a n t e n b i n n e n k a n t v a n de s o c i a l e w e r k e l i j k h e i d t e w i j z e n . H i j s t e l t d a t “ s o c i a l e w e r k e l i j k h e i d a l t i j d e e n m e n s e l i j k e w e r k e l i j k h e i d i s ” , d . w. z . h e t i s e e n z i c h z e l f b e l e v e n d e e n e e n l e v e n d e w e r k e - l i j k h e i d . F e i t e n , g e b e u r t e n i s s e n , t o e s t a n d e n k r i j g e n p a s s o - c i a l e r e l e v a n t i e d o o r d a t z e o p mensen b e t r o k k e n z i j n ; d o o r - d a t mensen z i c h z e l f d a a r i n b e l e v e n . H e t i s d i t g e z i c h t s p u n t d a t hem e r t o e b r e n g t om o n d e r s c h e i d t e maken t u s s e n d e o b - j e c t w e r e l d e n d e b e t e k e n i s w e r e l d , d e w e r e l d v a n d e d i n g e n z o a l s z e z i j n e n d e w e r e l d v a n d e b e t e k e n i s v a n d e d i n g e n . Het s o c i a l e l e v e n i s a l t i j d e e n w e r e l d w a a r i n w i j e r r e k e - n i n g mee m o e t e n h o u d e n d a t mensen i n n e r l i j k m e t d e d i n g e n omgaan e n o o k e e n e i g e n p e r s o o n l i j k e v e r h o u d i n g t o t d e d i n - gen h e b b e n , k o r t o m : w i j l e v e n n i e t i n e e n o b j e c t w e r e l d m a a r i n e e n b e t e k e n i s w e r e l d . I n m i j n t e r m i n o l o g i e z o u i k d e b e t e - k e n i s w e r e l d d e b i n n e n k a n t v a n d e s o c i a l e w e r k e l i j k h e i d w i l - l e n noemen e n d e d i n g e n , d e o b j e c t e n , d e g e b e u r t e n i s s e n , d e u i t e r l i j k e k a n t v a n d e s o c i a l e w e r k e l i j k h e i d . D e b u i t e n k a n t kan men o o k d e z i c h t b a r e e n d e b i n n e n k a n t d e o n z i c h t b a r e z i j d e v a n d e s o c i a l e w e r k e l i j k h e i d n o e m e n . D e “ b e s t a n d d e l e n ” van d e z e o n z i c h t b a r e s o c i a l e w e r k e l i j k h e i d z i j n g e e n d i n g e n , maar k r a c h t w e r k i n g e n t u s s e n m e n s e n . N i e t d e u i t e r l i j k e s o c i a l e v o r m e n ( i n s t i t u t i e s ) m a a r d e z e k r a c h t w e r k i n g e n z i j n d e e s s e n t i e v a n h e t s o c i a l e l e v e n . De o n d e r s c h e i d i n g t u s s e n d e z e b e i d e a s p e c t e n l i j k t m i j d a a r - om z o b e l a n g r i j k , o m d a t d i e o n s i e t s k a n z e g g e n o v e r d e d y - namiek d i e i n d e p a r a d o x w a a r o v e r i k g e s p r o k e n h e b , v e r s c h o - l e n l i g t . Het i s n u e e n m a a l z o , d a t w i j i n d e m o d e r n e w e t e n s c h a p s b e o e - f e n i n g , m a a r o o k b i j d e p r a k t i s c h e v o r m g e v i n g a a n d e s o c i a l e w e r k e l i j k h e i d , n o g s t e e d s d e t r a d i t i e h e b b e n om d e u i t e r l i j - ke, z i c h t b a r e , d e m e e t b a r e , k w a n t i fi c e e r b a r e w e r k e l i j k h e i d t e l a t e n p r e v a l e r e n . D e z e w e t e n s c h a p s o p v a t t i n g d i e w i j d o o r - gaans d e p o s i t i v i s t i s c h e o f e m p i r i s t i s c h e o f e m p i r i s c h e w e - t e n s c h a p s o p v a t t i n g n o e m e n , w o r t e l t d i e p i n o n z e E u r o p e s e c u l t u u r . M e n k a n r u w w e g z e g g e n , d a t m e t d e o v e r g a n g v a n d e Middeleeuwen n a a r d e N i e u w e T i j d d e z e w e t e n s c h a p s o p v a t t i n g na h e t b e r o e m d e w e r k v a n D e s c a r t e s z i j n i n t r e d e d o e t e n o n s s i n d s d i e n n o g n i e t v e r l a t e n h e e f t . V e e l g r o o t s i s d o o r d e z e o n t w i k k e l i n g t o t s t a n d gekomen m a a r w i j mogen d e v r a a g s t e l - l e n o f d e z e w e t e n s c h a p s o p v a t t i n g t o e k o m s t k a r a k t e r h e e f t i n h e t l i c h t v a n d e v r a a g s t u k k e n d i e w i j t h a n s t e g e n k o m e n i n d e s o c i a l e w e r k e l i j k h e i d . En w a n n e e r i k d a t n u o p h e t v e r s c h i j n s e l v a n d e c o m m u n i c a t i e b e t r e k , d a n meen i k d a t e r r e d e i s om t e z e g g e n d a t h e t u i t - s l u i t e n d b e h a n d e l e n v a n h e t c o m m u n i c a t i e v r a a g s t u k a l s e e n i n s t r u m e n t e e l b u i t e n k a n t - g e b e u r e n g e e n r e c h t d o e t a a n h e t wezen v a n h e t v e r s c h i j n s e l e n d a t d a a r o m o o k i n d e p r a k t i j k van h e t l e v e n u i t s p r a k e n e n o n d e r z o e k s r e s u l t a t e n d i e o p d i t t e r r e i n v e r w o r v e n w o r d e n v o o r d e a l l e d a a g s e p r a k t i j k , n a a r m i j n o v e r t u i g i n g s l e c h t s e e n g e r i n g e m a a t s c h a p p e l i j k e r e l e - v a n t i e h e b b e n . Dubbelgangerbelevingen e n n i e u w e e t h i e k 4. De t w e e d e k a n t t e k e n i n g , d i e i k z o u w i l l e n maken b i j d e p a r a - dox i s d e z e : h o e k u n n e n w i j d e b i n n e n k a n t v a n d e s o c i a l e w e r k e l i j k h e i d , h e t c o m m u n i c a t i e v e r s c h i j n s e l z e l v e d u s , h o e kunnen w i j d a t v e r z o r g e n , w a t k u n n e n w i j e r a a n d o e n om h e t i n z i j n e i g e n a a r d r e c h t t e d o e n ? I k b e g i n d a n m e t v a s t t e s t e l l e n d a t d e m o e i l i j k h e i d v a n mensen om t e c o m m u n i c e r e n , d . w . z . i n n e r l i j k w e r k e l i j k t e communiceren, d e k e e r z i j d e i s v a n e e n a n d e r p r o c e s d a t w e a l l e n o p p r i j s s t e l l e n . D a t i s h e t p r o c e s v a n e m a n c i p a t i e o f van i n d i v i d u a l i s e r i n g . D a t i s e e n p r o c e s d a t o o k d i e p i n d e mensheid v e r a n k e r d l i g t e n d a t o o k n i e t v a n g i s t e r e n i s . Maar w e h e b b e n , i n h e t a f g e l o p e n d e c e n n i u m , k u n n e n waarnemen hoezeer d a t e m a n c i p a t i e p r o c e s i n o n z e t i j d w e e r e e n s p r o n g v o o r w a a r t s b l i j k t t e m a k e n . De k e e r z i j d e v a n d i t e m a n c i p a t i e p r o c e s i s , d a t d e mens d o o r een e e n z a a m h e i d s b e l e v i n g h e e n m o e t . M e n k a n n i e t t e g e l i j k e r - t i j d è n z i c h z e l f i n d i v i d u a l i s e r e n , z e l f s t a n d i g w o r d e n , o p 5. e i g e n b e n e n komen t e s t a a n , è n t e g e l i j k e r t i j d o p d e a n d e r b e t r o k k e n z i j n . D a t z i j n t w e e e l k a a r u i t s l u i t e n d e d i n g e n . I k z o u z e l f s d e s t e l l i n g a a n d u r v e n , d a t i n e e n t i j d d i e d o o r e m a n c i p a t i e g e k e n m e r k t w o r d t , i n w e z e n d e g r o n d t r e k v a n d e w e r k e l i j k h e i d e e n a n t i - s o c i a l e i s ( i k z e g n i e t e e n a - s o c i a - l e , w a n t d a t i s e e n a n d e r b e g r i p , m a a r e e n a n t i - s o c i a l e ) . Daar w a a r mensen z e e r o p z i c h z e l f b e t r o k k e n z i j n , o m d a t z i j naar z e l f v e r w e r k e l i j k i n g , z e l f o n t p l o o i i n g s t r e v e n , k u n n e n z i j n i e t o p h e t z e l f d e moment o p d e a n d e r b e t r o k k e n z i j n e n de p r i j s d i e d a a r v o o r b e t a a l d w o r d t i s e e n z a a m h e i d s b e l e v e n , een v e r b r o k e n b a n d m e t a n d e r e n e n m e t d e w e r k e l i j k h e i d . Welnu, m e n z o u k u n n e n z e g g e n : a l s d a t z o i s , i s h e t d a n n i e t zo d a t w e d a a r i e t s a a n k u n n e n d o e n . K u n n e n w e d a n n i e t l e - ren om b e t e r t e c o m m u n i c e r e n m e t e l k a a r ? D a t l i g t v o o r d e hand. E r z i j n o o k h e l e g r o e p e n v a n mensen d i e z i c h a l s t r a i n e r s , o n t w i k k e l a a r s e n a g o g e n , e n z . m e t d i t v a k b e z i g - houden. E r h e e f t z i c h z e l f s i n d e j a r e n ' 7 0 e e n g e w e l d i g e hausse v o l t r o k k e n , j u i s t o p h e t g e b i e d v a n “ s e n s i t i v i t y t r a i n i n g ” e n v a n “ e n c o u n t e r g r o e p e n ” . E r i s e e n o n g e l o o fl i j k aanbod g e w e e s t v a n t r a i n i n g e n , o n t w i k k e l i n g s m o g e l i j k h e d e n t e n b a t e v a n c o m m u n i c a t i e . We z o u d e n d u s mogen v e r w a c h t e n d a t h e t b e t r e k k e l i j k e e n v o u d i g i s o m o p d i t g e b i e d r e s u l t a - t e n t e b o e k e n , d i e z o u d e n k u n n e n k l i n k e n a l s e e n k l o k . E v e n w e l , d e w e r k e l i j k h e i d i s e e n a n d e r e , n l . d a t o n d a n k s d e a a n w e z i g h e i d v a n d e z e m e t h o d e n e n t e c h n i e k e n h e t n i v e a u , d e i n t e n s i t e i t v a n c o m m u n i c e r e n b e p a a l d n i e t t o e n e e m t . D i t v e r s c h i j n s e l , d e m o e i l i j k h e i d d u s om c o m m u n i c a t i e e f f e c - t i e f t e maken i n h e t s o c i a l e l e v e n h a n g t s a m e n , n a a r m i j n m e n i n g , m e t e e n t i j d s v e r s c h i j n s e l w a a r i k e e n o g e n b l i k u w a a n d a c h t v o o r z o u w i l l e n v r a g e n . D i t t i j d s v e r s c h i j n s e l i s v o o r m i j v o o r h e t e e r s t r e l e v a n t geworden b i j m i j n s t u d i e t o e n i k e e n b o e k j e o n d e r o g e n k r e e g onder d e t i t e l “ D i e p t e p s y c h o l o g i e e n n i e u w e e t h i e k ” v a n d e hand v a n E r i c h Neumann, e e n J o o d s e p s y c h i a t e r d i e i n 1 9 4 8 b i j d e s t i c h t i n g v a n d e s t a a t I s r a ë l o p g r o n d v a n z i j n e r v a - r i n g e n e n e e n t e r u g b l i k o p d e Twe e d e W e r e l d o o r l o g e e n u i t e r s t f a s c i n e r e n d b e e l d g e e f t v a n d e o n t w i k k e l i n g v a n d e mensheid e n m e t name d e r o l v a n h e t k w a a d i n d e m e n s h e i d . Het l i j k t w a t v e r g e z o c h t om b i j h e t t h e m a v a n v a n d a a g j u i s t d i t n a a r v o r e n t e h a l e n m a a r h e t i s m i j n e r v a r i n g d a t i n z a - ken v a n c o m m u n i c a t i e , d a a r w a a r mensen p r o b e r e n e l k a a r t e o n t m o e t e n , d e r o l v a n h e t k w a a d e e n b e p a a l d e w e r k i n g h e e f t op d i t moment e n w e l z o , d a t m e n s e n b e l e v e n d a t i n d e commun i c a t i e e e n b e p a a l d s t u k v a n h u n w e z e n d a t d o o r Neumann e n anderen w e l w o r d t genoemd d e d u i s t e r e k a n t v a n h e t l e v e n , o f w e l d e d u b b e l g a n g e r , u i t e r s t a c t i e f i n h e t c o m m u n i c a t i e - p r o c e s b l i j k t t e w o r d e n . Men k a n b i j n a z e g g e n : h o e i n t e n s i e - v e r men g a a t c o m m u n i c e r e n m e t e l k a a r h o e k r a c h t i g e r d e w e r - k i n g v a n d e z e d u i s t e r e k a n t , d e d u b b e l g a n g e r , “ h e t k w a a d ” v e r p e r s o o n l i j k t i n d e mens z e l f , z i j n w e r k i n g h e e f t . I k z o u h i e r t a l l o z e v o o r b e e l d e n v a n k u n n e n g e v e n e n e r v a r i n g e n , 6. maar i e d e r v a n u d i e w e l e e n s e e n o n g e s t r u c t u r e e r d e g r o e p s - s e s s i e , e e n g r o e p s t r a i n i n g h e e f t d o o r g e m a a k t w e e t w a t i k b e - d o e l . H e t i s z o , d a t j e b i j n a a l s v a n z e l f s p r e k e n d k u n t a a n - nemen d a t n a e e n k o r t e t i j d d e d u b b e l g a n g e r s o p d e t a f e l dansen. We h e b b e n t e g e n w o o r d i g e e n b u i t e n g e w o o n s c h e r p w a a r n e m i n g s - vermogen v o o r d e n e g a t i e v e a s p e c t e n v a n e l k a a r e n w e t e n e l - kaar o o k h e e l d u i d e l i j k z i c h t b a a r t e maken h o e d i e n e g a t i e v e k a n t e n v a n o n s z e l f i n h e t s o c i a l e v e r k e e r o p e l k a a r i n w e r - k e n . D i t n u noem i k d u b b e l g a n g e r s b e l e v i n g e n e n d i e d u b b e l g a n g e r s - b e l e v i n g e n s p e l e n h e d e n t e n d a g e s t e e d s m e e r i n d e c o m m u n i - c a t i e i n h e t a l g e m e e n m a a r i n h e t b i j z o n d e r b i j c o m m u n i c a t i e i n h e t b e d r i j f e e n r o l . I k g a n u e e r s t n o g t e r u g n a a r E r i c h Neumann. H i j b e s c h r i j f t a l s p s y c h i a t e r h o e z i j n v e r w a c h t i n g i s d a t w i j i n d e l o o p van d e t w e e d e h e l f t v a n d e z e e e u w, v o o r h e t g r o t e v r a a g s t u k z u l l e n komen t e s t a a n o f w i j e e n o u d e e t h i e k k u n n e n i n w i s s e - l e n v o o r e e n n i e u w e e t h i e k . We m o e t e n v o o r z i c h t i g z i j n m e t d i t o n d e r w e r p o m d a t h e t w o o r d e t h i e k o o k d i r e c t i e t s o p r o e p t van r e l i g i e u z e b e l e v i n g e n o f e e n i d e o l o g i s c h e b o v e n b o u w d i e met d e w e r k e l i j k h e i d n i e t s t e maken h e e f t . Wa t E r i c h Neumann s c h e t s t i s d a t w i j i n d e t w e e d e h e l f t v a n d e z e e e u w, v o l g e n s z i j n v e r w a c h t i n g e n , d e g r o t e o p g a v e z u l l e n o n t m o e t e n om e e n oude e t h i e k d i e a l t i j d i n h e t s o c i a l e l e v e n h e e f t g e w e r k t i n t e w i s s e l e n v o o r e e n n i e u w e e t h i e k e n w a t b e d o e l t h i j d a a r - mee? H i j s t e l t , d a t h e t a l t i j d z o g e w e e s t i s i n h e t v e r l e d e n d a t e r e e n g e b o d s e t h i e k w a s o f e e n zogenaamde “ G i j z u l t ” - e t h i e k . D e n o r m e n e n w a a r d e n d i e g o e d g e a c h t w e r d e n o f g o e d h a n d e l e n t e v o o r s c h i j n z o u d e n r o e p e n , w e r d e n c o l l e c t i e f i n de gemeenschap g e f o r m u l e e r d e n d e m e n s w e r d g e a c h t om a l l e n e i g i n g e n e n a l l e e i g e n s c h a p p e n d i e hem v a n d i t c o l l e c t i e f g e f o r m u l e e r d e g o e d e g e d r a g a f z o u d e n h o u d e n , u i t t e b a n n e n door t w e e m e c h a n i s m e n . E é n m e c h a n i s m e w a s d e o n d e r d r u k k i n g van d i e n e i g i n g e n e n h e t t w e e d e w a s d i e v a n d e v e r d r i n g i n g van d i e n e i g i n g e n . D e mens w e r d g e a c h t e e n d r a g e r v a n h e t goede, h e t l i c h t , t e w a r d e n e n d e d u i s t e r e k a n t i n hem z e l f t e v e r d r i n g e n o f t e v e r d r u k k e n . H i j h a d e e n g o e d , z u i v e r g e - weten i n h e t s o c i a l e v e r k e e r w a n n e e r hem d a t l u k t e om k r a c h - t e n s d e c o l l e c t i e f g e f o r m u l e e r d e w a a r d e n e n n o r m e n t e f u n c - t i o n e r e n ; “ g e b o d s e t h i e k ” o f “ G i j z u l t ” - e t h i e k . E r i c h Neumann s t e l t d a t d i t a l l e e n k a n z o l a n g d e o n d e r s c h e i - d i n g t u s s e n g o e d e n k w a a d i n h e t s o c i a l e l e v e n n a u w k e u r i g t e maken i s . H i j v o o r s p e l t a a n d e h a n d v a n z i j n e r v a r i n g e n i n de Tweede W e r e l d o o r l o g d a t d i e s i t u a t i e i n d e s o c i a l e w e r k e - l i j k h e i d s t e e d s m i n d e r v o o r h a n d e n z a l z i j n , d a t g o e d e n kwaad d o o r e l k a a r h e e n z u l l e n g a a n l o p e n , d a t h e t u i t e r m a t e m o e i l i j k z a l z i j n om c o l l e c t i e f v a s t t e s t e l l e n v o o r k l e i n e - re z o w e l a l s v o o r g r o t e r e gemeenschappen w a t n u e i g e n l i j k goed e n k w a a d i s e n v e r d e r d a t d e mens o v e r s p o e l d z a l w o r d e n door e e n v e r w a r r i n g d i e h e t hem o n m o g e l i j k z a l m a k e n om z i c h t e d i s t a n t i ë r e n v a n h e t p r o b l e e m om e e n e i g e n v e r h o u d i n g o p t e bouwen t o t g o e d e n k w a a d . Communicatie e n c u l t u u r 7. H i e r t e g e n o v e r s t e l t E r i c h Neumann d e u i t d a g i n g v a n e e n nieuwe e t h i e k , d i e h i j s c h e t s t a l s e e n s i t u a t i e - e t h i e k . Een s i t u a t i e - e t h i e k g a a t e r v a n u i t d a t d e mens a a n v a a r d t d a t h e t kwaad n i e t b u i t e n hem z e l f i s e n d a a r e e n werkzaamheid h e e f t maar d a t h e t kwaad i n hem z e l f , a l s z i j n onvolkomen k a n t , werkzaam i s i n z i j n b i n n e n w e r e l d e n d u s o o k , a l s h e t komt t o t c o m m u n i c a t i e , i n h e t communicatieproces e e n o n h e r r o e p e - l i j k e w e r k i n g h e e f t e n d a a r o o k n i e t meer u i t t e bannen i s . H i j z e g t n u : “ Vo o r d e t o e k o m s t z a l h e t n o d i g z i j n d a t d e mens a a n v a a r d t d a t h i j e e n o n v o l k o m e n - z i j d e h e e f t e n h i j z a l ” , z o a l s h i j d a t d a n n o e m t , “ z i j n d u i s t e r e k a n t , z i j n d u i s t e r e b r o e d e r d e v r i j h e i d moeten gunnen, i n p l a a t s v a n hem t e o n d e r d r u k k e n o f t e v e r d r i n g e n e n hem a l s e e n g e z e l o p z i j n levensweg moeten l e r e n beschouwen waarmee h i j z i c h u i t - een t e z e t t e n h e e f t ” . S i t u a t i e - e t h i e k , i s d e a a n v a a r d i n g v a n de w e r k i n g v a n h e t kwaad, a l s e e n d i s f u n c t i o n e l e , n i e t o p o n t w i k k e l i n g g e r i c h t e w e r k i n g d i e d o o r o n s z e l f t e v o o r - s c h i j n w o r d t g e r o e p e n . Zo k r i j g t e t h i e k d u s e e n u i t e r m a t e p r a k t i s c h e e n c o n c r e t e b e t e k e n i s . D e e t h i e k komt b i n n e n i n h e t s o c i a l e l e v e n , n l . doordat w i j d e e t h i e k z e l f scheppen i n o n s h a n d e l i n g s l e v e n , w i j scheppen e t h i e k d o o r d e daden d i e w i j doen o f n a l a t e n t e doen, w i j hebben t e k i j k e n n a a r d e w e r k i n g v a n o n z e daden e n het i s h e e l i n t e r e s s a n t d a t men o o k i n t a l l o z e c o n fl i c t s i - t u a t i e s , mensen z o v a a k h o o r t z e g g e n : “ I k merk w e l d a t i k j e schade h e b berokkend d a t , i k o p e e n b e p a a l d e m a n i e r o p j e gewerkt h e b maar h e t was m i j n b e d o e l i n g n i e t , m i j n i n t e n t i e n i e t om j e t e k w e t s e n o f o p j e t e n e n t e t r a p p e n . ” S i t u a t i e - e t h i e k n u i s d i e e t h i e k d i e z o v e r k o m t d a t d e mens v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d a a n v a a r d t v o o r d e c o n c r e t e w e r k i n g , h o e n e g a t i e f d i e o o k moge z i j n , v a n z i j n daden o p a n d e r e mensen en d a a r n i e t a a n w i l o n t s n a p p e n . G e z i e n d e t i j d moet i k d i t thema l a t e n r u s t e n maar i k v o n d h e t n o d i g om een a c h t e r g r o n d te geven v o o r h e t e i g e n l i j k e t h e m a , n l . c o m m u n i c a t i e i n h e t b e d r i j f . Communicatie i n h e t b e d r i j f i s i n wezen n i e t a n d e r s d a n d e communicatie i n algemeen m e n s e l i j k e z i n e n h e t i s d a n o o k zeker n i e t t o e v a l l i g , d a t i k d a a r s t r a k s gewezen h e b o p communicatie- armoede. D i t i s i n a l l e b e d r i j v e n maar e i g e n l i j k i n a l l e o r g a n i s a t i e s t e r u g t e v i n d e n i n m i l d e o f e r n s t i g e vormen, soms a l s communicatie-moeheid, soms a l s communicatie- onvermogen. E n h e t i s i n d i e z i n d u s , a l s h e t w a r e een algemeen m e n s e l i j k probleem d a t binnengedragen w o r d t i n d e b e d r i j f s c u l t u u r . Communicatie i n e e n b e d r i j f h e e f t n a t u u r l i j k t o c h n o g w e l een h e e l b i j z o n d e r e k a r a k t e r i s t i e k , n l . d a t d i e communicatie n i e t v r i j g e s c h i e d t maar a l t i j d o n d e r h e t p r i m a a t s t a a t v a n een g e z a m e n l i j k v e r r i c h t e o p g a v e . E e n b e d r i j f o f o r g a n i s a t i e 8. i s e r n o o i t v o o r z i c h z e l f o f v o o r d e l e d e n v a n d e o r g a n i s a - t i e , maar i s e r a l t i j d v o o r d e b u i t e n w e r e l d , v o o r e e n c l i ë n t , consument o f p a t i ë n t , k o r t o m : d a a r k r i s t a l l i s e e r t - wat c o l l e g a Van D i j c k h e e f t gezegd - d e g e z a m e n l i j k e a r b e i d i n een e x t e r n e opgave e n d a t maakt d a t d e communicatie i n een b e d r i j f d u s o n d e r e e n h e e l b e p a a l d g e s t e r n t e s t a a t . Dat maakt h e t e r n i e t m a k k e l i j k e r o p , i n t e g e n d e e l . H e t b l i j k t n u j u i s t d a t d a t g e n e w a t Neumann h e e f t g e s c h e t s t , n l . h e t m o e i l i j k kunnen aangeven w a a r d e g r e n z e n t u s s e n goed en kwaad l i g g e n , d a t z i c h d a t o o k i n h e t b e d r i j f s l e v e n i n hoge mate b e g i n t t e v o l t r e k k e n , j u i s t o p h e t p u n t v a n d e g e - z a m e n l i j k h e i d o f d e n i e t - g e z a m e n l i j k h e i d v a n d e d o e l s t e l l i n - gen. Men z e g t h e t t e g e n w o o r d i g w e l m e t e e n Amer i kaans w o o r d : “ t h e m i s s i o n ” , d a a r l i g t h e t . Sinds Wa t e r g a t e w e t e n w i j d a t d e p r o b l e m a t i e k v a n d e nieuwe e t h i e k , d a t i s d e v r a a g “ w a a r doen we h e t m e t z ' n a l l e n e i - g e n l i j k v o o r ? ” , s t e e d s a c t u e l e r b e g i n t t e worden e n d a t daaromtrent d a n o o k v e e l d i s f u n c t i o n e l e communicatie p l a a t s - v i n d t . H e t i d e a a l b e e l d v a n e e n b e d r i j f o f v a n e e n o r g a n i s a - t i e z o u men samen kunnen v a t t e n m e t h e t b e g r i p “werkgemeenschap”. D a t i s e e n gemeenschap v a n mensen d i e i n g e z a m e n l i j - ke v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d b e r e i d i s e e n d o e l s t e l l i n g v o o r d e b u i t e n w e r e l d t e r e a l i s e r e n . S i n d s d e j a r e n 1 7m0o g eil i j sk o m ihn d eer d at a d z ewl f s eo v eer b erd r i j v e n t e s p r e k e n i n termen v a n g e z a m e n l i j k h e i d . Het i s n i e t t o e v a l l i g d a t i n h e t j o n g s t e r a p p o r t v a n h e t C.O.B., o v e r medezeggenschap, gewezen w o r d t o p h e t g e r i n g e succes v a n d e medezeggenschapsstrategie u i t d e j a r e n ' 7 0 d i e , z o a l s u w e e t , gebaseerd was o p h e t c o n fl i c t d e n k e n o f d e c o n fl i c t s t r a t e g i e . D i e c o n fl i c t s t r a t e g i e z e t t e z i c h i n d e j a r e n ' 7 0 a f t e g e n h e t harmoniedenken e n w i j kunnen n u , l e r i n g t r e k k e n d e u i t d e j a r e n 1 7 0 9 v a s t s t e l l e n d a t b e i d e s t r a t e g i e ë n , b e i d e denkmodellen e i g e n l i j k n i e t r e a l i s t i s c h z i j n omdat z e h e t e x t r e m e v a n communicatie weergeven. B i j h e t harmoniemodel i s d e communicatie u i t s l u i t e n d c o n v e r - gerend geworden, d a a r s t e m t men z i c h v o l s t r e k t a f i n harmonie o p e e n gemeenschappelijke d o e l s t e l l i n g e n b i j c o n fl i c t i s d e communicatie v o l s t r e k t d i s f u n c t i o n e e l geworden o f n o n - e x i s t e n t . B e i d e m o d e l l e n z i j n v o o r d e b e s c h r i j v i n g v a n d e d a g e l i j k s e w e r k e l i j k h e i d v a n e e n o r g a n i s a t i e e n z e k e r v a n een b e d r i j f n i e t meer r e l e v a n t e n i k v e r h e u g m i j e r o o k b i j - zonder o v e r d a t e r t e k e n e n z i j n , o o k d a t i s d o o r Van D i j c k g e s i g n a l e e r d , d a t d i t t h a n s opgemerkt b e g i n t t e worden. Waar h e t t h a n s om g a a t , d e n k i k , v a n u i t h e t o o g p u n t v a n comm u n i c a t i e i n h e t b e d r i j f , i s d e k w a l i t e i t v a n h e t gezamenl i j k e oordeelsvermogen v a n d e aanwezigen t e v e r g r o t e n . J u i s t omdat i n e e n w e r e l d v o l v a n onzekerheden e n t e g e n s t r i j d i g h e - den, i n e e n w e r e l d w a a r waarden e n normen n i e t meer c o l l e c - t i e f warden v a s t g e l e g d o o k n i e t i n d u s t r i e e l , d e d r e i g i n g o p - t r e e d t v a n m o r e l e e r o s i e b i j l e i d i n g g e v e n d e f u n c t i o n a r i s s e n en h e t e n i g e h u l p m i d d e l , r e d m i d d e l d a a r t e g e n i s e e n communic a t i e d i e o p r o e p t t o t oordeelsvermogen, oordeelsvermogen naar b u i t e n t o e wanneer h e t g a a t om c l i ë n t e n , p a t i ë n t e n . 9. Dat b e t e k e n t e e n i n t e n s i e v e u i t e e n z e t t i n g m e t e l k a a r o v e r d e o r i ë n t a t i e r i c h t i n g e n , d e m i s s i e v a n e e n b e d r i j f d . w . z . e e n diepgaand g e s p r e k o v e r d e u i t g a n g s p u n t e n d i e men t e n g r o n d - slag l e g t a a n h e t c o n t a c t m e t d e c l i ë n t . Wa t w i l l e n we w e l en w a t w i l l e n we n i e t d o e n . E n v o o r t s e e n oordeelsvermogen naar b i n n e n t o e , n l . t e kunnen o n d e r s c h e i d e n w a t v o o r d e v e r w e r k e l i j k i n g v a n d i e m i s s i e e s s e n t i e e l e n n i e t e s s e n t i e e l i s . Oordeelsvermogen i s i n wezen a l t i j d h e t w e z e n l i j k e v a n h e t o n w e z e n l i j k e kunnen o n d e r s c h e i d e n . Veel b e d r i j v e n e n a n d e r e o r g a n i s a t i e s s t a a n v o o r h e t v r a a g - stuk t e k i e z e n t u s s e n d i n g e n d i e e s s e n t i e e l e n n i e t e s s e n - t i e e l z i j n e n z i j n h i e r d o o r gedwongen o p h e t v r a a g s t u k v a n de k w a l i t e i t v a n d e o r g a n i s a t i e e e n n i e u w e v i s i e t e o n t w i k - k e l e n . D a a r b i j s p e e l t d e c u l t u u r e e n b e l a n g r i j k e r o l . De c u l t u u r i s h e t b i n d w e e f s e l t u s s e n d e l e d e n v a n d e w e r k g e - meenschap. Als h e t z o i s d a t d i t b e e l d j u i s t i s gaan w i j e e n t o e k o m s t tegemoet w a a r i n h e t b e g r i p management development opnieuw t e r hand genomen moet w o r d e n . H e t was e e n i d e a a l d a t o n t - stond i n d e j a r e n ' 5 0 e n v o o r e e n d e e l i n d e j a r e n ' 6 0 maar wat v o o r e e n d e e l u i t d e hand i s g e l o p e n . A a n d e e n e k a n t doordat h e t e i g e n l i j k i n v e l e g e v a l l e n i n s t r u m e n t e e l g e h a n - teerd i s , n l . managers t e t r a i n e n i n d i e d i n g e n d i e v o o r h e t b e d r i j f u i t e r l i j k v a n b e l a n g waren e n i n a n d e r o p z i c h t d o o r - dat v e e l management development v e r k a p t e z e l f g r o e i p r o g r a m - ma's z i j n geworden. Thans d e n k i k d a t e r r e d e i s om opnieuw h e t c o n c e p t management development t e doordenken e n w e l t e g e n d e a c h t e r g r o n d van w a t i k h i e r g e s c h i l d e r d h e b a l s d e noodzaak v a n d e o n t - w i k k e l i n g v a n e e n nieuwe s i t u a t i e - e t h i e k o f een v e r s t e r k i n g van h e t oordeelsvermogen. Daarmee h a n g t m i j n o v e r t u i g i n g samen, d a t h e t n o d i g z a l z i j n dat h e t b e e l d v a n d e t r a d i t i o n e l e manager v e r l a t e n w o r d t . Daarmee b e d o e l i k d e manager d i e , l a a t i k z e g g e n , g e t r a i n d i s om m e t c o m p l e t e i n f o r m a t i e s n e l l e b e s l i s s i n g e n t e nemen op b a s i s v a n l o g i s c h e p l a n n i n g . Welnu, d i t i s d e w e r k e l i j k h e i d v a n d e j a r e n ' 8 0 n i e t . De meeste v i t a l e b e s l i s s i n g e n worden genomen b u i t e n o f fi c i ë l e planningsprocedures om, i n d e wandelgangen o p b a s i s v a n i n - t u ï t i e e n omdat men z i c h a f s t e m t o p mensen d i e men v e r - t r o u w t . D a t i s d e w e r k e l i j k h e i d . H e t i s z e l f s z o d a t h e t hardnekkig v a s t h o u d e n aan d e i d e o l o g i e v a n g e fi x e e r d e p l a n - ningsmodellen d e i n s t a b i l i t e i t v a n b e d r i j v e n e e r d e r v e r g r o o t dan v e r k l e i n d . Tegen d e a c h t e r g r o n d v a n d i e w e r k e l i j k h e i d meen i k d a t v o o r de p e r s o o n l i j k h e i d s o n t w i k k e l i n g v a n managers u i t e r m a t e b e - l a n g r i j k i s d a t z i j l e r e n om o p e e n d i e p e r n i v e a u communicat i e v a a r d i g h e i d o p t e doen e n w e l o p e e n z o d a n i g n i v e a u d a t z i j o o k d e o n z i c h t b a r e b i n n e n k a n t v a n h u n o r g a n i s a t i e s e v e n e f f e c t i e f l e r e n b e o o r d e l e n e n b e s t u r e n a l s z i j t o t n u t o e d e b u i t e n k a n t v a n h u n o r g a n i s a t i e s hebben l e r e n b e s t u r e n . COPYRIGHT NPI 1 0 . Dat l i j k t m i j e e n a a n v u l l i n g d i e d r i n g e n d n o o d z a k e l i j k i s e n die d e k w a l i t e i t v a n v e e l b e d r i j v e n a a n z i e n l i j k t e n goede zou kunnen komen.

communiceren_in_het_bedrijf-_over_de_zichtbare_buitenkant_en_de_onzichtbare_binnenkant.txt · Last modified: 2018/10/03 06:08 (external edit)