oordeelsvorming_in_groepen

Back to list

Copyright © Association for Social Development (ASD) 2013 All Rights Reserved. No part of this website may be reproduced or published without the express consent of Association for Social Development (ASD). Please also read http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/

Original format:

npi_-_oordeelsvorming_in_groepen.pdf

/•-••••,\ NPI Instituut voor Organisatie Ontwikkeling OORDEELSVORMING I N GROEPEN Vergaderen a l s “ a g r a r i s c h e b e z i g h e i d ” Valckenboschlaan 8, Postbus 299, 3700 AG Zeist, Telefoon 0 3 4 0 4 - 2 0 0 4 4 , F a x 0 3 4 0 4 - s y l l a b u s : 5 1 7 5 . 9 0 9 AB/JO Wanneer men i n h e t j a a r b e u r s g e b o u w o f i n e e n a n d e r v e r g a d e r - centrum o p h e t m e d e d e l i n g e n b o r d k i j k t i s men s t e e d s w e e r v e r b a a s d o v e r h e t a a n t a l g r o e p e n d a t v o o r e e n v e r g a d e r i n g b i j e e n k o m t : f e d e r a t i e v a n G e l d e r s e b a n k e t b a k k e r s , g i l d e v a n h o n k b a l s c h e i d s r e c h t e r s , c o m m i s s i e a d - h o c v o o r h e t d i e p v r i e s - wezen, v e r e n i g i n g v a n v o o r z i t t e r s v a n w i t - g e l e k r u i s v e r e n i - g i n g e n , e n z . Wij w i l l e n o n s n i e t b e z i g h o u d e n m e t d e v r a a g , w a a r o v e r a l deze mensen s p r e k e n m e t e l k a a r . D e s a m e n l e v i n g w o r d t s t e e d s i n g e w i k k e l d e r e n e r m o e t s t e e d s m e e r w o r d e n o n d e r z o c h t , a f - gestemd e n s a m e n g e w e r k t . De b l o e m l e z i n g o p h e t v e r w i j s b o r d i n h e t v e r g a d e r c e n t r u m z o u nog m o e t e n w o r d e n a a n g e v u l d m e t h e t d u i z e n d v o u d i g p o l i t i e k en a m b t e l i j k o v e r l e g i n o v e r h e i d s i n s t e l l i n g e n , m e t a f d e - l i n g s b e s p r e k i n g e n , d i r e c t i e v e r g a d e r i n g e n e n w e r k o v e r l e g i n p r o d u k t i e - o r g a n i s a t i e s , m e t “ i n s p r a a k - t o e s t a n d e n ” i n u n i v e r - s i t a i r e gemeenschappen e n z o m e e r. Wij w i l l e n o n s b e z i g h o u d e n m e t d e v r a a g h o e a l d e z e v e r g a d e - r i n g e n v e r l o p e n . W i e b e r o e p s h a l v e v e e l v e r g a d e r e n m o e t o f a l s a d v i s e u r v e r g a d e r e n d e g r o e p e n a a n h e t w e r k z i e t , k a n z i c h d a a r w e l e e n v o o r s t e l l i n g v a n m a k e n . Over h e t a l g e m e e n i s d e i n h o u d e l i j k e d i e p g a n g o n b e v r e d i g e n d , de s a m e n w e r k i n g n i e t e c h t c r e a t i e f e n d e r h a l v e d e “ u i t k o m s t ” beneden d e m a a t , a l t h a n s d a t z i j n d e g e l u i d e n d i e men v e e l a l van d e d e e l n e m e r s o p v a n g t , w a n n e e r z i j z i c h a a n e e n v l u c h - t i g e b e o o r d e l i n g w a g e n . De o o r z a k e n z i j n v e l e . H e t b e g i n t e r a l m e e , d a t o p s c h o l e n ( n o g ) t e w e i n i g w o r d t g e d a a n a a n d e o n t w i k k e l i n g v a n s o c i a l e v a a r d i g h e d e n e n v e r g a d e r t e c h n i e k . Vo o r t s k a n h e t z i j n , d a t s a m e n s t e l l i n g , o p d r a c h t e n b e v o e g d - heden v a n e e n c o m m i s s i e z o z i j n , d a t d a a r b i n n e n o o k n a u w e - l i j k s e e n b e v r e d i g e n d r e s u l t a a t t e v e r w a c h t e n i s . Ook i s h e t m o g e l i j k , d a t e r t u s s e n d e l e d e n v a n d e g r o e p p e r s o o n l i j k e s p a n n i n g e n b e s t a a n d i e h e t m o e i l i j k maken t o t een z a k e l i j k g e s p r e k t e k o m e n . 2. Het g e b r u i k e l i j k e besluitvormingsmodel Aan a l d e z e m o g e l i j k e o o r z a k e n w i l l e n w i j i n d i t a r t i k e l v o o r b i j g a a n . W i j w i l l e n h e t z o e k l i c h t r i c h t e n o p h e t p r o c e s van b e s l u i t v o r m i n g . W e l k e v o o r s t e l l i n g e n l e v e n d a a r o v e r b i j de b e t r o k k e n e n ? De l i t e r a t u u r o v e r p r o b l e e m o p l o s s i n g e n b e s l u i t v o r m i n g i s z u i t g e b r e i d e n h e e f t i n p o p u l a i r e v o r m z o ' n v e r b r e i d i n g g e - k r e g e n v i a l e e r g a n g e n , “ s u c c e s ” - c u r s u s s e n e n i n s t r u c t i e - b o e k j e s v o o r d i s c u s s i e l e i d e r s , d a t d e m e e s t e “ v e r g a d e r a a r s ” er w e l k e n n i s v a n h e b b e n g e n o m e n . Wat h o u d t d e z e k e n n i s i n ? Wa t z i j n d e g a n g b a r e g e d a c h t e n o v e r h e t p r o c e s v a n b e s l u i t v o r m i n g e n p r o b l e e m o p l o s s i n g ? Wanneer men d e l i t e r a t u u r , w a a r u i t d e z e v o o r s t e l l i n g e n s t a m - men d o o r n e e m t , i s e r v r i j w e l g e e n a u t e u r d i e d i t p r o c e s n i e t b e s c h r i j f t a l s e e n p r o c e s i n s t a p p e n . D e z e s t a p p e n w o r d e n o v e r h e t a l g e m e e n benoemd a l s : p r o b l e e m - s t e l l e n , i n f o r m a t i e v e r z a m e l e n , m o g e l i j k e o p l o s s i n g e n b e d e n k e n , d e z e t e g e n m a a t - s t a v e n a f w e g e n , k e u z e n m a k e n , r e g e l e n v a n d e u i t v o e r i n g . K o r t s a m e n g e v a t z i j n a l d e z e t h e o r i e ë n v a r i a t i e s o p h e t grondthema beeldvorming, oordeelsvorming, b e s l u i t v o r m i n g (zogenaamd d r i e - f a s e n - m o d e l ) . B i j n a d e r o n d e r z o e k b l i j k t , d a t v r i j w e l a l l e a u t e u r s a a n k n o - pen b i j h e t m o d e l v a n Dewey ( “ H o w w e t h i n k ” , 1 9 1 1 ) . Z i j n model i s r e c h t s t r e e k s t e h e r l e i d e n t o t d e r e g e l s v a n d e l o g i c a e n d e r e d e n e e r k u n s t , d o o r A r i s t o t e l e s ( 4 e e e u w v o o r C h r. ) o p g e s t e l d d o o r Thomas v a n A c q u i n o ( 1 3 e e e u w n a C h r . ) v e r d e r u i t g e w e r k t . H e t i s o p v a l l e n d d a t d i e a u t e u r s d i e z i c h n i e t t e v r e d e n h e b b e n g e s t e l d m e t h e t k r i t i e k l o z e o v e r n e m e n van d i t m o d e l , m a a r d i e z i j n g a a n k i j k e n h o e i n d e w e r k e - l i j k h e i d ( o o k g o e d g e s l a a g d e ) b e s l u i t v o r m i n g s p r o c e s s e n v e r - l o p e n , d i t m o d e l n i e t h e b b e n k u n n e n t e r u g v i n d e n , n o c h i n z i j n o o r s p r o n k e l i j k e l o g i s c h e r e c h t l i j n i g h e i d n o c h i n z i j n l a t e r e v a r i a n t e n , w a a r b i j a l l e r l e i “ t e r u g k o p p e l i n g s l u s s e n ” z i j n i n g e b o u w d . W i j w i l l e n i n h e t v o l g e n d e p r o b e r e n u i t d e e r v a r i n g v a n o v e r l e g g r o e p e n h e t b e s l u i t v o r m i n g s p r o c e s o p e e n n i e u w e m a - n i e r - e e n s o c i a a l - e c o l o g i s c h e - t e b e n a d e r e n . O p d e g e l d i g - h e i d v a n h e t 3 - f a s e n m o d e l k o m e n w i j i n d e l o o p v a n d i t a r - t i k e l n o g t e r u g . Drie soorten gevoelens a l s b e g i n Wanneer w i j o p z o e k g a a n n a a r d a t g e n e w a t e e n g e s p r e k o p gang b r e n g t d a n z i j n h e t a l t i j d g e v o e l e n s . B i j v o o r b e e l d g e - v o e l e n s v a n s y m p a t h i e e n a n t i p a t h i e . V e e l g e s p r e k k e n o n t l e - nen h u n b e t e k e n i s a a n h e t f e i t d a t mensen b i j e e n k o m e n e n e l k a a r w e d e r z i j d s h u n g e v o e l e n s m e d e d e l e n , m e e s t a l g e k l e e d i n o o r d e l e n o v e r a n d e r e mensen e n z a k e n ( h e t w e e r i s d a a r v a n de m e e s t o n s c h u l d i g e ) . Er h o e f t n i e t s b e s l i s t o f o p g e l o s t t e w a r d e n . H e t g e s p r e k h e e f t n a u w e l i j k s e e n b e g i n o f e e n e i n d . E r i s o o k g e e n r e s u l t a a t ( w a t n i e t z e g g e n w i l d a t j u i s t d i t s o o r t g e s p r e k - ken n i e t v a n g r o t e b e t e k e n i s i s v o o r h e t s o c i a a l - p o l i t i e k e l e v e n ! ) . I n d i t a r t i k e l z u l l e n w i j e c h t e r d i t s o o r t g e s p r e k k e n b u i t e n beschouwing l a t e n . Een a n d e r g e v o e l d a t e e n g e s p r e k i n b e w e g i n g k a n z e t t e n i s een g e v o e l v a n v e r b a z i n g : “ Wa a r o m i s d e h e m e l b l a u w ? ” “ W a a r komt i n fl a t i e e i g e n l i j k v a n d a a n ? ” Van o u d s h e r v i n d t a l l e w e t e n s c h a p h a a r o o r s p r o n g i n v e r b a - z i n g e n v e r w o n d e r i n g . M e n n e e m t e e n v e r s c h i j n s e l w a a r e n v i n d t n i e t h e t b i j b e h o r e n d b e g r i p . E r o n t s t a a t e e n g e v o e l van “ o n a f h e i d ” . D e w e t e n s c h a p p e r g a a t o p w e g t o t h i j e e n b e v r e d i g e n d a n t w o o r d h e e f t g e v o n d e n . Wa t b e v r e d i g e n d i s , hangt a f v a n z i j n w e t e n s c h a p p e l i j k e s t r e v e n e n v a n h e t v e r - band w a a r i n d e v r a a g o p d u i k t . O o k e e n e e n v o u d i g e r g e e s t d a n een w e t e n s c h a p p e r k a n d e z e k e n w e g b e w a n d e l e n . E e n l i c h t e v e r w o n d e r i n g waarom K e e s n i e t o p d e v e r g a d e r i n g w a s ( “ h i j i s anders z o t r o u w ” ) g e e f t hem a a n l e i d i n g t o t h e t s t e l l e n v a n e n i g e v r a g e n . H i j t r e k t d a a r u i t z i j n c o n c l u s i e e n i s e v e n - t u e e l b e v r e d i g d . Een g e v o e l v a n v e r b a z i n g g e e f t a a n l e i d i n g t o t h e t s t e l l e n van e e n k e n v r a a g . D e z e k e n v r a a g k a n a a n l e i d i n g z i j n t o t h e t a fl e g g e n v a n e e n k e n w e g d i e e i n d i g t i n e e n g e v o l g t r e k k i n g , i n v e r w o r v e n i n z i c h t ( “ n u w e e t i k waarom K e e s n i e t o p d e v e r g a d e r i n g i s ” , “ n u w e e t i k w a a r o m d e h e m e l b l a u w i s ” ) . I n z i c h t < - - - - - - Kenweg Kenvraag Gevoel van verbazing Een d e r d e s o o r t g e v o e l i s e e n g e v o e l v a n b e k l e m m i n g . Men b e - l e e f t z i c h z e l f i n e e n s i t u a t i e d i e o n b e v r e d i g e n d i s , d i e v e r a n d e r e n m o e t : “ W e h a l e n d e g e p l a n d e o m z e t n i e t ” , “ h e t budget w o r d t o v e r s c h r e d e n ” , “ d a t c o n fl i c t t u s s e n d i e t w e e a f d e l i n g e n k a n z o n i e t b l i j v e n s l e p e n ” . M e n m o e t h a n d e l e n , maar w e e t n i e t h o e o f w a t . E e n g e v o e l v a n b e k l e m m i n g g e e f t a a n l e i d i n g t o t h e t s t e l l e n v a n e e n k e u z e v r a a g . D e z e k e u z e - v r a a g k a n a a n l e i d i n g z i j n t o t h e t a fl e g g e n v a n e e n k e u z e w e g d i e e i n d i g t i n e e n b e s l u i t ( “ n u i s h e t d u i d e l i j k , h o e w i j d e p l a n n i n g m o e t e n h a l e n , w a t w i j m o e t e n d o e n om b i n n e n h e t b u d g e t t e b l i j v e n , w e l k e a c t i e n o d i g i s om h e t c o n fl i c t t e b e s l e c h t e n ” ) . Gevoel van beklemming Keuzevraag De b e t e k e n i s v a n d e keuzeweg v o o r d e kenweg 4.

Keuzeweg - - - - > B e s l u i t

De b e s c h o u w i n g t o t n u t o e h e e f t o n s e e n i n z i c h t o p g e l e v e r d , d a t v o o r e e n o v e r l e g s i t u a t i e o o k v a n p r a k t i s c h b e l a n g i s : Het o n d e r s c h e i d t u s s e n t w e e v e r s c h i l l e n d e s o o r t e n v r a a g s t e l - l i n g e n ( e e n k e n v r a a g e n e e n k e u z e v r a a g ) , v o o r t k o m e n d e u i t twee v e r s c h i l l e n d e s o o r t e n g e v o e l e n s ( e e n g e v o e l v a n v e r b a - z i n g e n e e n g e v o e l v a n b e k l e m m i n g ) e n u i t m o n d e n d i n t w e e v e r s c h i l l e n d e s o o r t e n r e s u l t a t e n ( e e n i n z i c h t h o e i e t s i s e n een b e s l u i t h o e i e t s v e r a n d e r e n m o e t ) . W i j w i l l e n n u e e n s t a p v e r d e r g a a n e n o n d e r z o e k e n h o e d e b e i d e w e g e n z i c h t o t e l k a a r v e r h o u d e n . D e v r a a g l i g t i m m e r s v o o r d e h a n d : w o r d e n e r o p d e k e n w e g g e e n k e u z e n g e m a a k t e n moeten b e s l i s s i n g e n n i e t o p i n z i c h t b e r u s t e n ? B e i d e v r a a g - s t e l l i n g e n h e b b e n o n m i d d e l l i j k e p r a k t i s c h e b e t e k e n i s . De v r a a g n a a r d e b e t e k e n i s v a n d e k e u z e w e g v o o r d e k e n w e g l e i d t o n s n a a r h e t g e b i e d v a n d e k e n n i s t h e o r i e . I e d e r e w e t e n s c h a p p e r k r i j g t t e maken m e t k e u z e p r o b l e m e n . Z i j n v r a a g s t e l l i n g z e l f h o u d t a l e e n k e u z e i n : e n a c h t e r d i e keuze g a a t e e n r e d e n s c h u i l d i e hem e r t o e b r a c h t z i j n v r a a g t e s t e l l e n . I s d i e r e d e n o p r e c h t e v e r b a z i n g e n e c h t e i n t e - r e s s e , d a n b e s t a a t d e m o g e l i j k h e i d d a t d e k e n w e g e i n d i g t i n “ o b j e c t i e f ” i n z i c h t . H e t k a n o o k z i j n , d a t d e o n d e r z o e k e r h e l e p e r s o o n l i j k e b e d o e l i n g e n h e e f t m e t z i j n v r a a g s t e l l i n g : H i j w i l m e t d e z a a k e i g e n v o o r d e e l n a s t r e v e n , h i j w i l e e n v o o r o p g e z e t t e t h e o r i e b e w i j z e n , h i j w i l e e n b e p a a l d e p o l i - t i e k o n t z e n u w e n . I n d i e g e v a l l e n z a l h i j w e i n i g o v e r d e z a a k z e l f t e w e t e n k o m e n . De a n d e r e b e t e k e n i s v a n d e k e u z e w e g b i j h e t g a a n v a n d e k e n - weg i s d e k e u z e v a n d e o n d e r z o e k m e t h o d e . W e l k e h u l p m i d d e l e n worden g e b r u i k t , h o e w o r d t h e t o n d e r z o e k s t e r r e i n i n g e p e r k t , welke w a a r n e m i n g e n w o r d e n v a n b e t e k e n i s g e a c h t ? D e k e u z e v a n de m e t h o d e i s i n h o g e m a t e b e p a l e n d v o o r d e u i t k o m s t v a n h e t o n d e r z o e k . Een k w a n t i t a t i e v e v r a a g s t e l l i n g ( “ h o e v e e l b e l a s t i n g v e r - d r a a g t d i t m a t e r i a a l ” ) l e i d t t o t e e n t e c h n i s c h e p r o e f o p s t e l - l i n g . D i e g e e f t e e n a n t w o o r d d a t v a n d e z e l f d e a a r d i s a l s d e v r a a g s t e l l i n g a a n h e t b e g i n . D i t l e i d d e d e f y s i c u s H e i s e n b e r g e r t o e t e z e g g e n , d a t d e m o d e r n e n a t u u r o n d e r z o e k e r n a u w e l i j k s m e e r m e t d e n a t u u r i n a a n r a k i n g k o m t . H i j n e e m t a l l e e n n o g m a a r z i j n e i g e n i n s t r u m e n t e n w a a r ! 5. De g e v o l g t r e k k i n g t o t z o v e r i s , d a t o v e r a l w a a r e e n k e n w e g w o r d t g e g a a n o p z o e k n a a r i n z i c h t , d e k e u z e w e g o n s o n g e m e r k t b e g e l e i d t i n d e v o r m v a n h e t o n d e r z o e k s d o e l ( z i c h u i t d r u k - kend i n d e k e u z e v a n d e v r a a g s t e l l i n g ) e n v a n d e k e u z e v a n de o n d e r z o e k - m e t h o d e . V o o r d e o n d e r z o e k e r z e l f i s d i t i n - z i c h t v a n b e l a n g : h i j z a l t r a c h t e n z i c h b i j h e t g a a n v a n d e kenweg b e w u s t t e z i j n v a n a l l e k e u z e n d i e h i j o n d e r w e g maakt. M a a r o o k v o o r d e g e n e d i e k e n n i s n e e m t v a n d e r e s u l t a - t e n v a n w e t e n s c h a p h e e f t d i t i n z i c h t z i j n b e t e k e n i s : H i j z a l z i c h a f v r a g e n i n w e l k e m a a t s c h a p p e l i j k e e n p e r s o o n l i j k e samenhang e e n v r a a g s t e l l i n g i s o n t s t a a n e n v o l g e n s w e l k e methode e n o n d e r w e l k e v o o r w a a r d e n b e p a a l d e i n z i c h t e n t o t s t a n d z i j n g e k o m e n . Wanneer men b . v . w e e t w a t h e t v o o r d e s o c i a l e o n d e r z o e k e r K u r t L e w i n b e t e k e n d m o e t h e b b e n a l s J o o d t e m o e t e n w i j k e n v o o r h e t o p r u k k e n d a u t o r i t a i r e r e g i m e v a n h e t d e r d e r i j k , kan men b e g r i j p e n h o e z i j n l e i d e r s c h a p s v r a a g s t e l l i n g t o t s t a n d kwam e n w e k t h e t g e e n v e r b a z i n g , d a t h e t d e m o c r a t i s c h l e i d e r s c h a p h e t b e s t e u i t d e b u s kwam. B o v e n d i e n i s h e t g o e d om t e w e t e n d a t h i j z i j n p r o e v e n d e e d m e t s c h o o l k i n d e r e n . B i j h e t o v e r b r e n g e n v a n d e g e v o l g t r e k k i n g e n n a a r v o l w a s s e n e n i n h e t b e d r i j f s l e v e n m o e t men d a n w e l o p p a s s e n . D a t z e l f d e g e l d t v o o r S k i n n e r , d i e z i j n p r o e v e n n e e m t m e t h o n g e r i g e d u i v e n e n r a t t e n . W e l k e g e l d i g h e i d h e b b e n z i j n g e v o l g t r e k - k i n g e n o n d e r w e l k e o m s t a n d i g h e d e n v o o r mensen? De b e t e k e n i s van d e kenweg v o o r d e keuzeweg De v o l g e n d e v r a a g d i e o n s b e z i g z a l h o u d e n i s d i e n a a r d e b e t e k e n i s v a n d e k e n w e g v o o r d e k e u z e w e g . D e z e v r a a g l i g t ons m e e r o m d a t o n z e s a m e n l e v i n g n u e e n m a a l m e e r h a n d e l e n d dan b e s c h o u w e n d i s i n g e s t e l d . We z i j n a l l e m a a l d e h e l e d a g erg d r u k b e z i g e n m o e t e n d a a r b i j v o o r t d u r e n d d o e l e n s t e l l e n en m i d d e l e n k i e z e n o m d i e t e b e r e i k e n . D e v r a a g d u i k t d a a r - b i j s t e e d s o p o f w i j w e l m e t w e r k e l i j k h e i d s z i n b e z i g z i j n , o f d e p l a n n e n d i e w i j o n t w e r p e n w e l a a n s l u i t e n b i j d e s i t u a - t i e w a a r i n z i j v e r w e r k e l i j k t m o e t e n w o r d e n : “ I s e r w e l v o l - doende g e l d , i s d e z e m a a t r e g e l w e t t e l i j k m o g e l i j k , k a n d i e z a a l z o v e e l mensen v e r w e r k e n , h e e f t d é z e i n g r e e p d á t e f - f e c t ? ” Op e l k moment i n e e n v e r g a d e r i n g d u i k e n d e r g e l i j k e v r a g e n o p en d a a r m e e d e n o o d z a a k d e k e n w e g e e n e i n d j e t e b e w a n d e l e n , t o t men v o l d o e n d e i n z i c h t h e e f t , b . v . i n d e s i t u a t i e o f i n de b e s c h i k b a r e m i d d e l e n , o m v e r d e r t e g a a n m e t h e t t o e k o m s t - g e r i c h t e k e u z e g e s p r e k . De g e v o l g t r e k k i n g t o t z o v e r i s , d a t o v e r a l w a a r e e n k e u z e w e g w o r d t g e g a a n , u i t m o n d e n d i n b e s l u i t e n , d e k e n w e g o n s o n g e - m e r k t b e g e l e i d t i n d e v o r m v a n h e t s i t u a t i e b e e l d d a t w i j m e t ons m e e d r a g e n . 6. Ook d i t i n z i c h t h e e f t n a a r t w e e k a n t e n p r a k t i s c h e b e t e k e - n i s . D e d e e l n e m e r s a a n e e n g e s p r e k k u n n e n d o o r d i t i n z i c h t met m e e r b e w u s t z i j n t i j d e n s h e t g e s p r e k s t u k j e s k e n w e g i n - l a s s e n , w a a r b i j men g e z a m e n l i j k e e n b e e l d t r a c h t t e maken van d e s i t u a t i e w a a r i n men v e r k e e r t . H e t w e r k t z e e r v e r w a r - rend i n e e n b e s l u i t v o r m e n d g e s p r e k w a n n e e r sommige l e d e n s t e e d s w e e r i n f o r m a t i e v e e n s i t u a t i e v e r h e l d e r e n d e v r a g e n s t e l l e n o f w a n n e e r t i j d e n s e e n s i t u a t i e v e r h e l d e r e n d t u s s e n - g e s p r e k a n d e r e l e d e n o n d e r b r e k e n d o o r t e z e g g e n , d a t h e t h i e r g e e n s t u d i e - c l u b i s e n d a t e r “ b e s l u i t e n m o e t e n w o r d e n genomen”. E e n b e s l u i t - g e r i c h t e g r o e p d i e , u i t i n z i c h t i n h e t v e r s c h i l t u s s e n d e k e n w e g e n d e k e u z e w e g b e i d e w e g e n a f w i s - s e l e n d e n a l s g r o e p b e w a n d e l t z a l s n e l l e r t o t b e t e r e b e s l u i - t e n k o m e n . O o k d e g e n e d i e t e maken k r i j g t m e t h e t r e s u l t a a t van e e n b e s l i s s i n g s p r o c e s - e e n b e s l u i t - k a n z i j n v o o r d e e l doen m e t d i t i n z i c h t . H i j w e e t d a t e l k b e s l u i t genomen w o r d t t e g e n d e a c h t e r g r o n d v a n e e n m e e r o f m i n d e r b e w u s t e n m e e r o f m i n d e r w a a r b e e l d v a n d e s i t u a t i e w a a r i n d a t b e s l u i t v e r - w e r k e l i j k t m o e t w o r d e n . H i j z a l t r a c h t e n d i t s i t u a t i e b e e l d a c h t e r h e t b e s l u i t t e p a k k e n t e k r i j g e n e n z e b e i d e s t e e d s i n samenhang t e z i e n . We k u n n e n h e t a n t w o o r d o p d e v r a a g n a a r d e samenhang t u s s e n de k e n w e g e n d e k e u z e w e g a l s v o l g t s a m e n v a t t e n : z o w e l b i j gesprekken d i e v i a d e kenweg t o t i n z i c h t komen, a l s b i j g e - sprekken d i e v i a d e keuzeweg t o t b e s l u i t e n l e i d e n , w o r d e n i n f e i t e b e i d e wegen b e w a n d e l d . H e t k e n p r o c e s w o r d t b e g e l e i d door e e n v o o r t d u r e n d e k e u z e m . b . t . h e t o n d e r z o e k s d o e l e n d e methode, h e t k e u z e p r o c e s w o r d t b e g e l e i d d o o r e e n s t e e d s a a n - wezig s i t u a t i e b e e l d e n d e v e r k l a r i n g e n d i e men d a a r v o o r h e e f t . Voor d e g e n e n d i e i n h e t p r o c e s s t a a n k a n d i t i n z i c h t a a n l e i - d i n g z i j n z i c h v a n t i j d t o t t i j d b e w u s t e n g e m e e n s c h a p p e l i j k a f t e v r a g e n w e l k e o n u i t g e s p r o k e n k e u z e n z i j i n h e t k a d e r van h u n k e n p r o c e s g e m a a k t h e b b e n , o f w e l w e l k e o n u i t g e s p r o - ken s i t u a t i e b e e l d e n z i j i n h e t k a d e r v a n h u n b e s l u i t v o r m i n g op d e a c h t e r g r o n d h e b b e n s t a a n . V o o r d e g e n e d i e t e maken k r i j g t m e t d e r e s u l t a t e n v a n e e n v a n b e i d e w e g e n k a n d i t i n - z i c h t a a n l e i d i n g z i j n z i c h b e w u s t a f t e v r a g e n v a n u i t w e l k e o n d e r z o e k s d o e l s t e l l i n g e n b e p a a l d e g e v o l g t r e k k i n g e n z i j n g e - maakt e n t e g e n w e l k e s i t u a t i e - a c h t e r g r o n d b e p a a l d e b e s l i s - s i n g e n t e b e g r i j p e n z i j n . De b e w e g i n g o p d e kenweg We h e b b e n t o t n u t o e g e s p r o k e n o v e r d e samenhang v a n k e n - e n keuzeweg. We h e b b e n g e z i e n , d a t h e t s p a n n i n g s v e l d t u s s e n b e i d e h e t p r o c e s v a n o o r d e e l s v o r m i n g i n b e w e g i n g b r e n g t . We w i l l e n n u o n z e b l i k w e n d e n t o t d e k e n - e n k e u z e w e g i n e n g e r e z i n e n d e v r a a g s t e l l e n o f d a a r o o k s p r a k e i s v a n e e n i n w e n - d i g s p a n n i n g s v e l d w a a r a a n h e t p r o c e s z i j n v o o r t g a n g o n t - l e e n t . K i j k e n w e e e r s t n a a r d e k e n w e g . H o e v e r l o o p t h e t k e n p r o c e s ? Het b e g i n t m e t e e n g e v o e l v a n v e r b a z i n g d a t l e i d t t o t e e n v r a a g i n d e t r a n t v a n “ w a a r o m z i j n d e b a n a n e n k r o m ” ? E l k e w e t e n s c h a p p e r w e e t d a t e e n d e r g e l i j k e v r a a g a a n l e i d i n g g e e f t t o t t w e e s o o r t e n a c t i v i t e i t e n . D e e n e b e g i n t b i j d e w a a r n e - ming e n h e t v e r z a m e l e n v a n f e i t e n m a t e r i a a l : b a n a n e n i n a l - l e r l e i g r a d e n v a n k r o m h e i d , i n d i v e r s e g r o e i s t a d i a , u i t v e r - s c h i l l e n d e l a n d e n e n g e o o g s t i n u i t e e n l o p e n d e j a r e n . D e a n - dere w e g b e g i n t b i j h e t d e n k e n d a t r e l e v a n t e b e g r i p p e n ( k a - d e r s ) z o e k t : d e b a n a n e n t r e k k e n k r o m d o o r d e z o n , o f : d e bananen z i j n k r o m d o o r d a t d e t r o s a a n v a n k e l i j k g r o e i t a l s een b o l l e v r u c h t . D e e n e a c t i v i t e i t r o e p t d e a n d e r e o p b r - 1 h e e f t d e z e t o t v o o r w a a r d e : H e t w a a r n e m i n g s m a t e r i a a l v r a a g t om o r d e n e n d e b e g r i p p e n , h e t b e g r i p p e n k a d e r m o e t m e t w a a r n e - m i n g s m a t e r i a a l w o r d e n g e v u l d . Nieuwe e r v a r i n g e n v r a g e n om d e o n t w i k k e l i n g v a n n i e u w e b e - g r i p p e n . N i e u w e b e g r i p p e n k a d e r s v r a g e n om u i t b r e i d i n g v a n het w a a r n e m i n g s v e l d . Z o g r o e i t i n z i c h t u i t e e n w i s s e l w e r k i n g t u s s e n waarnemen e n d e n k e n , t u s s e n w a a r n e m i n g s m a t e r i a a l e n ordenende b e g r i p p e n . i n z i c h t waarnemingen begrippen 7. kenvraag De b e w e g i n g o p d e keuzeweg E e n z e l f d e b e w e g i n g m a a k t e e n g e s p r e k d a t z i c h o p d e k e u z e w e g b e v i n d t . E r i s e e n g e v o e l v a n b e k l e m m i n g , b . v . d o o r d a t men n i e t t o t e e n k e u z e k a n k o m e n w a a r h e e n m e t v a k a n t i e t e g a a n t e r w i j l men e r w e l a a n t o e i s . E e n g e s p r e k m e t e e n v r i e n d , d i e om r a a d w o r d t g e v r a a g d k a n wederom t w e e k a n t e n u i t g a a n . I n h e t e n e g e v a l z a l d e r a a d g e v e r e e n a a n t a l c o n c r e t e v o o r - s t e l l e n d o e n . D a a r a a n z a l d e v r a a g s t e l l e r z i c h b e w u s t w o r d e n wat h i j e i g e n l i j k z o e k t ( n a t u u r o f c u l t u u r , e e n z a a m h e i d o f g e z e l l i g h e i d , r u s t o f a v o n t u u r ) . I n h e t a n d e r e g e v a l z a l d e r a a d g e v e r hem e e n a a n t a l p r i n c i p i ë l e d o e l s t e l l i n g s - v r a g e n s t e l l e n om e r a c h t e r t e k o m e n w a t h i j n u e i g e n l i j k z o e k t ( n a - t u u r o f c u l t u u r , e n z . ) . D a a r n a k a n d e v r a a g s t e l l e r g e r i c h t e r een v a k a n t i e p r o g r a m m a i n e l k a a r z e t t e n . Het k e u z e p r o c e s s p e e l t z i c h a f i n h e t s p a n n i n g s v e l d v a n d o e - l e n e n m i d d e l e n . H e t f o r m u l e r e n v a n d o e l e n m a a k t h e t k i e z e n van m i d d e l e n m o g e l i j k . H e t noemen v a n m o g e l i j k e o p l o s s i n g e n i s e e n h u l p b i j h e t b e w u s t w o r d e n v a n d e - v a a k w e i n i g b e - wust - n a g e s t r e e f d e d o e l e n . H e t k e u z e p r o c e s d a t l e i d t t o t een b e s l u i t s p e e l t z i c h a f i n d e w i s s e l w e r k i n g t u s s e n m i d - d e l e n e n d o e l e n . Samenvatting i n s o c i a a l - e c o l o g i s c h e z i n We z i j n n u z o v e r g e v o r d e r d , d a t h e t v e l d w a a r i n z i c h p r o - b l e e m o p l o s s i n g e n b e s l u i t v o r m i n g a f s p e l e n i n k a a r t i s g e - b r a c h t . I n h e t e e r s t e d e e l v a n d i t a r t i k e l kwamen w e t o t d e o n d e r s c h e i d i n g v a n d e k e n w e g e n d e k e u z e w e g . I e d e r m e t h u n e i g e n r e s u l t a a t : i n z i c h t o f w e l a c t i e p l a n . I n h e t t w e e d e d e e l v a n d i t a r t i k e l o n t d e k t e n w e d a t b e i d e wegen h u n b e w e g i n g o n t l e n e n a a n e e n i n t e r n s p a n n i n g s v e l d v a n waarnemingen e n b e g r i p p e n e n e r z i j d s , d o e l e n e n m i d d e l e n a n - d e r z i j d s . Beide w e g e n v i n d e n h u n o o r s p r o n g i n e e n v r a a g , d i e a l t i j d aan mensen g e b o n d e n i s . i n z i c h t e n keuzevraag waarnemingen B A doelen middelen persoon o f groep met een vraag doelen D C E begrippen m i d d e l e n KEN WEG K E U Z E W E G 8. b e s l u i t besluiten 9. U i t d e z e b e s c h o u w i n g e n - r e s u l t a a t v a n e r v a r i n g s o n d e r z o e k - r i j s t e e n g e h e e l a n d e r b e e l d o p v a n h e t p r o c e s v a n p r o b l e e m - o p l o s s i n g e n b e s l u i t v o r m i n g d a n a a n h e t b e g i n v a n d i t a r t i - k e l t o e n w i j h e t r e c h t l i j n i g e f a s e n - m o d e l v a n Dewey n o e m d e n , waarop v r i j w e l a l l e g a n g b a r e l i t e r a t u u r s t o e l t . Het b e e l d d a t o p r i j s t i s d a t v a n d e b o e r d i e h e t g r o e i m i l i e u v o o r z i j n z a a d v e r z o r g t . H i j k a n h e t z a a d z e l f n i e t l a t e n o n t k i e m e n , m a a r h i j k a n w e l d e v o o r w a a r d e n v e r z o r g e n w a a r o n - der d i t m o g e l i j k i s . H i j m o e t l e t t e n o p d e m i n e r a l e s a m e n - s t e l l i n g e n d é s t r u c t u u r v a n d e b o d e m , h i j m o e t d e w a t e r - h u i s h o u d i n g r e g e l e n , h i j m o e t z o r g e n v o o r v o l d o e n d e l u c h t e n l i c h t e n t e n s l o t t e m o e t h i j d e w a r m t e i n d e g a t e n h o u d e n . En d a t d o e t h i j n i e t e e n m a l i g . G e d u r e n d e h e t h e l e g r o e i p r o - ces v a n h e t z a a d i s h i j b e z i g a a r d e , w a t e r , l u c h t , l i c h t e n warmte z o m e t e l k a a r i n e v e n w i c h t t e b r e n g e n , d a t e e n i d e a a l g r o e i m i l i e u v o o r h e t z a a d o n t s t a a t . Op e e n d e r g e l i j k e w i j z e , m e t e e n z e l f d e g r o n d h o u d i n g , z o u d e n de d e e l n e m e r s a a n e e n o v e r l e g g r o e p o o k b e z i g m o e t e n z i j n . Z i j m o e t e n h e t m i l i e u v e r z o r g e n w a a r i n h e t z a a d v a n d e v r a a g kan g r o e i e n e n r i j p e n t o t d e v r u c h t v a n h e t a n t w o o r d . D a a r - v o o r i s n o d i g , d a t e r v o l d o e n d e h a r d e f e i t e n a l s u i t g a n g s - punt z i j n , d a t e r v o l d o e n d e d e n k l i c h t a a n w e z i g i s om a l d e z e v e r s c h i j n s e l e n i n e e n z i n v o l l e samenhang t e z i e n , d a t e r d o e l s t e l l i n g e n e n s t r e e f r i c h t i n g e n z i j n w a a r d e g r o e p warm v o o r l o o p t e n b e w e e g l i j k e m i d d e l e n e n w e g e n , d i e d e z e d o e l e n h e l p e n v e r w e r k e l i j k e n . A l l e e n d o o r h e t t o t a l e m i l i e u e v e n - w i c h t i g t e v e r z o r g e n , z u l l e n k r a c h t i g e , v o e d z a m e v r u c h t e n r i j p e n . Wanneer men t r a c h t t e b e s c h r i j v e n w e l k e v o r m v e r a n d e r i n g h e t zaad v a n d e v r a a g o n d e r g a a t o p z i j n w e g t o t d e r i j p e v r u c h t van h e t a n t w o o r d ( z i j h e t i n z i c h t o f b e s l u i t ) r i j s t o p n i e u w h e t b e e l d v a n e e n g e f a s e e r d p r o c e s o p . Z o a l s e e r s t d e b l a d e - ren z i c h m o e t e n o n t p l o o i e n v o o r e r v a n b l o e m e n s p r a k e k a n z i j n ( d e n a t u u r m a a k t a l t i j d u i t z o n d e r i n g e n ! ) e n d e z e e e n v o o r w a a r d e z i j n v o o r v r u c h t v o r m i n g w a a r i n h e t n i e u w e z a a d v e r b o r g e n l i g t , z o i s o o k h e t v o r m v e r a n d e r i n g s p r o c e s v a n v r a a g n a a r a n t w o o r d g e f a s e e r d . De w e g w a a r l a n g s d e i n d i v i d u e n i n e e n g r o e p t o t e e n g r o e p s - denken, v e r v o l g e n s t o t e e n g r o e p s - v o e l e n e n t e n s l o t t e t o t een g r o e p s - w i l l e n komen ( n i e t a l l e e n e e n b e s l u i t m a a r o o k een i n z i c h t m o e t men w i l l e n ! ) k a n men b e s c h r i j v e n i n t e r m e n van b e e l d v o r m i n g , o o r d e e l s v o r m i n g e n b e s l u i t v o r m i n g . H e t h o e f t g e e n b e t o o g n a a l h e t v o o r g a a n d e , d a t d e z e b e g r i p p e n een h e l e a n d e r e i n h o u d h e b b e n d a n i n h e t l o g i s c h - r e c h t l i j - n i g e m o d e l v a n D e w e y. E e n z i j d i g e g e s p r e k s t y p e n I n d e l e v e n d e w e r k e l i j k h e i d v a n c o n c r e t e w e r k g e s p r e k k e n z u l - l e n e e n z i j d i g h e d e n v o o r k o m e n , z u l l e n “ m i l i e u - f a c t o r e n ” w o r - den v e r g e t e n o f o v e r t r o k k e n . We z u l l e n i n h e t n a v o l g e n d e e e n a a n t a l v a n z u l k e e e n z i j d i g h e d e n u i t d e p r a k t i j k b e s c h r i j - v e n . Z e h e b b e n h u n p o s i t i e v e b e t e k e n i s a l s g e s p r e k s g e d e e l - t e . B l i j v e n z e e e n h e e l g e s p r e k b e h e e r s e n d a n o n t s t a a t e r geen m i l i e u w a a r i n i e t s v r u c h t b a a r s k a n g e d i j e n . W i e z u l k e g e s p r e k s g e d e e l t e n i n h u n t y p e h e r k e n t z a l z e w e t e n t e w a a r - d e r e n , m a a r z e o o k t i j d i g w e t e n a a n t e v u l l e n . I n h e t v o r i g e h o o f d s t u k h e b b e n w i j d e v i e r m i l i e u - f a c t o r e n m e t l e t t e r s b e - noemd: B ( w a a r n e m i n g e n ) , C ( b e g r i p p e n ) , D ( d o e l e n ) e n E ( m i d d e l e n ) . M e t d e l e t t e r A d u i d e n w e d e g e s p r e k s d e e l n e m e r s aan d i e z i c h , u i t g a a n d e v a n h u n v r a a g , m e t h u n b i j d r a g e n door d e v i e r v e l d e n h e e n b e w e g e n . Wa n n e e r w e n u g e s p r e k s - t y p e n k a r a k t e r i s e r e n d o o r h e t o v e r h e e r s e n v a n t w e e f a c t o r e n , z i j n e r t h e o r e t i s c h 6 c o m b i n a t i e s m o g e l i j k : BC, D E , C D , B E , B D e n C E . We z u l l e n z e , p a a r s g e w i j s , n a e l k a a r b e s p r e k e n . Het t y p e - p a a r BC-DE: o n d e r z o e k e n d - ondernemend Over d e t e g e n s t e l l i n g t u s s e n d e k e n w e g ( B C ) e n d e k e u z e w e g (DE) h e b b e n w e r e e d s g e s p r o k e n . D e t e g e n s t e l l i n g k o m t t o t u i t d r u k k i n g i n d e g e r i c h t h e d e n waarmee a a n e e n g e s p r e k w o r d t deelgenomen. D e z e t e g e n s t e l l i n g k a n w o r d e n t e r u g g e v o n d e n , zowel i n m e n s e n t y p e n a l s o o k i n s o o r t e n b i j d r a g e n v a n mensen en g r o e p e n i n e e n o r g a n i s a t i e . D e t e g e n s t e l l i n g i s t e k a r a k - t e r i s e r e n a l s b e s c h o u w e n d - b e s l u i t e n d o f w e l o n d e r z o e k e n d - ondernemend. Het o n d e r z o e k e n d e t y p e ( B C ) 1 0 . De k e n w e g v e r l o o p t a l s r i t m e t u s s e n w a a r n e m i n g e n e n b e g r i p - pen: w a a r n e m i n g e n w o r d e n d o o r h e t d e n k e n v e r w e r k t ( w e noemen dat i n d u c t i e f ) , b e g r i p p e n w o r d e n a a n d e f e i t e n g e t o e t s t ( w e noemen d a t d e d u c t i e f ) . D i t g e s p r e k s t y p e w o r d t d o o r t w e e s o o r t e n p r o b l e e m s t e l l i n g e n i n b e w e g i n g g e b r a c h t . H e t e n e s o o r t ( A C ) i s d e b e h o e f t e om d e w a a r n e m i n g t e b e g r i j p e n i n h e t l i c h t v a n e e n b e g r i p . D e s t a r t v r a a g i s v a n h e t t y p e “waarom i s d e h e m e l b l a u w ” ? Men s t a a t v o o r e e n o n d o o r z i c h t i g v e r s c h i j n s e l e n p r o b e e r t h e t b i j b e h o r e n d e b e g r i p t e v i n d e n , de t h e o r i e d i e h e t v e r s c h i j n s e l v e r k l a a r t . H e t a n d e r e s o o r t p r o b l e e m s t e l l i n g , d a t e e n o n d e r z o e k e n d g e s p r e k i n b e w e g i n g b r e n g t , ( A B ) i s d e b e h o e f t e om e e n b e g r i p t e h e r k e n n e n i n d e z i n t u i g l i j k e w e r k e l i j k h e i d . D e s t a r t v r a a g h e e f t t e maken m e t een b e g r i p , e e n c o n c e p t i e w a a r v a n men h e t w a a r h e i d s g e h a l t e h e e f t a a n g e v o e l d m a a r d i e men w i l “ v u l l e n ” m e t w a a r n e m i n g s - m a t e r i a a l , w i l t o e t s e n a a n d e z i n t u i g l i j k e e r v a r i n g . A l l e w e t e n s c h a p p e l i j k e a r b e i d w o r d t d o o r d e z e t w e e p r o b l e e m - s t e l l i n g e n o p g a n g g e b r a c h t e n g e h o u d e n : h o e k u n n e n w i j e e n b e g r i p p e n k a d e r o n t w i k k e l e n d a t d e f e i t e n d o o r z i c h t i g m a a k t en h o e k u n n e n w e d e w a a r n m i n g e n z o o r d e n e n d a t d e b e g r i p p e n h e r k a a n b a a r w o r d e n ? Het ondernemende t y p e ( D E ) 1 1 . De k e u z e w e g v e r l o o p t a l s r i t m e t u s s e n d o e l e n e n m i d d e l e n : d o e l s t e l l i n g e n w o r d e n v e r w e r k t t o t p r a k t i s c h e p r o c e d u r e s , m i d d e l e n w o r d e n g e t o e t s t a a n d e d a a r m e e ( a l o f n i e t ) t e b e - r e i k e n d o e l e n . D i t g e s p r e k s t y p e w o r d t d o o r t w e e s o o r t e n p r o b l e e m s t e l l i n g e n i n b e w e g i n g g e b r a c h t . B i j h e t e n e s o o r t ( A E ) h e e f t men z i c h e e n d o e l g e s t e l d e n men z o e k t w e g e n w a a r l a n g s d i t d o e l k a n w o r d e n b e r e i k t . K l e m - s i t u a t i e s o n t s t a a n w a n n e e r h e t b e r e i k e n v a n g e s t e l d e d o e l e n i n g e v a a r w o r d t g e b r a c h t . M e n z o e k t n a a r a n d e r e e n b e t e r e • m i d d e l e n . B i j h e t a n d e r e s o o r t p r o b l e e m s t e l l i n g ( A D ) z i e t men z i c h i n een s i t u a t i e g e p l a a t s t e n z o e k t d o e l e n d i e d a a r i n o f d a a r m e e kunnen w o r d e n v e r w e r k e l i j k t . Wij v i n d e n d e z e v r a a g s t e l l i n g e n a l s g r o n d h o u d i n g v a n t w e e zeer v e r s c h i l l e n d e o n d e r n e m e r s t y p e s . Het e n e t y p e i s p i o n i e r - a c h t i g . H u n w i l w o r d t g e r i c h t d o o r één d r a g e n d e i d e e . D e z e i d e e w e r k t a l s e e n s c h e p p e n d e e n o r - denende k r a c h t w a a r d o o r z i j s t a p v o o r s t a p t o t v e r s c h i j n i n g komt. Het a n d e r e t y p e k i j k t m e t e e n s o o r t o n g e r i c h t e w i l n a a r d e s i t u a t i e e n v r a a g t z i c h a f : “ W a t v o o r k a n s b i e d t d e z e s i t u a - t i e , w a t z o u i k h i e r k u n n e n , w i l l e n ? ” ( V i n d e n w e h e t e n e t y p e m e e r i n h e t i n d u s t r i ë l e , h e t a n d e r e m e e r i n h e t c o m m e r - c i ë l e ? ) Het t y p e - p a a r BC-DE b r e n g t h e t w e z e n l i j k e v e r s c h i l t u s s e n “de d e n k e r e n d e d o e n e r ” t o t u i t d r u k k i n g . Een d e n k e r s t e l t e e n d e n k v r a a g ( C ) a a n e e n g e b e u r t e n i s ( “ H o e kan i k d i t b e g r i j p e n ? ” ) e n d a a r d o o r k r i j g t d e z e w a a r n e m i n g s - k a r a k t e r ( B ) . H i j s l a a t d e k e n w e g i n e n k o m t e v e n t u e e l t o t i n z i c h t . D e d o e n e r s t e l t a a n p r e c i e s d e z e l f d e g e b e u r t e n i s een d o e l v r a a g ( D , “ w a t k a n i k h i e r d o e n ? ” ) e n d a a r d o o r k r i j g t d e z e e e n m i d d e l - k a r a k t e r ( E ) . H i j s l a a t d e k e u z e w e g i n e n k o m t e v e n t u e e l t o t e e n a c t i e - p l a n . P e t e r D r u c k e r h e e f t i n d i t v e r b a n d g e w e z e n o p h e t v e r s c h i l t u s s e n p r o b l e m e n o p l o s s e n e n h e t g r i j p e n v a n e e n k a n s . H i j z e t z i c h a f t e g e n p r o b l e e m o p l o s s e r s d i e a a n h u n n o r m v a s t - houden e n s l e c h t s d e a f w i j k i n g c o r r i g e r e n . I n h e t g u n s t i g s t e g e v a l h e b b e n z i j d e o u d e s i t u a t i e h e r s t e l d . Va n e n i g e v e r - n i e u w i n g i s e c h t e r g e e n s p r a k e . M i s s c h i e n p a s s e n z i j d e d o e l s t e l l i n g a a n , m a a r d a t g e t u i g t v a n n i e t m i n d e r r e c h t - l i j n i g h e i d i n h u n h a n d e l s w i j z e . D r u c k e r w i j s t o p d e m o g e l i j k h e i d om e l k e s t o r i n g , e l k e a f - w i j k i n g v a n d e n o r m , e l k e o n v e r w a c h t e g e b e u r t e n i s ( t o t e n met e e n o l i e c r i s i s ! ) t e z i e n a l s e e n k a n s , a l s e e n o p e n i n g , a l s e e n m o g e l i j k h e i d v o o r e e n i n i t i a t i e f . E e n e e n z i j d i g e b e - n a d e r i n g v a n e e n k e u z e w e g u i t D k a n l e i d e n t o t b e z e t e n h e i d , u i t E t o t s t u u r l o z e a a n p a s s i n g . De i d e a l e k e u z e w e g v i n d t h a a r b e w e g i n g i n e e n c o m b i n a t i e v a n b e i d e . I n e e n o n d e r n e m i n g z i j n b i j v o o r b e e l d o p v e l e r l e i g e - b i e d s t r e e f r i c h t i n g e n g e f o r m u l e e r d i n d e v o r m v a n v e r k o o p b e - l e i d , fi n a n c i e e l b e l e i d , p e r s o n e e l b e l e i d , p r o d u k t i e b e l e i d . Een k a p o t t e m a c h i n e , e e n n i e u w e u i t v i n d i n g , e e n s t e r f g e v a l , een s t a g n e r e n d p r o d u k t , e e n n i e t g e h a a l d b u d g e t , e l k e g e - b e u r t e n i s k a n g e b r u i k t w o r d e n om o p é é n o f m e e r v a n d e z e d o e l s t e l l i n g s g e b i e d e n e e n s t a p v o o r w a a r t s t e z e t t e n . Het t y p e - p a a r CD-BE: a b s t r a c t - c o n c r e e t E B 12. Zowel d e v e r s c h i j n s e l e n d i e w i j i n d e s i t u a t i e waarnemen ( B ) a l s d e m i d d e l e n d i e w i j b e d e n k e n om d o e l e n t e b e r e i k e n ( E ) z i j n c o n c r e e t , “ h a r d ” , g e d e t a i l l e e r d t e b e s c h r i j v e n . I n d e z e g e b i e d e n b e s t a a t h e t g e v a a r z i c h i n d e v e e l h e i d t e v e r l i e - zen, d o o r d e bomen h e t b o s n i e t m e e r t e z i e n . D a a r e n t e g e n h e b b e n z o w e l b e g r i p p e n ( C ) a l s a l g e m e n e d o e l - f o r m u l e r i n g e n ( D ) i e t s a b s t r a c t s , “ i j l s ” , a l g e m e e n s . I n d e z e r e g i o n e n b e s t a a t h e t g e v a a r a l l e c o n t a c t m e t d e r e a l i t e i t t e v e r l i e z e n . D o o r h e t b e z i g z i j n m e t h e t “ w e z e n v a n h e t b o s ” z i e t men g e e n c o n c r e t e bomen m e e r . Daarom h e b b e n w i j v o o r d i t t y p e - p a a r d e b e n a m i n g “ a b s t r a c t - c o n c r e e t ” g e k o z e n . Het a b s t r a c t e t y p e ( C D ) 13. B i j h e t v o r i g e t y p e - p a a r w e r d r e e d s d u i d e l i j k , d a t é é n v a n de t w e e z o n d e r d e a n d e r n i e t l e v e n s v a t b a a r i s . D a t i s e e r s t r e c h t h e t g e v a l b i j d e t y p e - p a r e n w a a r b i j e l k v a n b e i d e t y p e s e l e m e n t e n v a n d e k e n w e g Br - 1 v a n d e k e u z e w e g i n z i c h d r a a g t . Een “ a b s t r a c t e ” g e s p r e k s - p e r i o d e i s e c h t e r v a n g r o t e b e t e k e - n i s . Z o ' n p e r i o d e i s g e r i c h t o p h e t z o e k e n n a a r l e i d e n d e b e g r i p p e n d i e d e s i t u a t i e d o o r z i c h t i g maken e n h e t h a n d e l e n kunnen r i c h t e n . D a t h e t h i e r b i j o m d e z e l f d e b e g r i p p e n k a n gaan, d r u k t d e t a a l d a a r i n u i t , d a t z i j v o o r d e h o o g s t e d e n k i n h o u d ( C ) e n v o o r d e h o o g s t e d o e l f o r m u l e r i n g ( D ) v r i j - wel h e t z e l f d e w o o r d g e b r u i k t : i d e e e n i d e a a l ! Lang k a n men z i c h e c h t e r o p d e z e h o o g t e n i e t o p h o u d e n . G e - b e u r t d a t w e l d a n k u n n e n z u l k e g e s p r e k k e n e e n d w i n g e n d k a r a k t e r k r i j g e n : o p g r o n d v a n e e n a b s t r a c t b e g r i p p e n k a d e r w o r d t e e n b l a u w d r u k v o o r d e t o e k o m s t g e m a a k t o f w o r d e n u i t - gangspunten v o o r e e n a a n t a l m a a t r e g e l e n g e f o r m u l e e r d . H o e o n g e s c h a k e e r d e r e n e e n z i j d i g e r d e b e g r i p p e n , m e t d e s t e m e e r k r a c h t w a r d e n d e t o e k o m s t e i s e n g e s t e l d . W i j k o m e n d e r g e l i j k e n e i g i n g e n t e g e n b i j m e n s e n d i e - h a a s t d w a n g m a t i g - a l l e v e r s c h i j n s e l e n m e t é é n b e g r i p i n samenhang b r e n g e n e n v a n d a a r u i t a l h u n h a n d e l e n r i c h t e n . Vo o r b e e l d e n z i j n d e g e s l a c h t s d r i f t , d e m a c h t , d e J o d e n , h e t p a r t i c u l i e r b e z i t v a n p r o d u k t i e m i d d e l e n e n z o m e e r . Een h i s t o r i s c h k l a s s i e k v o o r b e e l d i s d e R o m e i n s e s e n a t o r C a t o , d i e meende d a t a l l e p r o b l e m e n i n h e t R o m e i n s e r i j k w a - ren t e r u g t e v o e r e n o p h e t b e s t a a n v a n d e s t a d C a r t h a g o . Vandaar d a t h i j d e v e r n i e t i g i n g v a n d e z e s t a d t o t o p p e r s t e d o e l s t e l l i n g v e r h i e f e n e l k e t o e s p r a a k i n d e s e n a a t - o v e r welk o n d e r w e r p d a n o o k - e i n d i g d e m e t d e w o o r d e n : 1 cc een st eeo rCuamr t h a g i n e m e s s e d e l e n d a m ' ( o v e r i g e n s b e n i k v a n mening d a t C a r t h a g o m o e t w o r d e n v e r n i e t i g d ) . ' Een s c h i j n b a a r o n s c h u l d i g e , m a a r v o o r e e n g e s p r e k v a a k z e e r s t o r e n d e v a r i a n t v a n d i t t y p e i s h e t “ s a m e n v a t t e n ” v a n e e n g e s p r e k i n e e n a a n t a l f r a s e - a c h t i g e b e l e r e n d e c o n c l u s i e s ( d i e i n h u n a l g e m e e n h e i d n i e t z i j n t e o n t k e n n e n , m a a r g e e n r e s u l t a a t z i j n v a n d e w i s s e l w e r k i n g m e t d e f e i t e n ) o f h e t “ u i t z i c h t ” g e v e n o p d e t o e k o m s t m e t e e n a a n t a l m o r a l i s e r e n d e s t r e e f r i c h t i n g e n w a a r n i e m a n d n e e n t e g e n k a n z e g g e n , m a a r d i e g e e n h o u v a s t b i e d e n v o o r h e t h a n d e l e n v a n d e z e g r o e p . Z u l k e C D - a c h t i g e b i j d r a g e n o f g e s p r e k s g e d e e l t e n k u n n e n v e r - lammend w e r k e n . Z i j b i e d e n g e e n e c h t z i c h t , z i j m o t i v e r e n n i e t , m a a r g e v e n o o k g e e n h o u v a s t v o o r w e e r w e r k . Het a b s t r a c t e g e s p r e k w o r d t d o o r t w e e s o o r t e n p r o b l e e m s t e l - l i n g e n i n b e w e g i n g g e b r a c h t . D a a r d i t t y p e e l e m e n t e n v a n d e kenweg ' e n d e k e u z e w e g i n z i c h d r a a g t m o e t e n w e b e d a c h t z i j n op o n e c h t e p r o b l e e m s t e l l i n g e n . B i j h e t e e r s t e s o o r t p r o b l e e m s t e l l i n g ( A D ) i s men o v e r t u i g d van d e w a a r h e i d v a n b e p a a l d e b e g r i p p e n e n v r a a g t z i c h a f w a t voor d o e l e n men d a a r u i t k a n f o r m u l e r e n . I s e r e c h t e r w e l s p r a k e v a n e e n e c h t e k l e m s i t u a t i e ? B i j h e t a n d e r e s o o r t p r o b l e e m s t e l l i n g ( A C ) h e e f t men b e p a a l - de d o e l e n g e s t e l d e n z o e k t h i e r v o o r b e v e s t i g i n g i n e e n b e - g r i p p e n k a d e r. I s e r e c h t e r w e l s p r a k e v a n e e n e c h t e b e l a n g - s t e l l i n g ? Door h e t “ g e m e n g d e ” k a r a k t e r v a n d i t g e s p r e k s t y p e h e e f t h e t a l l e e n l e v e n s v a t b a a r h e i d a l s g e s p r e k s g e d e e l t e i n h e t k a d e r van e e n g e s p r e k d a t d o o r e e n k e u z e p r o b l e e m w o r d t g e r i c h t . I n d a t k a d e r v i n d t e e n “ a b s t r a c t ” g e s p r e k s g e d e e l t e z i j n b e t e k e - n i s i n h e t f e i t , d a t h e t g e s p r e k e r e e n v e r a n k e r i n g d o o r k r i j g t i n h e t d e n k e n . Va n d a a r u i t k u n n e n - i n samenhang - z i c h t o p d e s i t u a t i e è n z i c h t o p h e t h a n d e l e n o n t s t a a n . Het c o n c r e t e t y p e ( B E ) 14. Het c o n c r e t e t y p e s p e e l t z i c h a f i n d e s f e e r v a n d e h a r d e f e i t e n e n d e c o n c r e t e m a a t r e g e l e n . H e t i s z a k e l i j k e n p r a k - t i s c h , m a a r h e e f t h e t g e v a a r t o t o e v e r l o o s u i t d i j e n . I n d e w e r e l d v a n d e w a a r n e m i n g k a n men a l l e k a n t e n o p . I n h e t o e r - woud v a n t e r b e s c h i k k i n g s t a a n d e i n f o r m a t i e s e n m o g e l i j k e o p l o s s i n g e n k a n e e n g r o e p l i c h t v e r d w a l e n . Het t y p e i s g e k e n m e r k t d o o r e e n k o r t s l u i t i n g v a n f e i t e n e n m a a t r e g e l e n , w a a r b i j d e f e i t e n n i e t d o o r h e t d e n k e n b e g r e p e n worden e n d e d o e l e n m e e s t a l o n u i t g e s p r o k e n b e k e n d w o r d e n v e r o n d e r s t e l d . 15. Wanneer men d e l i t e r a t u u r b e s t u d e e r t o v e r b e s l u i t v o r m i n g i n g e v e c h t s s i t u a t i e s , v a l t o p d a t e r e i g e n l i j k s t e e d s s p r a k e i s van e e n k o r t s l u i t i n g t u s s e n d e s i t u a t i e e n d e m i d d e l e n . D e d o e l e n l i g g e n m e e s t a l v a s t : o o r l o g w i n n e n , h e u v e l X v e r o v e - r e n , v i j a n d v e r n i e t i g e n . H e t g a a t o m h e t k i e z e n v a n d e m i d - d e l e n o p g r o n d v a n e e n a a n t a l s i t u a t i e g e g e v e n s : p o s i t i e v a n de v i j a n d , o m s t a n d i g h e d e n v a n h e t t e r r e i n , b e s c h i k b a a r h e i d e i g e n m a t e r i e e l . Wa a r h e t b e d r i j f s l e v e n z e e r v e c h t l u s t i g i s i n g e s t e l d ( p r o d u k t i e s l a g w i n n e n , m a r k t v e r o v e r i n g s s t r a t e g i e o p z e t t e n , c o n c u r r e n t v e r n i e t i g e n ) , i s h e t n i e t v e r w o n d e r l i j k d a t w i j d i t s o o r t g e s p r e k k e n h i e r v a a k a a n t r e f f e n . D i t g e - s p r e k s t y p e a l s h o u d i n g k a n l e i d e n t o t h e t zogenaamde ' g o - s t o p - m a n a g e m e n t ' w a a r b i j m e n z i c h z o n d e r d o e l o f b e l e i d l a a t l e i d e n d o o r d e s i t u a t i e : g o e d e w i n s t : i n v e s t e r e n ; v e r l i e s : a l l e r e s e a r c h s t o p z e t t e n ! Ook d i t g e s p r e k s t y p e w o r d t d o o r t w e e s o o r t e n p r o b l e e m s t e l - l i n g e n i n b e w e g i n g g e b r a c h t . Z i j l e i d e n t o t t w e e v e e l v o o r - komende g e s p r e k s t y p e n . De b e g i n v r a a g ( A E ) v o o r h e t e n e t y p e i s : “ W e l k e m a a t r e g e l e n moeten w i j nemen om d e z e v e r s c h i j n s e l e n u i t d e w e r e l d t e h e l p e n ? ” Z o l a n g men w e e t d a t d i t s o o r t p r o b l e e m s t e l l i n g e n kan l e i d e n t o t e e n o p k o r t e t e r m i j n w e g w e r k e n v a n d e v e r - s c h i j n s e l e n i s e r n i e t s t e g e n . H e t i s i n v e l e s i t u a t i e s n o o d z a k e l i j k h n d o e l m a t i g . I n a n d e r e e c h t e r n i e t . I n h e t p l a n n e n m a k e n v o o r d e t o e k o m s t i s e e n v a n d e c e n t r a l e v r a g e n (zou h e t m o e t e n z i j n ) : “ W a t a a n v a a r d i k a l s f e i t ? ” Te v a a k worden o n t w i k k e l i n g s l i j n e n u i t h e t v e r l e d e n e e n v o u d i g d o o r - g e t r o k k e n e n a l s u i t g a n g s p u n t v o o r h e t t o e k o m s t i g h a n d e l e n genomen. B i j v o o r b e e l d : d e j a a r l i j k s e a u t o - t o e n a m e i s z o , d a t w i j m e t z e k e r h e i d k u n n e n aannemen d a t e r i n h e t j a a r 2000 X - m i l j o e n a u t o ' s z u l l e n z i j n . W i j m o e t e n d a t a l s f e i t a a n v a a r d e n . R e s t o n s a l l e e n d e u i t v o e r i n g s v r a a g : h o e maken w i j e e n a a n g e p a s t e w e g e n b o u w p l a n n i n g ? D e a u t o - t o e n a m e w o r d t beschouwd a l s e e n s o o r t n a t u u r w e t w a a r o p a l l e e n r e a c t i e m o - g e l i j k i s . D i e r e a c t i e v i n d t b o v e n d i e n n o g p l a a t s t e g e n d e a c h t e r g r o n d v a n d e v a n z e l f s p r e k e n d e d o e l s t e l l i n g d a t a l d i e a u t o ' s o o k m o e t e n k u n n e n r i j d e n ! O p d e z e w i j z e i s h e t B E - t y p e l e v e n s g e v a a r l i j k ! De b e g i n v r a a g ( A B ) v o o r h e t a n d e r e t y p e p r o b l e e m s t e l l i n g i n een c o n c r e e t g e s p r e k i s : “ P a s t d e z e o p l o s s i n g i n d e s i t u a - t i e ? ” Te r e c h t w o r d e n u i t v o e r i n g s p r o c e d u r e s ( E ) n i e t a l l e e n g e t o e t s t a a n d e d o e l e n d i e e r m e e m o e t e n w o r d e n v e r w e r k e l i j k t ( D ) , m a a r o o k a a n d e s i t u a t i e w a a r i n d a t m o e t g e b e u r e n ( B ) . De z o j u i s t g e f o r m u l e e r d e p r o b l e e m s t e l l i n g g e e f t a a n l e i d i n g t o t e e n g e s p r e k s g e d e e l t e w a a r i n v a n u i t d e g e v o n d e n m i d d e l e n w o r d t t e r u g g e k e k e n n a a r d e s i t u a t i e . P r a k t i s c h e ( o n ) m o g e - l i j k h e d e n g e v e n e v e n t u e e l a a n l e i d i n g t o t h e t v i n d e n v a n a a n - g e p a s t e m i d d e l e n . H e t g e v a a r d a t b i j d e z e p r o b l e e m s t e l l i n g o p t r e e d t w o r d t d u i d e l i j k u i t h e t v e r h a a l v a n M r . M o r g a n d i e een b e p a a l d e t r a n s a c t i e w i l d e v e r r i c h t e n e n z i j n j u r i s t d e o p d r a c h t g a f u i t t e z o e k e n h o e d a t h e t b e s t e k o n . D e j u r i s t kwam t e r u g m e t d e m e d e d e l i n g d a t d e h u i d i g e w e t g e v i n g e e n d e r g e l i j k e t r a n s a c t i e n i e t t o e l i e t . D a a r o p w e r d M r . M o r g a n b i j z o n d e r b o o s e n z e i : “ I k h e b j e n i e t g e h u u r d om me t e v e r - t e l l e n w a t e r a l l e m a a l n i e t k a n , m a a r o m t e v e r t e l l e n h o e i k het d o e n m o e t . ” D i t v o o r b e e l d i s k e n m e r k e n d v o o r d e l a a t s t g e n o e m d e p r o b l e e m - s t e l l i n g . M e n b e r a a m t m a a t r e g e l e n e n g a a t n a o f d e s i t u a t i e de v o o r w a a r d e n v o o r v e r w e r k e l i j k i n g i n z i c h d r a a g t ( “ i s e r g e l d , t i j d , c a p a c i t e i t , m o t i v a t i e ? ” ) . Het g e v a a r , d a t i n d e z e p r o b l e e m s t e l l i n g s c h u i l t i s d a t v a n de a a n p a s s i n g . M e n d o e t a l l e e n w a t u i t d r u k k e l i j k i s t o e g e - s t a a n o f v o o r g e s c h r e v e n , m e n z o e k t n a a r d i e m a a t r e g e l e n d i e g e l u i d l o o s e n m o e i t e l o o s i n d e h u i d i g e s i t u a t i e p a s s e n . Het t y p e - p a a r BD-CE: ( m a n n e l i j k - v r o u w e l i j k ) De o n d e r z o e k e n d e e n o n d e r n e m e n d e t y p e s ( B C e n D E ) h a d d e n , a l s k e n - e n k e u z e w e g , e e n z e k e r e i g e n b e s t a a n . B i j d e a b s t r a c t e e n c o n c r e t e t y p e n ( C D e n B E ) w a s d i t r e e d s m i n d e r h e t g e v a l o m d a t z e e l e m e n t e n v a n b e i d e w e g e n b e v a t - t e n . To c h k o n d e n w e z e n o g e e n z e k e r e e i g e n k w a l i t e i t t o e - kennen. H e t l a a t s t e t e b e s p r e k e n t y p e - p a a r i s h e t m e e s t “ g e - mengd” e n h e t m o e i l i j k s t e t e b e n o e m e n . Het m a n n e l i j k e t y p e ( B D ) 16. D i t t y p e k o m t n e e r o p e e n k o r t s l u i t i n g t u s s e n f e i t e n e n d o e - l e n . D e p r o b l e e m s i t u a t i e w o r d t g e s t e l d e n o p g r o n d d a a r v a n w o r d t h e t d o e l g e f o r m u l e e r d . H o e d e f e i t e n t e b e g r i j p e n z i j n , i s n i e t b e l a n g r i j k : “ W i j h e b b e n g e e n t i j d om d a t u i t t e z o e k e n . E n w i j z i j n h i e r o o k g e e n w e t e n s c h a p p e l i j k e i n - s t e l l i n g . ” H o e d e d o e l e n p r e c i e s m o e t e n w o r d e n v e r w e r k e - l i j k t , w o r d t n i e t n a d e r a a n g e g e v e n : “ D a t z i j n u i t v o e r i n g s - d e t a i l s . W i j g e v e n a l l e e n d e g r o t e l i j n e n a a n . ” 17. B i j v o o r b e e l d : - “ D e f e i t e n w i j z e n s l e c h t s 5% o m z e t v e r m e e r d e r i n g a a n . Dat m o e t v o l g e n d j a a r 10% z i j n ! ” - “ H e t o p l e i d i n g s b u d g e t w a s e e n t o n . D e c i j f e r s z i j n e r n è t onder g e b l e v e n . W i j z u l l e n h e t v o o r v o l g e n d j a a r o n g e w i j - z i g d o v e r n e m e n . ” - “ A l s i k d e z e c i j f e r s z i e d a n m o e t e n w i j s p o e d i g d e b a k e n s v e r z e t t e n d o o r u i t d e z e b r a n c h e t e s t a p p e n . ” - “ I k h e b b e s e f t , d a t 90% v a n o n z e m e d e w e r k e r s g e e n e n k e l e b e l a n g s t e l l i n g n o c h v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d h e e f t v o o r h e t p r o d u k t d a t w i j m a k e n e n w a a r h e t d o o r w i e g e b r u i k t w o r d t . D a t v i n d i k n i e t j u i s t . W i j m o e t e n d a a r v o l g e n d j a a r v e r a n d e r i n g i n b r e n g e n . ” - “ D e e r n s t v a n h e t m i l i e u p r o b l e e m i s p a s t o t m i j d o o r g e - drongen t o e n i k d i t w e e k e n d i n G e e r t r u i d e n b e r g w a s e n D e Donge r o o k . W i j m o e t e n a a n d i t m i l i e u p r o b l e e m v o l g e n d j a a r m e t m e e r o v e r t u i g i n g e e n e i g e n b i j d r a g e l e v e r e n . ” - “ I n d e s t a k i n g v a n v o r i g e w e e k i s o n s p e r s o n e e l s b e l e i d a a n de k a a k g e s t e l d . W i j m o e t e n h e t o p d e h e l l i n g z e t t e n . ” - “ I k b e l e e f a a n j o n g e mensen e e n g e r i c h t h e i d d i e m i j g r o t e v r a a g t e k e n s d o e t p l a a t s e n b i j e e n a a n t a l v a n o n z e m a a t - s c h a p p e l i j k e n o r m e n . E e n a a n t a l z a k e n m o e t r a d i c a a l v e r - a n d e r e n . ” - “ W a t t e g e n w o o r d i g d o o r a l l e r l e i v o o r u i t s t r e v e n d e g r o e p e n a l s i d e a a l w o r d t g e p o n e e r d b e l e e f i k a l s v o l s t r e k t o n r e a - l i s t i s c h , w a n n e e r i k z i e i n w e l k e s i t u a t i e d e z e i d e a l e n v e r w e r k e l i j k t z o u d e n m o e t e n w o r d e n . ” Het v r o u w e l i j k t y p e ( C E ) D i t t y p e k o m t e v e n a l s h e t v o r i g e t y p e n e e r o p e e n k o r t s l u i - t i n g , w a a r b i j h e t b e l a n g r i j k s t e n i e t u i t g e s p r o k e n o f g e - vraagd w o r d t : z o n d e r z i c h v e e l o m f e i t e l i j k e i n f o r m a t i e t e bekommeren h e b b e n d e g e s p r e k s d e e l n e m e r s z i c h a l l e r l e i b e - g r i p p e n g e v o r m d o v e r samenhangen e n a c h t e r g r o n d e n ( w a a r b i j het g e v o e l l a n g n i e t a l t i j d e e n s l e c h t e r a a d g e e f s t e r i s ) . O p grond d a a r v a n w o r d e n n u a l l e r l e i m a a t r e g e l e n e n p r o c e d u r e s b e d a c h t d i e d a a r o p i n k u n n e n s p e l e n . B i j v o o r b e e l d : e r w o r d t v a s t g e s t e l d , d a t d e m e i s j e s t e l a a t o p k a n t o o r k o m e n . M e n kan z i c h d a t w e l v o o r s t e l l e n . E r i s n a t u u r l i j k w e e r s t a n d om de g e z e l l i g e w o n i n g t e v e r w i s s e l e n v o o r h e t n u c h t e r e k a n - t o o r . E r m o e t e n w a t b l o e m e n b i j d e s c h r i j f m a c h i n e s s t a a n , dan z u l l e n z e z i c h m e e r t h u i s v o e l e n e n b e t e r o p t i j d k o m e n . 18. Een s o o r t g e s p r e k , d a t v e e l v o o r k o m t i n h e t k a d e r v a n d i t t y p e i s h e t p l e i t e n v o o r e e n u i t v o e r i n g s v o o r s t e l , n i e t d o o r t e v e r w i j z e n n a a r h e t d o e l o f d e s i t u a t i e , m a a r d o o r t e l a - t e n z i e n , d a t h e t i n o v e r e e n s t e m m i n g i s m e t b e p a a l d e b e g r i p - pen w a a r v a n d e s p r e k e r m e e n t , d a t d e z e o o k v o o r d e a n d e r e n h e l d e r z i j n . Vo o r b e e l d e n d a a r v a n z i j n : - “ W i j m o e t e n m a a r s p o e d i g t a r i e f b e l o n i n g i n v o e r e n , w a n t d e mensen w e r k e n t o c h p r i m a i r v o o r g e l d . ” - “ L a t e n w i j d i t p r o d u k t m a a r a f s t o t e n , v o l g e n s d e p r o d u k t - l e v e n s - c y c l u s ” - t h e o r i e k o m t h e t t o c h s p o e d i g i n e e n n e e r - gaande l i j n . “ - ” M i j n v o o r s t e l i s h e t p r o j e c t v o o r t t e z e t t e n . A l s j e e r - gens a a n b e g i n t m o e t j e ' t o o k a f m a k e n ! “ “Je k u n t r u s t i g w a t m e e r i n v e s t e r e n i n o n d e r z o e k . G o e d e k w a l i t e i t b r e n g t a l t i j d z ' n g e l d o p . ” - ” D e e n i g e w e g l i j k t m i j e e n g r o n d i g e d e c e n t r a l i s a t i e . A l s j e t e n m i n s t e w i l t d a t d e o r g a n i s a t i e h a a r w e t e n s c h a p p e - l i j k e i n s l a g b e w a a r t . “ Een a n d e r s o o r t g e s p r e k i n h e t k a d e r v a n d i t t y p e i s d a t w a a r b i j n a u w e l i j k s m e t f e i t e n i n b e t r e k k i n g s t a a n d e b e g r i p - pen w o r d e n k o r t g e s l o t e n m e t u i t v o e r i n g s a c t i v i t e i t e n . Vo o r b e e l d e n d a a r v a n z i j n : - ” Wa n n e e r d e b a z e n d e i n d r u k maken n i e t g e m o t i v e e r d t e z i j n , z a l d a t z e k e r l i g g e n a a n h e t f e i t d a t z i j t e w e i n i g weten v a n d e o n d e r n e m i n g . D a t i s o o k w e l b e g r i j p e l i j k , want a l l e s w o r d t t e g e n w o o r d i g o n d o o r z i c h t i g . L a t e n w i j i n f o r m a t i e - b i j e e n k o m s t e n v o o r b a z e n h o u d e n e n h e n w a t v e r t e l l e n o v e r d e g a n g v a n z a k e n i n d e o n d e r n e m i n g . “ - ” H e t p a s g e s t a r t e p r o d u k t l o o p t n i e t z o b e s t . D a t k a n o o k h a a s t n i e t a n d e r s w a n t h e t i s t e w e i n i g b e k e n d . W i j m o e - t e n e r v o l g e n d e w e e k b e s l i s t n o g e e n e x t r a r e c l a m e - a c t i e tegenaan g o o i e n . “ - ” H e t l i j k t m i j o n w a a r s c h i j n l i j k d a t d e z e t w e e o n t s l a g e n h e t b e d r i j f s k l i m a a t z o u d e n h e b b e n b e ï n v l o e d . D a a r o m k u n - nen w i j r u s t i g d o o r g a a n m e t d e g e l e i d e l i j k e a f v l o e i i n g . “ - ” D e mensen z u l l e n n o o i t n a a r m i j t o e k o m e n v o o r e e n v e r - t r o u w e l i j k g e s p r e k w a n n e e r i k a l s p e r s o n e e l c h e f z o m a a r i n d i e k a n t o o r t u i n z i t . I k m o e t d u s e e n a p a r t k a m e r t j e h e b b e n . “ - ” I k g e e f j e o p e e n b r i e f j e d a t d i e z a a k m i s l o o p t w a n n e e r w i j e r n i e t v e e l e n e r g i e i n s t o p p e n . M i j n v o o r s t e l i s om nog d r i e e x t r a v e r g a d e r i n g e n i n t e v o e g e n . “ Het v r o u w e l i j k t y p e k o m t n o g a l e e n s v o o r i n v e r g a d e r i n g e n van p o l i t i e k e a a r d . D e ( m a a t s c h a p p e l i j k e ) p r o b l e m e n w o r d e n benoemd m e t e e n a a n t a l b e g r i p p e n z o a l s d e i n fl a t i e , d e verlammende w e r k i n g v a n i n s p r a a k p r o c e d u r e s , d e p o l i t i e k e 19. v e r s p l i n t e r i n g . D a a r o p w o r d t e e n a a n t a l u i t v o e r i n g s m a a t r e g e - l e n g e n o e m d , d a t h i e r o p k a n i n s p e l e n . E r w o r d t z o r g v u l d i g vermeden f e i t e n t e noemen w a n t d i e k u n n e n w a r d e n b e s t r e d e n . Er w o r d t e v e n e e n s z o r g v u l d i g v e r m e d e n d o e l e n t e f o r m u l e r e n want d a a r m e e l e g t men z i c h v a s t z o d a t men e r l a t e r o p w o r d t gevangen. A f s l u i t i n g We z i j n h i e r m e e a a n h e t e i n d e gekomen v a n o n z e b e s c h o u w i n g . Deze k a n n i e t m e e r z i j n d a n e e n e e r s t e k e n n i s m a k i n g m e t e e n s o c i a a l - e c o l o g i s c h e b e n a d e r i n g s w i j z e o p h e t n i v e a u v a n d e k l e i n e g r o e p . D e o o r s p r o n k e l i j k e s t u d i e * g a a t v e e l d i e p e r o p de m a t e r i e i n e n b e v a t b o v e n d i e n n o g e e n u i t v o e r i g e b i j l a g e met o e f e n m a t e r i a a l . D e b e d o e l i n g v a n d i t a r t i k e l w a s om o p deze s t u d i e a t t e n t t e m a k e n . Z i j b i e d t d e m o g e l i j k h e i d - z o w e l t h e o r e t i s c h a l s p r a k - t i s c h - h e t v e r b a l e g e b e u r e n i n e e n g e s p r e k s g r o e p v a n u i t e e n nieuwe i n v a l s h o e k t e b e n a d e r e n . Een i n v a l s h o e k d i e e e n b r u g s l a a t t u s s e n d e e c o l o g i e - d e l e e r v a n d e samenhangen d e r l e v e n s v e r s c h i j n s e l e n i n d e n a t u u r - a l s l e v e n d e n a t u u r w e t e n s c h a p e n e r z i j d s e n d e s o c i a - l e w e t e n s c h a p a n d e r z i j d s . We h e b b e n d e z e b e n a d e r i n g e e n s o - c i a a l - e c o l o g i s c h e g e n o e m d . V a n u i t d e z e o p t i e k w o r d t h e t v e r - gaderen e e n s o o r t a g r a r i s c h e b e z i g h e i d : h e t v e r z o r g e n v a n het l e v e n s m i l i e u w a a r i n i n z i c h t e n e n b e s l u i t e n k u n n e n r i j - pen * D r. A . H . B o s , O o r d e e l s v o r m i n g i n g r o e p e n - ” W i l l e n s e n wetens w i k k e n e n w e g e n “ - P o l a r i t e i t e n r i t m e a l s s l e u t e l t o t o n t w i k k e l i n g v a n s o c i a l e o r g a n i s m e n . Veenman, Wa g e n i n g e n 1 9 7 4 . T e b e s t e l l e n v i a h e t N P I . D i t p r o e f s c h r i f t b e s t a a t , n a a s t e e n w e t e n s c h a p p e l i j k e e n e e n b i o g r a fi s c h e v e r a n t w o o r d i n g u i t d r i e d e l e n : 1. D e o n t w i k k e l i n g v a n e e n m o d e l . 2. 1 4 e t o n t w e r p v a n e e n o e f e n s i t u a t i e . 3. e r v a r i n g e n i n d e p r a k t i j k . D i t u i t t r e k s e l b e s c h r i j f t d e g r o t e l i j n e n v a n h e t e e r s t e d e e l v a n h e t b o e k . COPYRIGHT N P I

oordeelsvorming_in_groepen.txt · Last modified: 2018/10/03 06:08 (external edit)