NPI archives

npi_-_ontwikkeling_van_het_personeelsbeleid.pdf

NPI - Instituut voor Organisatie Ontwikkeling ONTWIKKELING VAN HET PERSONEELSBELEID 1087.733 HS/LG Steeds meer h e e f t i n d e l a a t s t e t i j d d e b e h o e f t e a a n e e n p e r - s o n e e l s b e l e i d z i c h doen g e v o e l e n , d a t e e n i n t e g r e r e n d b e - standdeel k a n z i j n v a n h e t g e h e l e b e d r i j f s b e l e i d . Vo o r z o v e r er e e n p e r s o n e e l s b e l e i d i n een b e d r i j f aanwezig i s , “ h a n g t dat e r v e e l a l m i n o f meer b i j ” o f s p e e l t e e n o n d e r g e s c h i k t e r o l . Hoe k o m t d a t ? Naarmate b e d r i j v e n g r o t e r werden e n i n d e d i f f e r e n t i a t i e f a s e kwamen z i j n d e t e c h n i s c h e , d e a d m i n i s t r a - t i e v e , d e o r g a n i s a t o r i s c h e e n d e commercigle a s p e k t e n s y s t e - matisch e n w e t e n s c h a p p e l i j k t e r hand genomen, h e t g e e n e e n bepaalde b e d r i j f s s t r u c t u u r t e n g e v o l g e h a d . Deze a s p e k t e n vormen een m i n o f meer g e s l o t e n g e h e e l , w a a r - van d e g r o n d i d e e m i s s c h i e n i s d a t management n i e t s a n d e r s i s dan h e t i n t e l l i g e n t s t u r e n v a n ( m a t e r i e l e ) p r o c e s s e n . E e n “ l a s t i g e b i j k o m s t i g h e i d ” d a a r v a n i s , d a t d a a r o o k n o g mensen voor n o d i g z i j n . Z o n d e r h e n z o u h e t p r o c e s v e r l o o p g e h e e l b e - heersbaar e n v o o r s p e l b a a r z i j n . I n d i t g e s l o t e n g e h e e l k a n h e t p e r s o n e e l s b e l e i d e r m o e i l i j k “tussenkomen”. N i e t d a t men n i e t s v o o r d e mensen d o e t - e e n g r o o t d e e l v a n d e t i j d v a n d e l e i d i n g w o r d t e r v a a k d o o r i n b e s l a g genomen - maar d i t g e b e u r t m e e s t a l i n c i d e n t e e l e n b i j t e k o r t e n e n c o n fl i c t e n . M . a . w. e r i s geen ( s y s t e m a t i s c h ) b e l e i d met e e n b e h o o r l i j k e w e t e n s c h a p p e l i j k e f u n d e r i n g . De c o n s e q u e n t i e s v a n e e n d e r g e l i j k b e l e i d zouden n l . z i j n , dat d e t e c h n i s c h e e n a d m i n i s t r a t i e v e p r o c e s s e n , d e p l a n n i n g en d e o r g a n i s a t i e v a n h e t b e d r i j f s g e b e u r e n v a n meet a f aan o o k met h e t p e r s o n e e l s b e l e i d r e k e n i n g zouden houden e n e r a n d e r s u i t z o u d e n komen t e z i e n . To t n u t o e i s d e mens e c h t e r n o g v e e l a l a l s e e n s l u i t s t u k v a n het b e d r i j f s b e l e i d g e z i e n , i n h e t b i j z o n d e r i n d e l a a g s t e r e - gionen v a n h e t b e d r i j f . D i t k a n n o g d u i d e l i j k e r worden, wanneer we e e n a a n t a l f a s e n i n d e o n t w i k k e l i n g v a n h e t b e d r i j f s c h e t s e n , d i e d a a r d o o r gekenmerkt z i j n , d a t d e mens s t e e d s meer i n h e t b e d r i j f s g e - beuren b e t r o k k e n w o r d t . H e t g e v o l g d a a r v a n i s e e n g e c o m p l i - ceerder w o r d e n v a n d e v r a a g s t u k k e n , w a a r v o o r d e l e i d i n g komt t e s t a a n t . a . v . d e mensen i n h e t b e d r i j f . H e t daarmee samenhangende p e r s o n e e l s b e l e i d v e r l o o p t i n e e n a a n t a l e t a p p e n , d i e we a l s v o l g t w i l l e n k a r a k t e r i s e r e n . 1. P e r s o n e e l s r e g i s t r a t i e Het e e n v o u d i g s t i s h e t “ p e r s o n e e l s - p r o b l e e m ” , wanneer men de mens a l l e e n a l s a r b e i d s k r a c h t i n d i e n s t n e e m t . H i j i s d a n i n h e t b e d r i j f a l l e e n i n z o v e r r e v a n b e l a n g a l s h i j e e n h o e - v e e l h e i d s p i e r k r a c h t e n / o f h e r s e n s meebrengt. D e e i g e n b e - h o e f t e n e n p e r s o o n l i j k h e i d moet h i j b u i t e n d e p o o r t l a t e n , dat b e h o o r t t o t z i j n p r i v é z a k e n . Valckenboschlaan 8, Postbus 299, 3700 AG Zeist, Telefoon 03404-20044, Fax 03404-12770. D.w. z . i n d e d i r e c t e a r b e i d s s i t u a t i e z u l l e n deze f a c t o r e n wel meespelen, maar n i e t i n h e t b e d r i j f a l s g e h e e l ; h e t hele b e d r i j f s g e b e u r e n i s a l l e e n berekend o p z i j n a r b e i d s - k r a c h t - z i j n p e r s o o n l i j k h e i d k a n h o o g s t e n s s t o r e n d d a a r - b i j z i j n . Van p e r s o n e e l s b e l e i d i s h i e r n o g n a u w e l i j k s s p r a k e ; h e t komt n e e r o p a a n t r e k k e n e n a f , s t o t e n v a n p e r s o n e e l o p d e a r b e i d s m a r k t . De p e r s o n e e l s a f d e l i n g h e e f t n o g s l e c h t s e e n a d m i n i s t r a t i e v e t a a k . De mensen z i j n “nummers” d i e g e r e g i s t r e e r d worden. 2. P e r s o n e e l s z o r g De mens i s e c h t e r n i e t a l l e e n een f y s i s c h l i c h a a m , m a a r h e e f t ook n o g l e v e n s f u n c t i e s , d i e v e r z o r g d moeten worden, w i l h i j gezond e n i n l e v e n b l i j v e n . Naarmate a r b e i d s k r a c h t e n s c h a a r - ser worden e n meer v a n h e n w o r d t g e v r a a g d komt h e t b e d r i j f steeds meer t o t h e t i n z i c h t , d a t h e t d a a r i e t s a a n moet d o e n . D i t b r e n g t m e t z i c h mee v e r b e t e r i n g v a n arbeidsomstandigheden - l i c h t , l u c h t , h y g i g n e , v e i l i g h e i d ; v o o r t s k a n t i n e s , medische d i e n s t e n , z o r g v o o r o n t s p a n n i n g e n s p o r t ; p a u z e s , v a k a n t i e enz..Loon i s n i e t meer a l l e e n e e n k w e s t i e v a n m a r k t p r i j s , maar wordt i n v e r b a n d g e b r a c h t m e t b a s i s b e h o e f t e n . Vandaar o n t w i k k e - l e n z i c h pensioenfondsen e n h e t g e h e e l v a n s e c u n d a i r e a r b e i d s - voorwaarden. K o r t o m , d e mens w o r d t o o k b i n n e n h e t b e d r i j f a l s een b i o l o g i s c h wezen g e z i e n , d i e i n d e o v e r t r o k k e n vorm v a n d e wieg t o t h e t g r a f d o o r h e t b e d r i j f t . a . v . z i j n “ l i c h a m e l i j k e ” behoeften w o r d t v e r z o r g d , v o o r z o v e r d e s t a a t d i t n i e t d o o r middel v a n d e s o c i a l e w e t g e v i n g d o e t . De p e r s o n e e l s a f d e l i n g k r i j g t e r e e n t a a k b i j , n l . d e b e r s o - n e e l s z o r g . 3. M e n s e l i j k e v e r h o u d i n g e n I s e r i n e e n b e d r i j f gedurende e e n a a n t a l j a r e n een m i n o f meer v e e l z i j d i g e p e r s o n e e l s z o r g t o t s t a n d gekomen, d a n komt het moment, waarop d e l e i d i n g g a a t i n z i e n , d a t h e t f e i t , d a t de mens n i e t a l l e e n e e n b i o l o g i s c h wezen i s , maar o o k een p s y c h o l o g i s c h wezen, c o n s e q u e n t i e s h e e f t v o o r h e t p e r s o n e l s - b e l e i d . Op h e t moment, d a t b e l o n i n g e n s o c i a l e v o o r z i e n i n g e n een r e d e l i j k n i v e a u hebben b e r e i k t , komen nieuwe b e h o e f t e n van a n d e r e a a r d n a a r b o v e n . B i j v . d e b e h o e f t e a a n w a a r d e r i n g , goede l e i d i n g , p r e t t i g e w e r k s f e e r, r e c h t v a a r d i g e b e h a n d e l i n g e . d . , d u s p s y c h i s c h e b e h o e f t e n d i e d e s f e e r d e r m e n s e l i j k e verhoudingen r a k e n . Het Hawthorne-onderzoek v o r m t i n d i t o p z i c h t e e n m i j l p a a l . Men o n t d e k t e , d a t d e mens n i e t a l l e e n e e n “homo economicus” i s , d i e a l l e e n u i t i s o p g e l d om daarmee m a t e r i g l e b e h o e f t e n t e b e v r e d i g e n , maar d a t h i j o o k p s y c h i s c h e b e h o e f t e n h e e f t . Z i j n a r b e i d s p r e s t a t i e h a n g t soms i n hoge mate a f v a n d e m e n s e l i j k e v e r h o u d i n g e n . De p e r s o n e e l s a f d e l i n g k r i j g t e r e e n nieuwe t a a k b i j , n l . het b e v o r d e r e n v a n e e n goed b e d r i j f s k l i m a a t „ o p l o s s e n v a n 3. c o n fl i c t e n e . d . A a n v a n k e l i j k meent men d a t d e a f d e l i n g personeel v o o r goede v e r h o u d i n g e n moet “ z o r g e n ” ( n o g i n de gedachtenwereld v a n p e r s o n e e l s z o r g g e f o r m u l e e r d ) zonder d a t d e a n d e r e n d a a r v o o r i e t s behoeven t e d o e n . D i t b l i j k t a l s p o e d i g e e n i l l u s i e t e z i j n . P e r s o n e e l s - b e l e i d , d a t d e m e n s e l i j k e v e r h o u d i n g e n i n s l u i t , h e e f t t o t g e v o l g , d a t a l l e b e d r i j f s g e n o t e n , v o o r a l d e l e i d i n g - gevenden e r a a n moeten meewerken, d a t d i t b e l e i d t o t u i t - v o e r i n g k o m t . 4 • D e i n t e g r a t i e v a n d e m e n s i n h e t b e d r i j f Een v i e r d e o n t w i k k e l i n g s f a s e z e t i n , wanneer men z i c h b e - wust w o r d t d a t d e mens n i e t a l l e e n e e n f y s i e k - b i o l o g i s c h - p s y c h o l o g i s c h wezen i s , m a a r o o k een g e e s t e l i j k wezen, d . w. z . d a t h i j e e n g e e s t e l i j k e k e r n , e e n I k h e e f t met g e e s - t e l i j k e b e h o e f t e n . Deze worden p a s goed z i c h t b a a r ( m a a r z e z i j n e r r e e d s e e r d e r ) wanneer a a n d e p s y c h i s c h e b e h o e f t e n , a l t h a n s d e e l e m e n t a i r e , i s v o l d a a n e n h i j e e n z e k e r e mate van v o l w a s s e n h e i d ( r i j p h e i d ) h e e f t b e r e i k t . De g e e s t e l i j k e behoeften w i l l e n w i j i n d i t v e r b a n d a l s v o l g t o m s c h r i j v e n : - d e b e h o e f t e z i c h t e o r i . j n t e r e n o p d o e l e n , d i e b o v e n d e b e v r e d i g i n g v a n e i g e n b e h o e f t e n u i t g a a n e n i n v e r b a n d daarmee e e n z i n t e b e l e v e n i n z i j n w e r k , z i j n beroep e n z i j n l e v e n . - d e b e h o e f t e c r e a t i e f t e kunnen z i j n , d . w . z . z i j n vermogens en p e r s o o n l i j k h e i d t o t u i t d r u k k i n g kunnen brengen i n werk e n l e v e n e n zodoende i e t s ( n i e u w s ) b i j t e d r a g e n i n z i j n omgeving ( w e r e l d ) . - d e b e h o e f t e z i c h t e kunnen o n t w i k k e l e n , v e r d e r t e komen o . a . d o o r v e r a n t w o o r d e l i j k w e r k . De p r e s t a t i e i s d a n e e n t o e t s s t e e n v a n d e o n t w i k k e l i n g . Voor h e t b e d r i j f b e t e k e n t d i t d a t d e mens a l s volwassene o p - genomen e n b e j e g e n d w o r d t . H i j w o r d t v e r a n t w o o r d e l i j k medewerker. P e r s o n e e l s b e l e i d b e t e k e n t d a n : - o p l e i d e n e n vormen v a n d e mensen i n h e t b e d r i j f i n e n b u i t e n de w e r k s i t u a t i e , o p d a t z i j z i c h z o d a n i g kunnen o n t w i k k e l e n , dat z i j i n s t a a t z i j n om v e r a n t w o o r d e l i j k medewerker t e worden; - h e t scheppen v a n w e r k s i t u a t i e s , w a a r i n d e mensen v e r a n t - w o o r d e l i j k w e r k i n samenwerking met a n d e r e n kunnen l e v e r e n . Deze d i m e n s i e i n h e t p e r s o n e e l s b e l e i d komt n u e i g e n l i j k p a s op gang e n z a l b e l a n g r i j k e c o n s e q u e n t i e s hebben v o o r : - d e s t i j l v a n l e i d i n g g e v e n - d e s t i j l v a n o r g a n i s e r e n - d e i n v l o e d v a n a r b e i d s t a k e n , t o t d e h e r z i e n i n g v a n t e c h - nische ontwerpen e n p r o d u k t i e w i j z e n t o e ( e e n “ g e e s t e l i j k e ergonomie”). I n deze f a s e v a n h e t p e r s o n e e l s b e l e i d i s h e t n o g meer d a n b i j de m e n s e l i j k e v e r h o u d i n g e n z o , d a t d i t d o o r h e t h e l e b e d r i j f gedragen e n g e r e a l i s e e r d moet w o r d e n . Een p e r s o n e e l s a f d e l i n g k a n h i e r h o o g s t e n s s t i m u l e r e n d e n h e l - pend b i j b e t r o k k e n z i j n . Een a a n t a l p r a k t i s c h e c o n s e q u e n t i e s h i e r v a n w o r d t e l d e r s a a n de o r d e g e s t e l d . Een o n d e r s c h e i d i n g a l s boven g e s c h e t s t i s v a n b e l a n g om z i c h een d u i d e l i j k e r b e e l d t e kunnen vormen v a n h e t o p e e n gegeven moment bestaande p e r s o n e e l s b e l e i d i n e e n onderneming e n om n a t e gaan o f e n hoe men v e r d e r w i l g a a n . D e f a s e n v e r l o p e n n a - t u u r l i j k n i e t volkomen gescheiden maar g r o e i e n i n o n g e l i j k tempo g e l e i d e l i j k u i t e l k a a r . I n h e t z e l f d e b e d r i j f k a n men mensen t r e f f e n , d i e menen d a t p e r s o n e e l s b e l e i d h e t z e l f d e i s a l s p e r s o n e e l s z o r g , t e r w i j l d i t v o o r a n d e r e n i n d e p s y c h o l o - gische s f e e r l i g t . D a a r u i t k a n een v o o r t d u r e n d e s p r a a k v e r w a r - r i n g v o o r t v l o e i e n ( b i j v . h e t woord “ s o c i a a l ” w o r d t z o w e l i n d e 2e a l s d e 3 e f a s e i n g e h e e l v e r s c h i l l e n d e b e t e k e n i s s e n g e b r u i k t ) . Nog b e l a n g r i j k e r w o r d t d e z e o n d e r s c h e i d i n g , wanneer men g a a t zien d a t o n b e v r e d i g d e b e h o e f t e n o p e e n h o g e r n i v e a u a a n l e i d i n g kunnen z i j n t o t d e d r a n g o p e e n l a g e r n i v e a u d a a r v o o r e e n comp e n s a t i e t e v i n d e n . D u s onbevredigde p s y c h i s c h e b e h o e f t e n e . d . z i j n d e d i e p e r e d r i j f v e e r om hogere e i s e n t e s t e l l e n a a n d e arbeidsomstandigheden e n d e l o o n h o o g t e . D e b e t r e f f e n d e n z i j n • i c h n l . v a n d e a a r d v a n h u n e i g e n l i j k e b bewust e n menen d a t b i j v . h o g e r l o o n h e n t e v r e d e n z a l maken. K r i j g e n z i j d i t , d a n d u u r t d e t e v r e d e n h e i d d a a r o v e r n i e t l a n g , omdat h e t i n f e i t e e r g e n s a n d e r s s c h o r t . D i t v e r b a n d i s i n t a l r i j k e onderzoekingen aangetoond ( o o k i n het Hawthorne-onderzoek). K l a c h t e n o v e r f y s i e k e a r b e i d s o m - standigheden o f onvoldoende l o o n verdwenen b i j v . a l s e e n nieuwe c h e f i n d e a f d e l i n g kwam met e e n a n d e r e s t i j l v a n omgang e . d . Z o kunnen m a t e r i n e o f p s y c h i s c h e wensen i n d e p l a a t s treden v a n d e e i g e n l i j k e g e e s t e l i j k e b e h o e f t e n . E e n d u i d e l i j k voorbeeld d a a r v a n i s d e b e h o e f t e a a n p r e s t i g e e n s t a t u s ( s y m - b o l e n ) . Deze t r e e d t o p wanneer men i n e n d o o r h e t w e r k z i c h n i e t k a n o n t w i k k e l e n e n v e r d e r komen e n e r t o c h r e e d s e e n zekere p e r s o o n l i j k h e i d s o n t w i k k e l i n g aanwezig i s . Daarom i s t a a k v e r r u i m i n g e n een goed p r o m o t i e b e l e i d z o b e l a n g - r i j k i n onze t i j d ( v o o r a l i n meer a m b t e l i j k e o r g a n i s a t i e s e n b e d r i j v e n ) . Het g e s c h e t s t e v e r b a n d t u s s e n d e m e n s e l i j k e b e h o e f t e n i s n a - t u u r l i j k m i n d e r e e n v o u d i g dan i n bovenstaande a a n d u i d i n g e n ; een goed i n z i c h t d a a r i n i s e c h t e r onmisbaar om t o t e e n goed p e r s o n e e l s b e l e i d t e komen, w a a r i n a l l e b e h o e f t e n e e n h e n t o e - komende p l a a t s k r i j g e n . Copyright N P I